Lage temperatuur verwarming in combinatie met warmtepomp: duurzaam verwarmen in de praktijk

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Lage temperatuur verwarming (LTV) wordt steeds vaker ingezet in combinatie met warmtepompen als een duurzame en energiezuinige oplossing voor de verwarming van woningen en gebouwen. In een goed geïsoleerde ruimte is dit type verwarming niet alleen efficiënter, maar ook gunstiger voor het milieu en de energierekening. In dit artikel wordt een diepgaande uitleg gegeven over de werking van lage temperatuur verwarming in combinatie met warmtepompen, de voordelen en nadelen, geschikte systemen en installatie-aspecten. Het artikel is opgebouwd aan de hand van technische details en praktijkvoorbeelden uit de bronnen.

Wat is lage temperatuur verwarming?

Lage temperatuur verwarming is een type verwarming waarbij het verwarmingswater op een lagere temperatuur werkt dan bij traditionele systemen. In plaats van dat het water in de leidingen wordt opgewarmd tot 75–85°C zoals bij hoge temperatuur verwarming, wordt bij LTV met temperatuurschommelingen tussen 35 en 55°C gewerkt. Dit vereist grotere warmteafgiftesystemen zoals vloerverwarming, plafondverwarming of overgedimensioneerde radiatoren. Deze systemen zijn ontworpen om op lagere temperaturen nog voldoende warmte af te geven aan de lucht in de ruimte.

De lage temperatuur wordt mogelijk gemaakt door het gebruik van een speciale ketel of warmtepomp die het water kan verwarmen tot deze lagere niveaus. De techniek is bijzonder geschikt in combinatie met warmtepompen, omdat deze apparaten op hun beurt ook werken met lagere temperaturen en zo efficiënter zijn. Hierdoor wordt minder energie verbruikt voor de opwekking van warmte.

Werking van lage temperatuur verwarming in combinatie met warmtepomp

1. Energiezuinig dankzij lagere temperatuur

Een warmtepomp gebruikt energie om warmte uit de buitenlucht, grond of water te halen en deze te verhitten. De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), wat aangeeft hoeveel warmte het apparaat levert per eenheid energie. Hoe lager de aanvoertemperatuur van het verwarmingswater, hoe hoger de COP. Bij lage temperatuur verwarming is het aanvoerwater op zo’n 35–55°C, wat een hogere COP betekent dan bij traditionele systemen.

2. Combinatie met LTV-ketel

Niet elke ketel is geschikt voor lage temperatuur verwarming. Voor een duurzaam en rendabel systeem is het noodzakelijk om een speciaal ontworpen LTV-ketel te gebruiken. Deze ketels zijn in staat om het water te verwarmen tot een lagere temperatuur dan conventionele CV-ketels. In sommige gevallen kan een LTV-ketel ook worden gecombineerd met een warmtepomp. Wanneer de warmtepomp niet genoeg warmte kan leveren, zoals in zeer koude periodes, neemt de ketel het over. Dit maakt het systeem robuuster en betrouwbaarder.

3. Grotere warmteafgiftesystemen

Omdat het verwarmingswater in lage temperatuur verwarming op een lager niveau ligt, is het nodig om grotere warmteafgiftesystemen in te zetten. Deze systemen moeten immers voldoende warmte kunnen afgeven aan de omgeving, ondanks de lagere temperatuur. De meest gebruikte systemen zijn:

Vloerverwarming: Hierbij lopen verwarmingsleidingen onder het vloerkleed of beton. Het grote oppervlak zorgt ervoor dat de warmte gelijkmatig wordt verspreid. Vloerverwarming is een van de meest populaire vormen van LTV.
Overgedimensioneerde radiatoren en convectoren: Traditionele radiatoren werken minder efficiënt op lage temperaturen. Daarom worden radiatoren met een groter oppervlak gebruikt, zodat ze nog steeds voldoende warmte afgeven.
Plafondverwarming en wandverwarming: Deze systemen zijn minder gebruikelijk in particuliere woningen, maar worden wel toegepast in commerciële of industriële gebouwen.
Luchtverwarming: Bij luchtverwarming wordt de lucht direct verwarmd via een warmtepomp. Deze techniek is vooral geschikt in combinatie met lage temperatuur verwarmingssystemen.

