Geluidsoverlast bij warmtepompen in appartementen: regels, oplossingen en keuzes

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

De opkomst van warmtepompen als duurzame verwarmingsoplossing heeft geleid tot een snelle toename in aantallen installaties in woningen. Voor appartementen is dit echter geen eenvoudige keuze. Niet alleen de technische aspecten, zoals type warmtepomp en installatiemogelijkheden, zijn belangrijk, maar ook de geluidsoverlast die een warmtepomp kan veroorzaken, speelt een cruciale rol in de keuze en installatie. Deze artikel behandelt de huidige situatie rondom geluidsoverlast bij warmtepompen in appartementen, de geldende regels en aanbevolen maatregelen om mogelijke hinder te beperken.

Inleiding

Warmtepompen zijn een belangrijk onderdeel van de overgang naar een duurzamere woningbouw. Ze gebruiken de energie uit de buitenlucht, grond of water om een woning te verwarmen. In appartementen is echter niet elke warmtepomp gelijk geschikt, en de geluidsproductie van de buitenunit is een belangrijk aspect om in overweging te nemen. Geluidsoverlast kan leiden tot hinder voor buren en kan zelfs invloed hebben op gezondheid. In dit artikel worden de belangrijkste zaken op de lijst geplaatst, waaronder de geschiktheid van verschillende warmtepompmodellen voor appartementen, de geluidsrichtlijnen die gelden, en praktische aanbevelingen om geluidsoverlast te beperken.

Geluidsproductie van warmtepompen

Wat is de norm?

Sinds 1 april 2021 gelden er specifieke geluidsrichtlijnen voor warmtepompen. Deze regels zijn opgenomen in het Bouwbesluit 2012, artikel 3.8, tweede lid. Voor woningen die grenzen aan andere woningen geldt dat de warmtepomp op de perceelgrens niet meer mag produceren dan:

40 dB tussen 19:00 uur en 7:00 uur (’s nachts).
45 dB tussen 7:00 uur en 19:00 uur (overdag).

In het geval van appartementen gelden de geluidsnormen niet op de perceelgrens, maar wordt het geluid gemeten in de ramen van de buren die open kunnen. Dit betekent dat de geluidsoverlast niet alleen afhangt van de afstand tot de buurwoning, maar ook van de locatie van de buitenunit en de manier van installatie.

Geluidsniveaus van warmtepompen

De geluidsproductie van een warmtepomp varieert afhankelijk van het type en het vermogen. De meeste moderne warmtepompen maken ongeveer 55 decibel geluid wanneer ze op volle toeren draaien, wat vergelijkbaar is met een koffiemachine. Volgens Europese richtlijnen mogen warmtepompen met een vermogen tot 6 kW maximaal 65 dB produceren, en warmtepompen met een vermogen van 6 kW tot 12 kW maximaal 70 dB. In de praktijk zijn echter de meeste warmtepompen stiller, mede door technologische verbeteringen en de wens van kopers om geluidsoverlast te vermijden.

Gezondheidsrisico’s van geluidsoverlast

Hoewel geluidsoverlast bij warmtepompen vaak wordt gezien als een hinderlijke storing, zijn er ook studies die wijzen op mogelijke gezondheidsgevolgen. Volgens audioloog Wim Soede van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) kunnen constante geluiden zoals die van warmtepompen leiden tot:

Hogere bloeddruk
Verhoogde hartslag
Stress
Slaaptekort
Gewichtsverlies

Deze gevolgen zijn vooral relevant bij langdurige blootstelling aan geluiden van 60 dB of hoger, wat bij sommige warmtepompen wel mogelijk is. Er is momenteel een oriënterend onderzoek gaande door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om deze kwestie verder te onderzoeken.

Welke warmtepompen zijn geschikt voor appartementen?

