Warmtepompen in Oostenrijk: Toepassing, Efficiëntie en Invloed op Energievoorziening

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige tijd waarin duurzaamheid en energie-efficiëntie centraal staan in de discussie over energiebeheer, spelen warmtepompen een steeds belangrijkere rol. Zowel in Europa als in Oostenrijk zijn warmtepompen niet alleen een sleutelcomponent in het verplaatsen van het energiebeleid naar duurzame oplossingen, maar ook een praktische keuze voor individuele huiseigenaren en bedrijven. In dit artikel wordt ingegaan op de toepassing, werking en impact van warmtepompen in Oostenrijk, met aandacht voor technische specificaties, toepassingsgebieden, energie-efficiëntie en subsidies. De informatie is gebaseerd op actuele casussen, technische gegevens en ervaringen van installateurs en gebruikers.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een technische oplossing die warmte uit de omgeving (zoals lucht, water of grond) opwekt en gebruikt om een woning of industrie te verwarmen. In tegenstelling tot traditionele verwarmingsmethoden zoals gas- of olijfverwarming, maakt een warmtepomp gebruik van elektriciteit om warmte op te wekken, meestal met een aanzienlijk hogere efficiëntie. De warmte die wordt opgewekt, kan worden gebruikt voor ruimteverwarming, warm water of zelfs voor industriële toepassingen.

Werking van een warmtepomp

De basisprincipe achter de werking van een warmtepomp is het gebruik van een koudemiddel dat in een gesloten circuit circuleert. Het proces begint wanneer het koudemiddel warmte uit de omgeving opneemt. Dit gebeurt in een verdampingsspiraal, waarbij het koudemiddel van vloeistof naar gas verandert. Vervolgens wordt het gas gecomprimeerd, wat het verder verhooft. De warmte wordt afgegeven in een condensor, waarbij het gas weer verandert in vloeistof en de warmte aan het systeem afgeeft. Deze cyclus herhaalt zich continu, zolang er elektriciteit beschikbaar is.

Een voorbeeld van deze technologie is de ATAG warmtepomp, die een lucht/water warmtepomp is en warmte haalt uit de lucht. Deze warmte wordt gebruikt om het koudemiddel in de warmtepomp te verwarmen, wat vervolgens wordt gebruikt om ruimtes en water op te warmen. De efficiëntie van deze technologie maakt warmtepompen een aantrekkelijke keuze voor zowel huishoudens als bedrijven, zeker in combinatie met hernieuwbare energiebronnen.

Warmtepompmodellen en technische specificaties

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, afhankelijk van de bron van warmte. De drie meest voorkomende typen zijn:

Lucht-water warmtepompen, die warmte uit de lucht opwekken.
Water-water warmtepompen, die warmte uit een waterbron (zoals een bron of een zolder) halen.
Grond-water warmtepompen, die warmte uit de grond opwekken via grondwarmtebuizen.

In Oostenrijk zijn grond- en lucht-water warmtepompen populair, vooral in regio’s met een goed ontwikkelde infrastructuur voor duurzame energie. Een voorbeeld van een industriele toepassing is de warmtepomp van Bosch, zoals de Compress 6800i. Deze warmtepomp weegt zonder koudemiddel al meer dan 140 kilogram en is met 25,8 decibel bijna onhoorbaar vanaf drie meter afstand. Bovendien gebruikt deze warmtepomp het natuurlijke koudemiddel R290 (propaan), wat een veel lagere impact op de opwarming van de aarde heeft dan traditionele koudemiddelen.

Een andere technische variant is de iDM Terra SW85 warmtepomp. Deze warmtepomp werkt met koudemiddelen R410A of R134a, afhankelijk van de versie. Met R410A kunnen aanvoertemperaturen tot 62°C bereikt worden, terwijl de R134a-versie temperaturen tot 70°C kan leveren. De warmtepomp is aangesloten op een grondbron en bevat een Thermo 2000 Max buffervat, wat ervoor zorgt dat de warmte opgeslagen kan worden en op een consistente manier gebruikt wordt.

Toepassing in woningen en industrie

De toepassing van warmtepompen varieert afhankelijk van het type woning en de energiebehoefte. Voor woningen zijn er zowel all-electric varianten als hybride warmtepompen. Een hybride warmtepomp combineert de voordelen van een warmtepomp met een bestaande CV-ketel, wat zowel duurzaam als kostenefficiënt kan zijn. In Nederland is bijvoorbeeld een hybride warmtepomp zonder binnenunit ontwikkeld die wordt gecombineerd met een CV-ketel. Deze oplossing is ideaal voor woningen met een bestaand verwarmingssysteem dat niet direct vervangen moet worden.

