Warmtepomp of wachten op waterstof? Een expertvisie op de warmtetransitie

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

De transitie van aardgas naar duurzame verwarming is een van de meest urgente kwesties in de huidige real estate- en bouwsector. Tegen de achtergrond van klimaatdoelstellingen en de noodzaak om CO2-uitstoot terug te dringen, zijn verschillende opties op de voorgrond gekomen. Twee daarvan – de warmtepomp en waterstof – staan centraal in de discussie. Welke optie is het meest haalbaar, betaalbaar en klimaatvriendelijk? En wat betekent dit voor huiseigenaren, bouwers en installateurs die momenteel in de transitie terecht komen?

Deze artikel geeft een grondige, feitelijke overzicht van de actuele situatie, met aandacht voor technische, economische en beleidsmatige aspecten. Op basis van recente publicaties, praktijkpiloten en expertsadviezen, wordt bekeken of het verstandig is om nu al een warmtepomp te installeren of of het verstandiger is om te wachten tot waterstof beschikbaar is.

De huidige energie- en verwarmingsmarkt

De Nederlandse verwarmingsmarkt is momenteel sterk afhankelijk van aardgas. Rond de 80% van de woningen in Nederland wordt op dit moment via een CV-ketel op aardgas verwarmd. Echter, aardgas staat op de lange lijst van fossiele brandstoffen en wordt in de toekomst steeds minder beschikbaar worden. Het klimaatakkoord stelt als doel om in 2050 volledig gasloos te wonen. Dit betekent dat er een strategische overstap moet gebeuren naar duurzame alternatieven.

Twee mogelijke oplossingen voor de warmtetransitie zijn: 1. Warmtepomp: een techniek die energie uit de lucht of grond benut om ruimtes te verwarmen. 2. Waterstof: een brandstof die kan worden gebruikt in een aanpasbare CV-ketel en via het bestaande gasnet kan worden vervoerd.

Beide opties hebben hun voor- en nadelen, maar ook uitdagingen. De vraag is nu: waar moet men het meste vertrouwen in plaatsen voor de komende jaren?

De rol van warmtepompen in de warmtetransitie

Technische vooruitgang en efficiëntie

Warmtepompen zijn momenteel de meest gevestigde technologie op de markt. Volgens het klimaatakkoord zijn ze aangewezen als het voorkeursalternatief voor aardgas. Ze zijn zowel geschikt voor nieuwbouw als voor bestaande woningen, met hybride systemen als tussenoplossing.

Een belangrijk voordeel van warmtepompen is hun hoog rendement. Een goed geïnstalleerde warmtepomp levert 3 tot 5 keer zoveel warmte op als het stroomverbruik. Dit maakt ze niet alleen energiezuinig, maar ook aantrekkelijk in de context van klimaatdoelstellingen.

Toepassing in bestaande woningen

Vooral in bestaande woningen kan een warmtepomp een uitkomst bieden. In de praktijk zijn er echter uitdagingen. Oudere woningen zijn vaak niet zo goed geïsoleerd, wat betekent dat de warmtebehoefte hoger is. Dit kan leiden tot het nodig zijn van een groter systeem of een hybride opstelling (warmtepomp + ketel), om voldoende warmte te garanderen.

Toegankelijkheid en schaalbaarheid

In tegenstelling tot minder bekende alternatieven zoals waterstof of geavanceerde biobrandstoffen, is de warmtepomp momenteel breed beschikbaar en toepasbaar. Ze zijn goed ingeburgerd in de installatiebranche en kunnen snel worden ingezet in woningen.

Daarnaast zijn er subsidiemogelijkheden voor warmtepompen. Deze worden vooral aangeboden voor woningen die beter geïsoleerd zijn, zoals nieuwbouw of woningen in warmtenetten. Voor individuele huizen, is de warmtepomp doorgaans de meest directe en haalbare optie.

