Warmtepomp in slecht geïsoleerd huis: Uitdagingen en oplossingen

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is tegenwoordig een van de meest duurzame manieren om een woning te verwarmen. Toch blijkt dat het succes van zo’n installatie sterk afhankelijk is van de isolatie van het huis. Voor een woning die slecht of matig geïsoleerd is, kan een warmtepomp niet alleen minder efficiënt werken, maar ook totaal ongeschikt zijn. In dit artikel bespreken we de uitdagingen van het installeren van een warmtepomp in een slecht geïsoleerd huis, mogelijke oplossingen en de rol van isolatie bij het toepassen van deze technologie.

We bekijken de technische aspecten van warmtepompen, de invloed van isolatie op het warmteverlies, de mogelijkheid van een hybride oplossing, en welke isolatiemaatregelen het meeste effect leveren. Op basis van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen geven we een overzicht van de opties voor eigenaren van oude of minder geïsoleerde woningen.

Het belang van isolatie bij warmtepompinstallaties

Het belangrijkste criterium bij het overwegen van een warmtepompinstallatie is de isolatiekwaliteit van het huis. Hoe beter een woning is geïsoleerd, hoe efficiënter een warmtepomp kan functioneren. Dit komt doordat een warmtepomp de warmte uit de omgeving (buitenlucht, bodem of water) haalt en deze gebruikt om het huis te verwarmen. In een slecht geïsoleerd huis verloopt het warmteverlies echter sneller, waardoor de warmtepomp continu harder moet werken om de gewenste temperatuur te behouden. Dit zorgt niet alleen voor hogere energieverbruik, maar ook voor een lager rendement en mogelijke problemen met het comfort.

Voor een bestaand huis dat slechts matig of slecht geïsoleerd is, blijkt uit meerdere bronnen dat een hybride warmtepomp de enige geschikte optie is. Een hybride systeem combineert een warmtepomp met een traditionele gasketel. Tijdens koude dagen of bij hoge warmtebehoefte (zoals bij het vullen van een bad of het opwarmen van veel water), neemt de gasketel het over. Dit zorgt voor een betere warmteopbrengst en comfort, zonder dat het huis volledig afhankelijk is van elektriciteit. Deze oplossing is vooral geschikt voor woningen in regio’s met strengere winters.

De technische beperkingen van volledig elektrische warmtepompen

Volledig elektrische warmtepompen, ook wel all-electric warmtepompen genoemd, zijn alleen geschikt voor woningen met uitstekende isolatie. Dit betekent dat de woning voorzien moet zijn van goede dak- en vloerisolatie, een gevulde spouwmuur en HR++-glas. Deze isolatiematen zijn nodig omdat all-electric warmtepompen werken met een verwarmingstemperatuur van 45 tot 55 graden Celsius. In slecht geïsoleerde woningen kan dit temperaturen niet volledig behouden, zodat de woning niet warm genoeg wordt.

In een slecht geïsoleerd huis is het onwaarschijnlijk dat een volledig elektrische warmtepomp het comfort en de warmtebehoefte van de bewoners volledig kan dekken. Dit geldt ook voor huizen die nog niet zijn voorbereid op lage temperatuur-radiatoren of vloerverwarming. In dat geval is het aanbevolen om eerst een hybride systeem te overwegen of om investeringen in isolatie en renovatie te doen voordat overgeschakeld wordt op een volledig elektrische warmtepomp.

Hybride versus volledig elektrische warmtepompen: Wat is de beste keuze?

De keuze tussen een hybride en een volledig elektrische warmtepomp hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte van het huis, de energiebehoeften, de beschikbaarheid van elektriciteit en gas in de regio, het budget en de persoonlijke voorkeuren van de eigenaar.

Een volledig elektrische warmtepomp is een duurzame oplossing die volledig gasloos werkt. Het heeft geen aansluiting op een gasklep nodig en is dus ideaal voor huizen die volledig op groene stroom willen werken. Deze systemen zijn echter enkel geschikt voor zeer goed geïsoleerde huizen. Ze werken met een maximale watertemperatuur van 35 °C, terwijl traditionele cv-ketels werken met temperaturen tot 80 °C. Dit maakt deze systemen minder geschikt voor huizen met een slecht isolatieniveau of oudere verwarmingssystemen.

