Warmtepomp versus Gas: een duurzame oplossing voor verwarming en warm water

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige tijd, waar duurzaamheid en energiebesparing centraal staan in de woningbouw, worden warmtepompen steeds vaker overwogen als alternatief voor gasgestookte verwarmingssystemen. Het gebruik van een warmtepomp kan leiden tot aanzienlijke CO₂-reducties en lagere energiekosten, met name wanneer de woning goed is geïsoleerd en eventueel gecombineerd met zonnepanelen.

Deze artikelen geven een overzicht van de voordelen, werking en toepassingen van warmtepompen t.o.v. gasverwarming. Er wordt ingegaan op de technische werking van warmtepompen, de milieuwinst, de financiële aspecten, en de optie van een hybride systeem. Bovendien wordt duidelijk hoe warmtepompen zich positief onderscheiden van conventionele gasgestookte systemen, zowel qua efficiëntie als CO₂-uitstoot.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?

Een warmtepomp is een technische oplossing die warmte uit de omgeving – zoals de buitenlucht of de grond – naar binnen pompt, waar het gebruikt wordt voor verwarming en warm water. De technologie is al jaren in gebruik, maar heeft dankzij de stijgende aandacht voor duurzaamheid en de klimaatdoelen van het kabinet aan populariteit gewonnen.

In feite werkt een warmtepomp vergelijkbaar met een koelkast, maar dan in de omgekeerde richting. In plaats van warmte te verwijderen, haalt het warmte uit de buitenlucht of bodem en brengt die naar binnen. Dit proces is vergelijkbaar met hoe warmtepompen in industriële omgevingen worden gebruikt om warmte te recirculeren en energie efficiënt te gebruiken. Zoals beschreven in bron [5], worden warmtepompen in fabrieken gebruikt om warmte te koppelen en te hergebruiken, wat leidt tot aanzienlijke energiebesparing.

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om dit proces in werking te zetten. Voor elke kWh elektriciteit die verbruikt wordt, kan een warmtepomp 3 tot 5 kWh aan warmte genereren. Dit betekent dat het rendement van een warmtepomp aanzienlijk hoger is dan dat van een conventionele cv-ketel, die ongeveer 90% van de gebruikte energie omzet in warmte.

De werking is ook mogelijk bij buitentemperaturen onder nul, zoals uitgelegd in bron [3], waardoor warmtepompen geschikt zijn voor gebruik in Nederland, ongeacht de seizoenen.

Voordelen van een warmtepomp

1. Minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen

Een warmtepomp gebruikt geen aardgas voor verwarming, waardoor de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen sterk wordt verlaagd. Dit is vooral van belang gezien de stijgende gasprijzen en de groeiende klimaatmaatregelen van de overheid.

Bij een hybride warmtepomp wordt het gasverbruik met ongeveer 60% gereduceerd, zoals aangegeven in bron [1]. Dit maakt het een interessante overgangsoplossing voor huishoudens die nog niet volledig van het gasnet af willen, maar toch willen verduurzamen.

2. CO₂-reductie

De CO₂-uitstoot bij het gebruik van een warmtepomp is aanzienlijk lager dan bij een gasgestookte cv-ketel. Volgens bron [1] daalt de CO₂-uitstoot met 30% tot 65% ten opzichte van een hr-ketel op gas. Dit is het gevolg van de efficiëntie van de warmtepomp en het feit dat de warmte uit de omgeving wordt gebruikt in plaats van aardgas.

Zelfs wanneer het elektriciteitsverbruik voor de warmtepomp CO₂-uitstoot veroorzaakt, is de totale uitstoot per kWh warmte lager dan bij gebruik van een cv-ketel. Uit bron [3] blijkt dat een warmtepomp, afhankelijk van het energiemix, effectief 2,5 tot 6 kWh warmte produceert per kWh elektriciteit. Dit betekent dat de CO₂-uitstoot per kWh warmte gemiddeld tussen de 65 en 160 gram ligt, vergeleken met 180 gram bij een gasgestookte ketel.