Overgangsperiode tot 2026

Tot 2026 is er een overgangsperiode waarin de transitie van fossiele verwarming naar duurzamere alternatieven langzaam verloopt. Tijdens deze fase spelen hybride warmtepompen een belangrijke rol. Zij combineren een warmtepomp met een traditionele ketel, waardoor het systeem flexibel is in tijden van hoge warmtebehoefte of tekort aan elektriciteit.

Waterstof als alternatief: beloftes en uitdagingen

Technische mogelijkheden

Waterstof kan in theorie worden gebruikt in een CV-ketel en via het bestaande gasnet worden vervoerd. Dit maakt het een aantrekkelijke optie, aangezien het in principe het huidige gasnetwerk kan gebruiken en dus minder omvattende aanpassingen vereist.

Een voordeel is dat het CO2-neutraal is als het op groene manier wordt geproduceerd, bijvoorbeeld via elektrolyse met wind- of zonne-energie. Echter, in de praktijk is het gebruik van waterstof nog in de kinderschoenen.

Pilotprojecten

Momenteel zijn er vier pilotprojecten in Nederland waar woningen worden verwarmd met waterstof. De meest opvallende is die in Wagenborgen (Eemsdelta), waar 33 woningen sinds april 2024 zijn omgezet naar waterstofverwarming. Dit project wordt gezien als een belangrijke testomgeving voor de toekomstige inzet van waterstof in het huishouden.

Economische en logistieke uitdagingen

Een groot probleem is dat waterstof nog duur en niet schaalbaar is. Volgens Stedin, een netbeheerder, is CO2-vrije waterstof na 2030 vrijwel zeker duurder dan aardgas op dit moment. Dit maakt het voor veel huiseigenaren financieel minder aantrekkelijk, zeker in de komende jaren.

Daarnaast is er nog geen vaste productiecapaciteit voor waterstof. Het is niet zeker of en wanneer er voldoende waterstof zal zijn om het aardgas volledig te vervangen. Bovendien is het niet mogelijk om door dezelfde leidingen zowel aardgas als waterstof te transporteren. Dit betekent dat de infrastructuur moet worden aangepast.

Aanpassing van huizen en leidingen

Een andere uitdaging is dat aanpassingen achter de voordeur nodig zijn. Het is niet mogelijk om gewoon een aardgasketel te verwisselen voor een waterstofketel. Er moeten specifieke aanpassingen worden gedaan aan de installatie en aan de buizen. Deze aanpassingen moeten bovendien gesynchroniseerd worden gedaan in een wijk, wat logistiek complex kan zijn.

Risico op duurzaamheidswetgeving

Daarnaast is er nog veel onduidelijkheid over de regelgeving rond waterstof. Fabrikanten zoals Remeha erkennen dat waterstof geen einddoel is, maar wel een onderdeel van de transitie. Ondertussen is de regelgeving rond opslag, distributie en toepassing van waterstof nog niet duidelijk genoeg, wat leidt tot juridische onzekerheid.

Vergelijking: warmtepomp vs. waterstof

Aspect	Warmtepomp	Waterstof
Technische beschikbaarheid	Ja, breed toepasbaar	Nog in de kinderschoenen
Efficiëntie	3-5 keer zoveel warmte als stroomverbruik	Nee, efficiëntie afhankelijk van productiebron
Schaalbaarheid	Ja, snel inzetbaar	Nee, productiecapaciteit beperkt
Kostprijs	Subsidies beschikbaar	Verwacht duurder dan aardgas
Aanpassing woning	Vereist isolatie en eventueel hybride systeem	Vereist aanpassing van installatie en leidingen
Klimaatvoordeel	Ja, CO2-geen emissie	Ja, als groen geproduceerd
Tijd tot implementatie	Nu al beschikbaar	Nog geen schaalbare productie voor huishoudens
Juridische regelgeving	Duidelijk en gestandaardiseerd	Nog onduidelijk en veranderlijk

Adviezen voor huiseigenaren

Op basis van de huidige situatie en de verwachtingen voor de komende jaren, zijn er een aantal duidelijke aanbevelingen voor huiseigenaren die in de transitie terecht komen:

1. Begin met isoleren

Of je kiest voor warmtepomp of waterstof, isoleren is altijd een winst. Een goed geïsoleerde woning heeft minder warmtebehoefte, wat betekent dat de verwarmingsinstallatie kleiner kan zijn en minder energie nodig heeft. Dit resulteert in lage kosten en een snelle terugverdientijd op investeringen.

