Warmtepomp op 1 fase: Uitleg, voordelen en installatie

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is tegenwoordig een populaire keuze voor duurzame verwarming van woningen in Nederland. Er zijn verschillende soorten warmtepompen, zoals lucht-water, grond-water en hybride systemen. Bij de keuze van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met de elektrische aansluiting van de woning, omdat dit een bepalende factor is voor de toepasbaarheid en het functioneren van het systeem. In dit artikel bespreken we de warmtepomp op 1 fase uitgebreid, inclusief de installatievoorwaarden, voordelen, en praktische aandachtspunten zoals de noodzaak van een vrije 1 fase groep in de meterkast.

Wat is een warmtepomp op 1 fase?

Een warmtepomp op 1 fase betekent dat het apparaat aangesloten wordt op een enkele elektrische fase in de meterkast. Dit is het meest voorkomende type elektrische aansluiting in woningen, en het is geschikt voor de meeste huishoudelijke elektrische apparaten.

In tegenstelling tot een 3 fase aansluiting, die vaak wordt gebruikt voor zwaardere elektrische apparaten zoals industriële machines of grote warmtepompen, vereist een 1 fase warmtepomp een lagere elektrische belasting. Dit maakt het een aantrekkelijke keuze voor huizen met een standaard elektrische voorziening.

Volgens de SOURCE DATA is het vaak nodig om een vrije 1 fase groep in de meterkast aanwezig te hebben om een warmtepomp op 1 fase te kunnen installeren. Niet elke meterkast is standaard hiermee uitgerust, en een professionele installateur kan zo’n groep voor ongeveer € 500 laten maken.

Voordelen van een 1 fase warmtepomp

De keuze voor een warmtepomp op 1 fase heeft verschillende voordelen, zowel voor de gebruiker als voor het installatieproces. Deze voordelen zijn:

1. Geschiktheid voor standaard woningen

De meeste particuliere woningen zijn op 1 fase aangesloten. Dit betekent dat een 1 fase warmtepomp direct toepasbaar is zonder dat er een ingrijpende aanpassing aan de elektriciteitsinstallatie nodig is. Dit maakt het een geschikte oplossing voor renovaties en nieuwbouwprojecten.

2. Gemakkelijke installatie

Omdat er geen 3 fase aansluiting nodig is, vereist de installatie van een 1 fase warmtepomp minder ingrijpende werken aan de elektrische voorziening van de woning. Dit bespaart tijd en geld, en het vermindert de kans op storingen of complicaties tijdens de installatie.

3. Kostenefficiëntie

1 fase warmtepompen zijn in de regel iets goedkoper dan hun 3 fase tegenhangers. Dit komt doordat het apparaat minder complex is en minder elektrische infrastructuur vereist. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar in Nederland, zoals de ISDE-subsidie, mits de installatie aan een erkende installateur is uitbesteed.

4. Flexibiliteit in toepassing

Zowel lucht-water- als hybride warmtepompen zijn beschikbaar in 1 fase modellen. Deze systemen zijn geschikt voor verschillende types verwarmingssystemen, zoals vloerverwarming, radiatoren en warm tapwater. De meeste 1 fase warmtepompen zijn ook geschikt voor combinatie met zonnepanelen, wat de duurzaamheid van het systeem verder verhoogt.

Installatievoorwaarden voor een 1 fase warmtepomp

Voor de installatie van een 1 fase warmtepomp zijn een aantal technische voorwaarden van belang. Deze zijn afhankelijk van het type warmtepomp en de verwarmingsinstallatie van de woning. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten.

1. Vrije 1 fase groep in de meterkast

Het is essentieel dat een vrije 1 fase groep beschikbaar is in de meterkast. Niet elke meterkast is standaard hiermee uitgerust, en het kan nodig zijn om een extra groep te laten maken door een professionele installateur. De kosten voor deze aanpassing zijn ongeveer € 500, afhankelijk van de complexiteit van de meterkast.

2. Aansluiting op verwarmingscircuit

De warmtepomp dient aangesloten te worden op het verwarmingscircuit van de woning. De installatievoorwaarden voor deze aansluiting variëren per model. Bijvoorbeeld:

Bij een 9 kW warmtepomp moet er een minimale waterinhoud van 135 liter in het verwarmingscircuit aanwezig zijn.
De doorstroming moet minimaal 26 liter per minuut bedragen, ook bij zoneregeling met slechts één zone actief.

Het gebruik van een buffervat wordt sterk aanbevolen. Een buffervat zorgt voor een stabielere werking van het systeem en maakt het mogelijk om warmte op te slaan die overdag met zonne-energie is opgewekt.

3. Plaatsing van binnen- en buitenunit

De installatie van een warmtepomp bestaat uit twee hoofdonderdelen: de binnenunit en de buitenunit.

Binnenunit: Deze vervangt de verwarmingsketel in het geval van een renovatie. De binnenunit moet zo dicht mogelijk bij de aansluiting van het verwarmingsnet worden geplaatst. Daarnaast moet er een aansluiting worden gemaakt met het verwarmingscircuit en met de buitenunit.
Buitenunit: De installatie van de buitenunit is iets complexer. Het is ideaal om deze zo dicht mogelijk bij de binnenunit te plaatsen om eventueel warmteverlies in de leidingen te minimaliseren. Bovendien moet rekening gehouden worden met wind en begroeiing, en moet er een opening worden gemaakt voor de aansluiting van de leidingen en de elektriciteitstoevoer.