4. Isolatie als voorwaarde

Een van de belangrijkste voorwaarden voor het succesvol inzetten van lage temperatuur verwarming is een goed geïsoleerde woning. Woningen die slecht geïsoleerd zijn, zullen het warmteverlies te groot hebben om op lage temperatuur te verwarmen. De warmte blijft dan niet in de ruimte en is dus niet efficiënt. Daarom is het vaak noodzakelijk om eerst een grondige renovatie uit te voeren om de isolatie te verbeteren vooraleer over te stappen op LTV in combinatie met een warmtepomp.

Voordelen van lage temperatuur verwarming met warmtepomp

1. Energiezuinig en milieuvriendelijk

De combinatie van LTV en warmtepomp is een van de meest duurzame opties voor verwarming. Omdat de warmtepomp werkt op lagere temperaturen en daardoor efficiënter is, wordt er minder energie verbruikt. Bovendien kan de warmtepomp gebruik maken van groene energie zoals zonne- of windenergie, wat het systeem nog duurzamer maakt.

2. Lagere kosten op de lange termijn

Hoewel de investering in een warmtepomp en LTV-systeem hoger kan zijn dan bij een traditionele verwarming, levert het op de lange termijn aanzienlijke besparingen op. De energiekosten dalen aanzienlijk, en in sommige gevallen zijn er subsidies of belastingvoordelen beschikbaar voor duurzame verwarmingsystemen.

3. Comfort en gelijkmatige warmteverspreiding

Lage temperatuur verwarming zorgt voor een comfortabele en gelijkmatige warmteverspreiding in de woning. Vloerverwarming, bijvoorbeeld, verwarmt het vloervlak gelijkmatig, wat een aangename voetwarmte geeft. Ook bij radiatoren op lage temperatuur wordt de warmte langzaam en gelijkmatig afgegeven, waardoor er geen plotselinge temperatuurschommelingen optreden.

4. Compatibel met andere duurzame systemen

LTV in combinatie met warmtepomp is compatibel met andere duurzame systemen zoals zonneboilers of zonnepanelen. Deze kunnen worden gebruikt om de warmteproductie van de warmtepomp aan te vullen of om elektriciteit te genereren voor de werking van de warmtepomp. Dit maakt het systeem nog efficiënter en voordeliger.

Nadelen en beperkingen

1. Grotere investering

De aankoop en installatie van een warmtepomp en een LTV-systeem vereist een grotere investering dan bij traditionele verwarming. Voor sommige woningen is dit financieel een beperking. Echter, er zijn in de meeste gevallen subsidies en belastingvoordelen beschikbaar om dit te verlichten.

2. Langere opwarmtijd

Omdat lage temperatuur verwarming werkt met lagere temperaturen en grotere warmteafgiftesystemen, is de opwarmtijd langer dan bij traditionele verwarming. Het duurt dus iets langer voordat de woning op de gewenste temperatuur is.

3. Moet goed worden afgestemd

Het systeem moet goed worden afgestemd om de gewenste temperatuur te bereiken. Dit betekent dat het regulatie- en automatisatiesysteem goed moet zijn, zodat de warmtepomp en de verwarmingssystemen samenwerken zonder oververhitting of warmteverlies.

4. Niet geschikt voor elke woning

Niet elke woning is geschikt voor lage temperatuur verwarming. Woningen die niet goed geïsoleerd zijn of waar het bouwjaar oud is, kunnen moeilijk worden omgebouwd naar een LTV-systeem. In zulke gevallen is het vaak beter om eerst een ingrijpende renovatie uit te voeren om de isolatie te verbeteren.

Praktijkvoorbeelden en toepassingen

1. Mijnwater Heerlen: lage temperatuur warmtenet

In de regio Heerlen is een innovatief lage temperatuur warmtenet in gebruik. Dit netwerk levert warme en koele waterstromen via een schoon leidingwaterstelsel aan woningen en bedrijven. Het gebruik van mijnwater als warmtebron zorgt voor een zeer efficiënte verwarming. Elke woning heeft een eigen warmtepomp die het water op de juiste temperatuur brengt voor verwarming en sanitair gebruik. Dit is een voorbeeld van hoe lage temperatuur verwarming kan worden ingezet op schaal en hoe het aansluit op grotere duurzame systemen.