Een hybride warmtepomp daarentegen biedt meer flexibiliteit. Het systeem combineert een warmtepomp met een gasketel. Op zonnige en warme dagen gebruikt de warmtepomp de meeste warmte. Bij lage temperaturen of bij hoge warmtebehoefte springt de gasketel bij. Dit is een uitstekende oplossing voor huizen die niet volledig geïsoleerd zijn of die nog geen vloerverwarming of lage temperatuur-radiatoren hebben. De hybride oplossing maakt het mogelijk om geleidelijk over te stappen naar een volledig elektrische verwarmingsoplossing.

De invloed van isolatie op warmteverlies

Een slecht geïsoleerd huis leidt tot een hoge warmteverlusting, wat het werk van een warmtepomp minder efficiënt maakt. Warmtepompen werken op basis van het principe van warmteoverdracht: ze halen warmte uit de omgeving en zetten deze om in verwarmingswarmte. In een goed geïsoleerd huis is het warmteverlies laag, waardoor de warmtepomp minder hoeft te werken. In een slecht geïsoleerd huis verloopt het warmteverlies echter sneller, zodat de warmtepomp continu harder moet werken om de gewenste temperatuur te behouden.

Om dit te begrijpen, is het belangrijk om het begrip RC-waarde te kennen. De RC-waarde geeft aan hoe goed een constructie (zoals een muur, dak of vloer) is geïsoleerd. Hoe hoger de RC-waarde, hoe beter de isolatie. Voor nieuwbouw zijn er sinds 2012 strakke normen voor isolatie: vanaf 2012 was de minimale eis RC = 3,5 m²K/W en vanaf 2015 is deze verhoogd naar RC = 5 m²K/W. Voor bestaande woningen is het vaak zo dat de isolatie minder goed is, vooral bij huizen gebouwd voor 2005.

Welke isolatiemaatregelen helpen bij het toepassen van een warmtepomp?

Voor huizen die slecht geïsoleerd zijn, zijn er verschillende maatregelen die genomen kunnen worden om het warmteverlies te beperken. De meest effectieve isolatiemaatregelen zijn:

Vloerisolatie: Veel woningen hebben onvoldoende vloerisolatie, vooral bij vloerverwarming. Door extra isolatie aan te brengen onder de vloer kan het warmteverlies naar de grond verminderd worden.
Dakisolatie: Een goed geïsoleerd dak is essentieel voor een warmtepompinstallatie. Het dak is vaak het punt waar het meeste warmteverlies optreedt. Door de isolatie te verhogen kan dit verlies aanzienlijk verminderd worden.
Gevelisolatie: De muren van een woning vormen een groot oppervlak voor warmteverlies. Door de gevel te isoleren, kan het energieverbruik van de warmtepomp sterk verminderd worden.
Kruipruimteisolatie: Vele oude huizen hebben een kruipruimte onder het huis, wat leidt tot warmteverlies. Het isoleren van deze ruimte helpt om de temperatuur van het huis te stabiliseren.
Isolatieglas: Het gebruik van HR++-glas of dubbel glas zorgt voor een betere isolatie van de ramen. Dit voorkomt warmteverlies via de ramen en zorgt voor een comfortabeler binnenklimaat.

Naast deze maatregelen is het ook belangrijk om eventuele luchtlekken in het huis te herstellen. Luchtlekken leiden tot warmteverlies en verhogen het energieverbruik van de warmtepomp.