In Oostenrijk is elektrische verwarming een aantrekkelijke optie, vooral vanwege de lage elektriciteitskosten (ongeveer 16 ct/kWh). Dit maakt elektrische verwarming, inclusief warmtepompen, een goedkoper alternatief dan in Nederland of België. Bovendien is het in combinatie met zonnepanelen een duurzame keuze. Ondanks de voordelen is het van belang om rekening te houden met de seizoensgebondenheid van zonnestraling in Oostenrijk. Gedurende langere winterperiodes kan sneeuw op het dak van zonnepanelen de energieopbrengst beïnvloeden, wat betekent dat een extra energiebron nodig kan zijn.

In de industrie worden warmtepompen ook steeds vaker ingezet. Het bedrijf Vreugdenhill, bijvoorbeeld, gebruikt een warmtepomp om het pasteurisatieproces van melk te ondersteunen. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke vermindering van het gasverbruik, omdat er geen stoomketels meer nodig zijn. Deze investering kostte ongeveer 1,5 miljoen euro, wat laat zien dat het een aanzienlijke inbreng is, maar ook dat de opbrengsten in termen van energiebesparing en duurzaamheid aanzienlijk zijn.

Energie-efficiëntie en duurzaamheid

Een van de voornaamste voordelen van warmtepompen is hun hoge energie-efficiëntie. In ideale omstandigheden kan een warmtepomp tot drie keer zoveel warmte opwekken als het verbruik aan elektriciteit. Dit maakt warmtepompen een veel efficiëntere keuze dan traditionele verwarmingsmethoden. Voor een duurzame oplossing is het essentieel dat de elektriciteit die wordt gebruikt afkomstig is van hernieuwbare bronnen.

In de praktijk is het efficiëntiepercentage van een warmtepomp afhankelijk van een aantal factoren, zoals de kwaliteit van de isolatie van het huis, de gewenste aanvoertemperatuur en de kwaliteit van de warmtepomp zelf. Een goed geïsoleerd huis met een lage aanvoertemperatuur kan tot 75% van de benodigde warmte uit de omgeving halen, waardoor het elektriciteitsverbruik beperkt blijft.

In het kader van klimaatmaatregelen en energiebeleid is de overstap naar warmtepompen een belangrijke stap. In Europa zijn er ongeveer 200 miljoen bestaande gebouwen, waarvan veel met warmtepompen of hybride systemen kunnen worden uitgerust. Bosch, bijvoorbeeld, investeert zowel in de productie van warmtepompen als in de opleiding van verwarmingstechnici, om de overstap naar duurzame verwarming mogelijk te maken.

Invloed op energievoorziening en markt

De opkomst van warmtepompen heeft ook een impact op de energievoorziening en de markt voor verwarmingstechnologie. In Europa en Oostenrijk is de vraag naar geschoolde installateurs sterk toegenomen, omdat de installatie van warmtepompen vaak complexer is dan die van traditionele verwarmingssystemen. Om de vraag te kunnen volgen, zijn er programma’s voor opleiding en certificering van installateurs, zoals bij HaWe, een Bosch-partner. Volgens Hanf, eigenaar van HaWe, leidt goede opleiding niet alleen tot kwalitatief betere installaties, maar ook tot een efficiëntere werkproces, met ongeveer 20% minder tijd nodig per installatie.

Daarnaast is er een groeiende markt voor zowel all-electric als hybride systemen. In Nederland is een hybride warmtepomp ontwikkeld die nog niet op de markt is gebracht, maar die al aantoonbare voordelen biedt. Deze systemen zijn ideaal voor huishoudens die niet direct hun bestaande CV-ketel willen vervangen, maar wel een stap in de richting van duurzaamheid willen zetten.

Subsidies en financiële voorwaarden

Hoewel warmtepompen langzaam maar zeker in prijs zakken, blijft de aanschafkost een belemmering voor veel huiseigenaren. Om dit te ondersteunen, zijn er subsidies beschikbaar, zoals die van de RVO in Nederland. De hoogte van de subsidie hangt af van verschillende factoren, zoals het type warmtepomp, de isolatie van het huis en de keuze voor een all-electric of hybride variant. Voor huiseigenaren is het aan te raden om een vrijblijvend advies van een ATAG GreenDealer of een andere geaccrediteerde installateur te vragen. Deze partijen kunnen een persoonlijke prijsopgave maken op basis van de specifieke woonsituatie en verwachtingen.