2. Friesland: LTV-radiatoren en ventilatoren

In Friesland worden lage temperatuur radiatoren geïnstalleerd in combinatie met warmtepompen. Deze radiatoren zijn speciaal ontworpen om op ultra lage temperaturen (30–35°C) te werken. Ze zijn compatibel met warmtepompen en zorgen voor een comfortabele warmteafgifte. Ook worden radiatorventilatoren gebruikt om de warmteverspreiding te verbeteren. Deze ventilatoren zorgen ervoor dat een gewone radiator efficiënter werkt bij lage temperaturen. Dit maakt het mogelijk om bestaande verwarmingssystemen aan te passen zonder ze volledig te vervangen.

Keuzes bij het installeren van lage temperatuur verwarming en warmtepomp

Bij de keuze van een LTV-systeem in combinatie met een warmtepomp zijn er meerdere opties beschikbaar, afhankelijk van de situatie van de woning en de voorkeuren van de gebruiker.

1. Vloerverwarming

Vloerverwarming is de meest gebruikte vorm van lage temperatuur verwarming. Het systeem werkt efficiënt op lagere temperaturen en zorgt voor een gelijkmatige warmteverspreiding. Het is echter meestal alleen mogelijk bij nieuwbouw of bij grote renovaties, omdat het systeem in het vloeroppervlak moet worden ingebouwd.

2. Overgedimensioneerde radiatoren

Bij woningen waar vloerverwarming niet mogelijk is, worden overgedimensioneerde radiatoren gebruikt. Deze radiatoren hebben een groter oppervlak en kunnen dus efficiënter werken op lagere temperaturen. Sommige merken zoals Jaga en Radson bieden specifieke lage temperatuur radiatoren aan die compatibel zijn met warmtepompen.

3. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een traditionele CV-ketel. De warmtepomp zorgt voor de meeste warmteproductie, terwijl de ketel overneemt in koude periodes wanneer de warmtepomp niet genoeg warmte kan leveren. Deze oplossing is ideaal voor woningen die niet volledig worden omgebouwd, maar waar toch een duurzamere verwarmingssystematiek gewenst is.

4. Luchtverwarming

Luchtverwarming is een minder bekende optie, waarbij de lucht direct wordt verwarmd via een warmtepomp. Deze techniek is vooral geschikt in combinatie met lage temperatuur verwarmingssystemen. Het systeem werkt efficiënt en is geschikt voor woningen met een goed geïsoleerd bouwvolume.

Technische aspecten van installatie en onderhoud

1. Installatie

De installatie van lage temperatuur verwarming in combinatie met een warmtepomp vereist een duidelijke planning en uitvoering. Het systeem moet worden afgestemd op de specifieke eisen van de woning, zoals de isolatiegraad, het bouwtype en de verwarmingsbehoeften. De installatie van de warmtepomp en de verwarmingssystemen moet worden uitgevoerd door een ervaren installateur, omdat het systeem technisch complex kan zijn.

Voor vloerverwarming is het noodzakelijk om leidingen te leggen onder het vloeroppervlak. Dit is meestal alleen mogelijk bij nieuwbouw of bij ingrijpende renovaties. Bij het gebruik van radiatoren moet er gelet worden op de grootte, de plaatsing en de aansluiting op de warmtepomp.

2. Onderhoud

Lage temperatuur verwarmingssystemen vereisen weinig onderhoud, mits ze goed zijn geïnstalleerd en afgestemd. Echter, moet het systeem regelmatig gecontroleerd worden om eventuele aansluitingsproblemen, luchtdichtheid of regelingsproblemen op te sporen. De warmtepomp moet ook onderhouden worden volgens de aanbevelingen van de fabrikant. Dit omvat het controleren van de filters, het koelmiddel en de elektrische aansluitingen.

Conclusie

Lage temperatuur verwarming in combinatie met warmtepomp is een duurzame en energiezuinige manier om woningen en gebouwen te verwarmen. Het systeem is geschikt voor zowel nieuwbouw als ingrijpende renovaties, mits de isolatie voldoende is. De combinatie van lage temperatuur verwarming en warmtepomp biedt een aantal voordelen, zoals lagere energiekosten, comfortabele warmteverspreiding en compatibiliteit met andere duurzame systemen. Er zijn meerdere opties beschikbaar, van vloerverwarming tot overgedimensioneerde radiatoren en hybride warmtepompen. Bij de keuze en installatie moet rekening gehouden worden met de specifieke eisen van de woning en de verwarmingstechniek. Het systeem vereist een duidelijke planning, een goede installatie en regelmatig onderhoud om optimaal te functioneren. In de praktijk blijkt het systeem gunstig voor het milieu, de energierekening en de leefcomfort van de gebruiker.