Lucht-lucht warmtepomp

De lucht-lucht warmtepomp is volgens meerdere bronnen de meest geschikte optie voor appartementen. Deze warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en blazt deze vervolgens in de woning. Ze is goedkoper dan grond- of watergebonden modellen en heeft een lager rendement, wat betekent dat ze minder energie verbruikt. Bovendien is deze warmtepomp doorgaans stiller dan andere modellen, wat het minder lastig maakt voor buren.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een traditionele cv-ketel met een warmtepomp. Deze oplossing is ook geschikt voor appartementen, zeker wanneer er reeds een cv-ketel aanwezig is. Hybride systemen zijn kleiner dan standaard warmtepompen en nemen dus minder ruimte in beslag. Ze zijn ook minder geluidsintensief, vooral wanneer de cv-ketel de warmte levert bij koud weer.

Grond- en watergebonden warmtepompen

Grond- en watergebonden warmtepompen zijn niet geschikt voor appartementen. Deze modellen vereisen een aansluiting op grond of water, wat in meeste appartementen niet mogelijk is. Daarnaast produceren deze warmtepompen meer geluid, wat extra hinder kan veroorzaken. Bovendien zijn ze duurder in aankoop en installatie.

Collectieve warmtepomp

In sommige appartementencomplexen is het niet mogelijk om per appartement een aparte warmtepomp te installeren. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor een collectieve warmtepomp, die voor meerdere woningen wordt gebruikt. Deze oplossing is efficiënter en voorkomt dat elk appartement een aparte warmtepomp heeft, wat de kans op geluidsoverlast vermindert. Een collectieve warmtepomp kan bijvoorbeeld aangesloten worden op een centrale verwarmingsinstallatie.

Hoe voorkom je geluidsoverlast bij warmtepompen?

Plaatsing van de buitenunit

Een van de belangrijkste manieren om geluidsoverlast te verminderen, is het correct plaatsen van de buitenunit. De verre afstand tot de perceelgrens of tot de buurwoningen is essentieel. Uit een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State blijkt dat een afstand van 12 meter tussen de warmtepomp en de perceelgrens van de naastliggende woning de geluidsproductie al zo laag maakt dat het geen hinderlijk effect meer heeft op het woongenot van de buren.

Geluiddemping

Een geluiddempende kast kan het geluidsniveau verder verminderen. Deze kast is speciaal ontworpen om geluid van de warmtepomp te dempen en trillingen te verkleinen. Hoewel deze oplossing extra kosten met zich meebrengt, kan het een effectieve manier zijn om geluidsoverlast te beperken, vooral in dicht bebouwde gebieden.

Nachtstand en automatische regelingen

Vele moderne warmtepompen zijn uitgerust met een nachtstand, waarbij het apparaat automatisch minder hard draait. Dit is vooral nuttig bij warmtepompen die ’s nachts actief zijn. Door het geluid te verminderen in de avonduren (19:00 tot 7:00), wordt het risico op hinder voor buren beperkt.

Technische kwaliteit en installatie

De geluidsproductie van een warmtepomp is niet alleen afhankelijk van het type en de plaatsing, maar ook van de kwaliteit van de installatie. Een correct geïnstalleerde warmtepomp die goed is afgesteld, produceert minder geluid dan een slecht aangesloten systeem. Het is daarom belangrijk om een ervaren installateur te betrekken bij de installatie van een warmtepomp.

Wat als de geluidsoverlast toch optreedt?

Melding en opsporing

Mensen die geluidsoverlast ervaren door een warmtepomp kunnen helaas momenteel niet steeds terecht bij de juiste instanties. In tegenstelling tot geluidsoverlast veroorzaakt door industrie, verkeer of bedrijven, zijn er geen duidelijke regels voor geluidsoverlast veroorzaakt door warmtepompen. De Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) meldt dat ze in de afgelopen maanden tientallen klachten hebben ontvangen over geluidsoverlast door warmtepompen.

Onrechtmatige hinder

Als een warmtepomp boven de geluidsnormen uitkomt, kan het gaan om onrechtmatige hinder. In dat geval kunnen buren de gemeente aanspreken op opsporing. Of er daadwerkelijk sprake is van onrechtmatige hinder, hangt echter ook af van andere factoren, zoals de duur van de geluidsoverlast, het tijdstip van de hinder, en de maatregelen die nodig zijn om de overlast te beperken.