De keuze van het type warmtepomp voor slecht geïsoleerde huizen

Er zijn verschillende typen warmtepompen die geïnstalleerd kunnen worden, afhankelijk van de locatie en de omstandigheden van het huis. Voor een slecht geïsoleerd huis zijn de volgende opties beschikbaar:

Lucht-water warmtepomp: Deze pomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om water te verwarmen voor de verwarming van het huis. Het is een relatief eenvoudige en goedkope oplossing, maar het werkt minder efficiënt in koude weersomstandigheden.
Grond-water warmtepomp: Deze pomp haalt warmte uit de bodem via een bodemlus of bodemwarmtewisselaar. Het is een energiezuinige oplossing, maar de installatie is ingrijpender en duurder. In waterwingebieden is het echter niet mogelijk om een bodembrongebruik aan te leggen.
Water-water warmtepomp: Deze pomp haalt warmte uit oppervlaktewater of uit een warmte-koude opslag. Het is een geschikte optie voor woningen in de buurt van een meer of rivier, maar het vereist toegang tot zo’n bron.
Hybride warmtepomp: Deze combinatie van een warmtepomp en een gasketel is de meest geschikte oplossing voor slecht geïsoleerde huizen. Het biedt flexibiliteit en comfort, terwijl het ook energiebesparing oplevert.

De financiële aspecten van een warmtepompinstallatie

Een warmtepompinstallatie is een aanzienlijke investering, maar het kan op lange termijn leiden tot aanzienlijke besparingen op de energierekening. De kosten variëren afhankelijk van het type warmtepomp en de omvang van de installatie. Voor een hybride warmtepomp ligt de indicatieve prijs rond de €5.499, terwijl een volledig elektrische warmtepomp gemiddeld tussen de €14.199 en meer kost.

Hoewel de initiële investering hoog is, biedt een warmtepompinstallatie verschillende voordelen. Zo levert het een stijging van de woningwaarde, een sterk verlaagd energieverbruik, en een luidruchtige, duurzame verwarmingsoplossing. Bovendien is het een directe manier om bij te dragen aan het verminderen van CO₂-uitstoot en het verlagen van afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.

Voor huizen die slecht geïsoleerd zijn, is het aanbevolen om eerst isolatiemaatregelen te nemen voordat overgeschakeld wordt op een warmtepomp. Dit zorgt voor een betere efficiëntie van de installatie en vermindert de langdurige kosten. In sommige gevallen is het ook mogelijk om subsidies of financieringsmogelijkheden te benutten om de investering te verlichten.

De rol van de bouwlocatie bij de keuze van een warmtepomp

De bouwlocatie van een woning speelt een grote rol bij de keuze van een warmtepomp. In waterwingebieden is het bijvoorbeeld niet toegestaan om een bodembrongebruik aan te leggen. Dit betekent dat in dergelijke regio’s een lucht- of waterwarmtepomp de enige optie is. In andere regio’s kunnen luchtwarmtepompen juist niet gebruikt worden vanwege geluidshinder of andere lokale beperkingen.

Het is daarom essentieel om vooraf goed te informeren over de toegestane opties in de eigen regio. Dit kan variëren per gemeente en afhankelijk van lokale voorschriften. Informatie over toegestane installaties en eventuele vergunningen is vaak beschikbaar bij de gemeente of bij een aannemer die ervaring heeft met warmtepompinstallaties.

Conclusie

Het installeren van een warmtepomp in een slecht geïsoleerd huis brengt verschillende uitdagingen met zich mee. De efficiëntie van een warmtepomp is sterk afhankelijk van de isolatiekwaliteit van het huis. In zulke gevallen is een hybride warmtepomp vaak de enige geschikte oplossing. Deze combinatie van een warmtepomp en een gasketel biedt flexibiliteit en comfort, terwijl het ook energiebesparing oplevert.

Voor huizen die slecht geïsoleerd zijn, zijn er verschillende isolatiemaatregelen die genomen kunnen worden om het warmteverlies te beperken. Dit maakt het mogelijk om een warmtepompinstallatie efficiënter te laten werken en de langdurige kosten te verlagen. De keuze van het type warmtepomp is bovendien afhankelijk van de bouwlocatie, aangezien bepaalde typen pompen niet toegestaan zijn in specifieke regio’s.

In het kader van duurzame woningbouw en energiebesparing is een warmtepompinstallatie een waardevolle optie, zolang het huis voldoende geïsoleerd is of aanvullende isolatiemaatregelen genomen worden. Voor eigenaren van oudere of minder geïsoleerde woningen is het dus verstandig om eerst te investeren in isolatie voordat overgeschakeld wordt op een warmtepomp.