In Oostenrijk is elektriciteit relatief goedkoper dan in Nederland, wat het gebruik van warmtepompen gunstiger maakt. De combinatie van lage elektriciteitskosten en beschikbare subsidies maakt het mogelijk voor huiseigenaren om een warmtepomp aan te schaffen zonder een hoge financiële belasting te ondervinden. Bovendien is er een groeiende markt voor zonne-energie, wat het mogelijk maakt om een warmtepomp volledig op basis van hernieuwbare energie te laten werken.

Energieaudit en woningkeuze

Voor wie overweegt om een woning aan te schaffen die op warmtepompverwarming is uitgerust of die geschikt is voor dergelijke systemen, is het belangrijk om een energieaudit te laten uitvoeren. In Oostenrijk is het verplicht dat bij de verkoop van een woning het Energieausweis wordt meegedeeld. Dit document geeft een overzicht van het energieverbruik op basis van isolatie, vensters, deuren en de kwaliteit van de verwarmingsinstallatie. Het Energieausweis is een waardevolle tool om eventuele zwakke plekken in de energiehuishouding van de woning snel te identificeren.

Het is aan te raden om vooraf na te vragen naar het Energieausweis, vooral bij de aankoop van een bestaande woning. Dit helpt om eventuele verbeteringen of investeringen in te schatten, zoals isolatieverbeteringen of de installatie van een warmtepomp. In sommige gevallen kan het verstandig zijn om te wachten met de aankoop totdat de huidige verwarmingsinstallatie is vervangen of aangepast, vooral als de woning slecht geïsoleerd is.

Toekomstvisie en uitdagingen

De toekomst van warmtepompen hangt af van verschillende factoren, waaronder technologische ontwikkelingen, regelgeving en marktprijsontwikkelingen. Momenteel zien we een snelle groei in de markt, aangedreven door de groeiende vraag naar duurzame verwarming. In Europa is het doel om uiteindelijk een energieneutrale woningmarkt te creëren, waarbij alle nieuwe woningen worden uitgerust met efficiënte verwarmingssystemen zoals warmtepompen.

Toch blijven er uitdagingen bestaan. Een van de belangrijkste is de beschikbaarheid van geschoolde installateurs. De vraag naar installateurs groeit sneller dan het aantal professionals dat beschikbaar is, wat tot wachttijden kan leiden. Daarnaast is er de vraag naar subsidies, die in sommige regio’s beperkt zijn of afhankelijk van de energiebeleidsmaatregelen van de overheid.

In industriële toepassingen zijn er ook uitdagingen, zoals de investering in warmtepompen en de infrastructuur rondom deze systemen. Vreugdenhill, bijvoorbeeld, heeft voor haar warmtepompenproject een investering van 1,5 miljoen euro gedaan, wat aantoont dat het niet een lage drempel is. De opbrengsten in termen van energiebesparing en duurzaamheid zijn echter aanzienlijk, wat het een interessante keuze maakt voor bedrijven die hun productieproces willen verduurzamen.

Conclusie

Warmtepompen spelen een steeds belangrijkere rol in de energievoorziening van woningen en industrie in Oostenrijk. Zij bieden een efficiëntere en duurzamere alternatief voor traditionele verwarmingssystemen, vooral in combinatie met hernieuwbare energiebronnen. De technische ontwikkelingen, zoals het gebruik van natuurlijke koudemiddelen en het ontwikkelen van hybride systemen, maken warmtepompen steeds aantrekkelijker voor zowel huiseigenaren als bedrijven.

De toepassing van warmtepompen vereist wel een goede kennis van de technologie, de markt en de subsidies. Het is aan te raden om bij de aankoop of de renovatie van een woning rekening te houden met de mogelijkheden van warmtepompen en eventueel advies in te winnen bij een geaccrediteerde installateur. Bovendien is het belangrijk om de energie-efficiëntie van de woning te verbeteren, zodat de warmtepomp op een efficiënte manier kan werken.

In de toekomst zullen warmtepompen waarschijnlijk nog steeds een centrale rol spelen in de overgang naar een klimaatvriendelijke energievoorziening. Zowel in Oostenrijk als in Europa zijn er initiatieven en investeringen onderweg om dit mogelijk te maken. Voor huiseigenaren en bedrijven is het dus verstandig om nu al te kijken naar warmtepompen als een duurzame en efficiënte keuze voor de verwarming.

Bronnen

oostenrijk