3. Lagere energiekosten op de lange termijn

Hoewel de aanschafprijs van een warmtepomp hoger is dan die van een conventionele cv-ketel, is het op de lange termijn vaak goedkoper. Dit geldt met name als de woning goed is geïsoleerd. Een warmtepomp verbruikt relatief weinig primaire energie om dezelfde warmteproductie te bereiken. Uit bron [2] blijkt dat het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp efficiënter is, wat leidt tot lagere energiekosten in vergelijking met gasverwarming.

Bovendien kan het gebruik van zonnepanelen de energiekosten verder verlagen. Een huishouden dat zowel zonnepanelen als een warmtepomp gebruikt, is minder afhankelijk van energieleveranciers en kan zelfs energie terugleveren naar het net.

Hybride versus all-electric warmtepompen

Een belangrijk keuzeveld bij de aanschaf van een warmtepomp is of men voor een hybride oplossing of een all-electric systeem kiest. Beide opties hebben hun voor- en nadelen, afhankelijk van de situatie van de woning en de doelen van de huishouding.

1. Hybride warmtepompen

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een conventionele cv-ketel. Het systeem gebruikt de warmtepomp voor de basisverwarming en schakelt over naar de cv-ketel bij extreme kou of een grote vraag naar warm water. Dit systeem is een logische keuze voor huishoudens die hun bestaande cv-ketel nog niet willen vervangen.

Volgens bron [2] kan een hybride oplossing interessant zijn als de cv-ketel nog relatief nieuw is. De hybride warmtepomp helpt om het gasverbruik te verminderen, terwijl het comfort en de betrouwbaarheid van het bestaande systeem behouden blijft. Een voorbeeld van een hybride oplossing is het Intergas Hybride Xtend 5,0 kW-systeem, dat geschikt is voor woningen met een gematigde warmtevraag.

2. All-electric warmtepompen

Voor huishoudens die volledig van het gasnet willen afhankelijk zijn, is een all-electric warmtepomp de duurzamere keuze. Deze oplossing elimineert het gebruik van gas volledig en leidt dus tot een hogere CO₂-reductie.

Hoewel het elektriciteitsverbruik iets hoger is, is de efficiëntie van de warmtepomp zo goed dat het totaalverbruik aan primaire energie lager is dan bij een gasgestookte cv-ketel. Dit maakt een all-electric warmtepomp een goede keuze voor huishoudens die zich sterk richten op duurzaamheid en energiebesparing.

Warmtepomp in de praktijk: voorbeelden en uitdagingen

1. Verduurzaming in nieuwbouw en renovatieprojecten

In zowel nieuwbouw als renovatieprojecten wordt de warmtepomp steeds vaker als standaardoplossing gekozen. Uit bron [4] blijkt dat merken zoals Intergas warmtepompen ontwikkelen die speciaal zijn afgestemd op de eisen van moderne huishoudens. Deze systemen zijn energie-efficiënt, kunnen gecombineerd worden met bestaande cv-ketels en bieden flexibele oplossingen voor verschillende woningtypen.

Nieuwbouwprojecten profiteren vooral van de efficiëntie van warmtepompen, aangezien de woningen vaak goed zijn geïsoleerd. In renovatieprojecten is het echter ook mogelijk om een warmtepomp aan te sluiten, met name als de isolatie van de woning vooraf is verbeterd.

2. Warmtepompen in industrie en commerciële toepassingen

Naast toepassingen in huishoudens worden warmtepompen ook succesvol ingezet in industriële en commerciële omgevingen. Een voorbeeld is Waterman Onions, een bedrijf dat uien sorteert, verpakt en exporteert. Het bedrijf heeft een warmtepomp geïnstalleerd om het opwarmen van lucht in een droogcel te faciliteren. Door het gebruik van een warmtepomp is het gasverbruik met bijna 90% gereduceerd, zoals beschreven in bron [5].

De warmtepomp zorgt voor de opwarming van lucht in de droogcel door warm water, waarbij de warmte wordt recirculeerd in plaats van verbrand te worden zoals bij conventionele systemen. Dit leidt niet alleen tot energiebesparing, maar ook tot lagere emissies en een betere energiebalans voor het bedrijf.