De buitenunit wordt geplaatst op een voetstuk, wat zware arbeid is die waarschijnlijk meerdere arbeidskrachten vereist.

4. Vergunning aanvragen (bij geothermische warmtepompen)

Indien je kiest voor een geothermische warmtepomp, is het hoogstwaarschijnlijk nodig om een vergunning aan te vragen. Deze vergunning is nodig om te voldoen aan de lokale regelgeving en om te zorgen dat de installatie niet negatief uitwerkt op de omgeving.

Warmtepomp zelf installeren: is dat mogelijk?

Het is mogelijk om een warmtepomp op 1 fase zelf te installeren. Echter, zoals aangegeven in de SOURCE DATA, is het aan te raden om dit aan een ervaren vakman of professionele installateur over te laten. Een goede doe-het-zelver met ervaring in elektriciteit en verwarmingsinstallaties kan het wel doen, maar het is een ingewikkelde klus die aandacht en precisie vereist.

1. Stappenplan voor zelfinstallatie

Als je besluit om de warmtepomp zelf te installeren, zijn de volgende stappen belangrijk:

Stap 1: Isolatie controleren

Om een warmtepomp goed te laten werken, moet de woning voldoende geïsoleerd zijn. Een warmtepomp werkt met lagere temperatuur dan klassieke verwarmingsketels, waardoor een slecht geïsoleerd huis meer warmte verliest. In dat geval kan een hybride warmtepomp een tussenoplossing zijn. Het is verstandig om je woning goed te isoleren vóór of in combinatie met de installatie van een warmtepomp.

Stap 2: Kies de juiste warmtepomp

Elke woning is anders, en ook de wensen van het gezin kunnen variëren. De keuze van de warmtepomp moet afhankelijk zijn van de grootte van de woning, het verwarmingsstelsel en de verwachtingen van de gebruiker. Het is belangrijk om de juiste capaciteit te kiezen: geen te krachtige warmtepomp voor een klein appartement, want dit heeft een negatief effect op het rendement en de terugverdientijd.

Stap 3: Meterkast en ventilatiesysteem controleren

Voordat de warmtepomp wordt geïnstalleerd, moet de meterkast gecontroleerd worden op capaciteit. De gekozen warmtepomp moet passen binnen de maximale capaciteit van de meterkast, en er moet voldoende marge zijn. Als de capaciteit van de meterkast niet voldoet, moet er contact worden opgenomen met de netbeheerder.

Daarnaast is het belangrijk om te controleren of er een vrije 1 fase groep beschikbaar is. Als dat niet het geval is, kan er contact worden opgenomen met een installateur om een groep te laten maken.

Stap 4: Warmtepomp bestellen

Zodra alle vorderingen zijn afgevinkt, kan de warmtepomp besteld worden. Het is belangrijk om het juiste model te kiezen op basis van de beschikbare elektrische en verwarmingsinstallatie in de woning.

Stap 5: Installatie uitvoeren

De installatie bestaat uit twee delen: de binnenunit en de buitenunit. De binnenunit moet dicht bij het verwarmingscircuit worden geplaatst, en de buitenunit moet goed geplaatst zijn met rekening houdend met wind en begroeiing.

Nadat de warmtepomp is geïnstalleerd, is het nodig om het systeem in te stellen en te controleren. Dit is meestal het werk van een ervaren vakman.

Stap 6: Controle en instelling

Na de installatie moet de warmtepomp ingesteld worden en moeten alle aansluitingen gecontroleerd worden. Dit zorgt ervoor dat het systeem veilig en efficiënt werkt.

Valkuilen en risico’s bij zelfinstallatie

Zelfinstallatie van een warmtepomp heeft voordelen, zoals kostbesparing, maar het heeft ook een aantal risico’s:

Technische fouten: Een verkeerd aangesloten systeem kan leiden tot onveilige situaties of verlies van efficiëntie.
Subsidieverlies: Als je de warmtepomp zelf installeert, ben je niet in aanmerking voor subsidies zoals de ISDE-subsidie. Deze subsidies zijn alleen beschikbaar als de installatie door een erkende installateur is uitgevoerd.
Wettelijke aansprakelijkheid: Als de installatie niet voldoet aan de wettelijke eisen, kan dit leiden tot aansprakelijkheid in geval van schade of incidenten.

Conclusie

Een warmtepomp op 1 fase is een aantrekkelijke keuze voor duurzame verwarming van particuliere woningen. Het is geschikt voor standaard elektrische aansluitingen en vereist minder ingrijpende werken aan de elektrische voorziening. De installatie van een 1 fase warmtepomp vereist wel een vrije 1 fase groep in de meterkast, en het is belangrijk om rekening te houden met de installatievoorwaarden, zoals de aansluiting op het verwarmingscircuit en de aanwezigheid van een buffervat.

Zelfinstallatie is mogelijk, maar wordt aanbevolen aan ervaren vakmensen. Het is belangrijk om rekening te houden met de risico’s, zoals verlies van subsidies en verkeerde aansluiting. Bovendien is het noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de woning voldoende geïsoleerd is en dat de juiste warmtepomp gekozen wordt op basis van de behoeften van de gebruiker.

Bij de keuze van een warmtepomp op 1 fase is het verstandig om professioneel advies in te winnen, zowel bij de aankoop als bij de installatie. Dit zorgt voor een veilige, efficiënte en duurzame verwarmingsoplossing voor de toekomst.

Bronnen

fase
1