Maatregelen en remedie

Als het geluidsniveau van de warmtepomp blijft overschrijden, kunnen er verschillende maatregelen genomen worden. Denk aan:

Een geluiddempende kast rond de buitenunit
Extra isolatie van de buurwoningen of de woning met de warmtepomp
Een hervorming van de installatie of vervanging van de warmtepomp
Een verdere verplaatsing van de buitenunit

In ernstige gevallen kan er zelfs sprake zijn van een rechtelijk geschil, waarbij de gemeente of de rechter een beslissing neemt over de toegestane geluidsniveaus en eventuele sancties.

Aandachtspunten bij installatie in appartementen

Goede isolatie

Een warmtepomp is meest efficiënt in een goed geïsoleerde woning. Voor appartementen is het belangrijk dat de woning goed is geïsoleerd via glas, spouwmuren en het dak. Zonder deze isolatie kan een warmtepomp minder effectief werken, wat leidt tot meer actieve draaien van de pomp en daarmee ook tot meer geluidsoverlast.

Ruimte voor de buitenunit

Het is belangrijk dat er voldoende ruimte is voor de buitenunit van de warmtepomp. De buitenunit moet gemakkelijk te onderhouden zijn en zodanig geplaatst worden dat het geluid niet direct op buren afkomt. Bovendien moet de buitenunit zichtbaar en toegankelijk zijn voor inspecties en service.

Overleg met buren en VvE

In een appartementencomplex is het verstandig om vooraf overleg te plegen met buren en de VvE. Vooral bij collectieve installaties is het belangrijk dat alle betrokken partijen akkoord gaan met de keuze van de warmtepomp en de locatie van de buitenunit. Dit voorkomt eventuele meningsverschillen later.

Kostprijs en keuze van warmtepomp

Kostprijs per type

De keuze van een warmtepomp hangt niet alleen af van het geluidsniveau, maar ook van de kostprijs. Voor appartementen zijn de volgende types beschikbaar:

Lucht-lucht warmtepomp: €4.000 - €8.000
Hybride warmtepomp: €7.000 - €11.000
Grond/water warmtepomp: €23.000 - €27.000
Water-water warmtepomp: €13.000 - €17.000

Aangezien de grond- en watergebonden warmtepompen niet geschikt zijn voor appartementen, blijven de lucht-lucht en hybride modellen de meest realistische opties. Deze zijn ook het minst duur en het minst geluidsintensief.

Subsidies en collectieve inkoop

In Nederland is er mogelijkheid om aan de collectieve inkoop van warmtepompen deel te nemen. Dit kan de kostprijs verlagen en leiden tot voordeligere aankoopcondities. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar voor duurzame verwarmingsoplossingen, waaronder warmtepompen. Het is verstandig om deze mogelijkheden te onderzoeken, zeker bij een collectieve installatie in een appartementencomplex.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp in een appartement is een verantwoordelijke keuze, die niet alleen het oog heeft op duurzaamheid, maar ook op de impact op buren en de geluidsoverlast. Door de juiste warmtepomp te kiezen, zoals een lucht-lucht of hybride model, en het apparaat correct te plaatsen en te isoleren, kan de geluidsoverlast aanzienlijk worden beperkt. Bovendien zijn er technische oplossingen zoals geluiddempende kasten en nachtstandfuncties beschikbaar die het geluidsniveau verder kunnen verlagen.

Hoewel er momenteel geen duidelijke regels zijn voor geluidsoverlast door warmtepompen, zijn er wel richtlijnen en aanbevolen maatregelen die kunnen helpen bij het voorkomen van hinder. Het is verstandig om deze richtlijnen te volgen en vooraf overleg te plegen met buren en de VvE. Daarnaast is het belangrijk om ervaren installateurs in te schakelen om de warmtepomp correct te installeren en te beheren.

Tot slot is het duidelijk dat de geluidsoverlast van warmtepompen niet alleen een technische kwestie is, maar ook een maatschappelijke. De overheid en relevante organisaties werken momenteel aan duidelijke normen en oplossingen voor geluidsoverlast. Tegen die tijd is het verstandig om voorzichtige keuzes te maken, om zowel duurzaam als verantwoord te wonen.