3. Uitdagingen bij de installatie van een warmtepomp

De installatie van een warmtepomp brengt wel een aantal uitdagingen met zich mee. Een van de voornaamste is het hogere elektriciteitsverbruik. Uit bron [5] blijkt dat het elektriciteitsverbruik in sommige gevallen aanzienlijk toeneemt, wat kan leiden tot hogere energiekosten of een overbelasting van het elektriciteitsnet.

Een mogelijke oplossing is het toepassen van peak shaving, waarbij het stroomverbruik tijdens piekuren wordt gereduceerd. Bij Waterman Onions is dit gedaan met behulp van een meetapparaat dat het elektriciteitsverbruik monitort en bij piekverbruik het verbruik met 50% vermindert. Dit helpt om de elektriciteitsrekening te beheersen en tegelijkertijd de warmteproductie te waarborgen.

Milieuwinst en duurzaamheid

1. CO₂-uitstootvermindering

Een van de belangrijkste voordelen van een warmtepomp is de aanzienlijke CO₂-uitstootvermindering. Aangezien een warmtepomp elektriciteit gebruikt om warmte uit de omgeving te halen, is de directe uitstoot van CO₂ lager dan bij het verbranden van aardgas.

Volgens bron [1] daalt de CO₂-uitstoot van een huishouden met een warmtepomp met 30% tot 65% ten opzichte van een gasgestookte cv-ketel. Bij gebruik van duurzame elektriciteit, zoals vanuit zonnepanelen of windenergie, kan deze uitstoot nog verder worden verminderd.

2. Grondstoffen en productie-impact

Ondanks de voordelen van een warmtepomp is er ook een milieuimpact bij de productie en het vervoer van het apparaat. Het maken van een warmtepomp vereist grondstoffen zoals metaal, plastic, elektronica en koudemiddelen. Deze productie leidt tot een zekere CO₂-uitstoot, die echter op lange termijn wordt opgewogen door de energiebesparing bij het gebruik.

Daarom is het belangrijk om rekening te houden met de levenscyclus van een warmtepomp bij het bepalen van de totale duurzaamheid. Een warmtepomp met een langere levensduur en een hoge efficiëntie is hierin de voorkeur waard.

3. De rol van isolatie

Hoewel een warmtepomp efficiënter is dan een gasgestookte cv-ketel, is het van groot belang dat de woning goed is geïsoleerd. Een slecht geïsoleerde woning vereist namelijk meer warmte, wat het verbruik van de warmtepomp verhoogt. Uit bron [3] blijkt dat isolatie cruciaal is voor de prestaties van een warmtepomp. Een goed geïsoleerde woning zorgt voor een lagere warmtevraag en dus voor een efficiëntere werking van de warmtepomp.

Conclusie

Een warmtepomp is een duurzame en efficiënte oplossing voor verwarming en warm water, die steeds vaker wordt gekozen boven een gasgestookte cv-ketel. Het systeem gebruikt elektriciteit om warmte uit de omgeving te halen, wat leidt tot een aanzienlijke reductie van het gasverbruik en de CO₂-uitstoot. Daarnaast is het op de lange termijn vaak goedkoper dan het gebruik van gas, zeker wanneer de woning goed is geïsoleerd en eventueel gecombineerd met zonnepanelen.

De keuze tussen een hybride en all-electric warmtepomp hangt af van de situatie van de woning en de duurzaamheidsdoelen van de huishouding. Voor huishoudens die volledig van het gasnet willen afhankelijk zijn, is een all-electric systeem de duurzamere keuze. Voor huishoudens die hun bestaande cv-ketel nog willen gebruiken, is een hybride oplossing een logische keuze.

Bij de installatie van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met het hogere elektriciteitsverbruik en eventueel maatregelen te nemen voor het beheersen van de energiekosten. Tevens is isolatie van de woning van groot belang om de efficiëntie van de warmtepomp te maximaliseren.

Zowel in huishoudens als in industriële toepassingen bewijst de warmtepomp zich als een betrouwbare en duurzame oplossing. De voordelen van deze technologie maken het een steeds populairste keuze voor wie wil verduurzamen en tegelijkertijd comfort en efficiëntie wil behouden.