2. Kies voor een warmtepomp als je nu actie wilt nemen

Als je op zoek bent naar een directe oplossing die nu al beschikbaar is, dan is een warmtepomp de beste keuze. Ze zijn technisch gevestigd, schaalbaar en voorzien van subsidies. Ook zijn er hybride modellen beschikbaar voor woningen die extra hulp nodig hebben bij de overgang.

3. Wachten op waterstof is verstandig, maar kost geld

Als je ervoor kiest om te wachten tot waterstof beschikbaar is, dan is het verstandig om geen investering te doen in een aardgasketel. Een aardgasketel is namelijk niet geschikt voor waterstof en moet worden vervangen. Dit leidt tot extra kosten. Bovendien is het onwaarschijnlijk dat waterstof binnen de komende jaren breed beschikbaar zal zijn.

4. Overweeg hybride oplossingen

Voor huiseigenaren in bestaande woningen of in wijkprojecten kan een hybride systeem een goed middenpad zijn. Een warmtepomp gecombineerd met een aardgasketel of een waterstofketel biedt flexibiliteit in tijden van hoge warmtebehoefte of in geval van tekort aan elektriciteit.

Technische en juridische kwesties

Regulering en subsidie

De regulering rond warmtepompen is momenteel duidelijk en gestandaardiseerd. Subsidies zijn beschikbaar voor huizeigenaren die investeren in een warmtepomp of in isolatie. Voor waterstof is de situatie minder duidelijk. De regelgeving rond opslag, distributie en toepassing van waterstof is nog in ontwikkeling. Dit maakt het voor huiseigenaren lastig om te plannen.

Fabrikanten en bedrijven

Fabrikanten zoals Remeha en Stedin zien waterstof als onderdeel van de transitie, maar erkennen dat het geen einddoel is. Ze investeren naast waterstof ook in elektrische warmtepompen en in systemen voor stadswarmte. Dit geeft aan dat de sector in beweging is, maar dat er nog geen enkele technologie is die volledig dominant is.

Toekomstverwachtingen en conclusie

De transitie van aardgas naar duurzame verwarming is een noodzaak, maar de keuze tussen warmtepomp en waterstof hangt af van verschillende factoren, waaronder technische mogelijkheden, economische haalbaarheid en juridische regelgeving.

Op de korte termijn is de warmtepomp de meest haalbare en verstandige keuze. Ze zijn technisch gevestigd, schaalbaar en voorzien van subsidies. Ze bieden bovendien een directe oplossing voor huiseigenaren die nu actie willen nemen.

Op de lange termijn is waterstof nog niet schaalbaar of betaalbaar genoeg om het aardgas te vervangen. De productiecapaciteit is beperkt, de infrastructuur moet worden aangepast en de regelgeving is onduidelijk. Bovendien is het financieel onverstandig om nu al een aardgasketel te installeren, gezien de verwachting dat waterstof pas na 2030 breed beschikbaar zal zijn.

Conclusie

De keuze tussen warmtepomp en waterstof is niet eenvoudig, maar op basis van de huidige situatie is het verstandig om de warmtepomp als voorkeursoplossing te zien. Ze zijn nu al beschikbaar, efficiënt en voorzien van subsidies. Waterstof is een belofte, maar op dit moment niet een haalbare oplossing voor het huishouden.

Voor huiseigenaren die nu in de transitie terecht komen geldt: investeer in isolatie en overweeg een warmtepomp. Wachten op waterstof is mogelijk, maar kost geld en tijd. Bovendien is het onwaarschijnlijk dat waterstof binnen de komende jaren breed beschikbaar zal zijn.