Geluidsoverlast van warmtepompen: regels, maatregelen en praktijkvoorbeelden

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De installatie van een warmtepomp is tegenwoordig een veelvoorkomende keuze bij het verduurzamen van woningen. Deze technologie draagt bij aan de vermindering van CO₂-uitstoot en helpt bij de overgang naar duurzame energie. Echter, naast de voordelen die warmtepompen bieden, is er ook aandacht nodig voor de eventuele nadelen. Een van de voornaamste klachten van woningeigenaren en buren is geluidsoverlast veroorzaakt door de buitenunit van een warmtepomp. Deze overlast kan leiden tot hinderlijke situaties, maar ook tot juridische gevolgen, zoals blijkt uit recente rechtszaken.

In dit artikel worden de technische en juridische aspecten van geluidsoverlast door warmtepompen besproken, op basis van relevante regelgeving, praktijkvoorbeelden en maatregelen die gebruikt kunnen worden om hinder te beperken. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven aan eigenaren, buren en professionals in de bouwsector, zodat ze verstandig kunnen beslissen over de installatie en het gebruik van warmtepompen.

Hoe ontstaat geluidsoverlast bij warmtepompen?

Warmtepompen die werken op basis van buitenlucht, zoals lucht-water warmtepompen, maken gebruik van een buitenunit. Deze unit bevat onder andere een ventilator en compressor, die draaien om warmte uit de lucht te halen. Gedurende het draaien van deze componenten wordt geluid geproduceerd, voornamelijk in de vorm van zoemend en rondbewegend geluid.

Het geluidsniveau is afhankelijk van:

De grootte en vermogen van de warmtepomp: kleinere units maken in de regel minder geluid.
De omgevingstemperatuur: in koud weer moet de warmtepomp harder werken, wat leidt tot hogere geluidsniveaus.
Het gebruikspatroon van de eigenaar: het instellen van de thermostaat op hogere temperaturen kan leiden tot langer en intensiever draaien van de warmtepomp.
De locatie van de buitenunit: hoe dichter de unit bij de perceelgrens staat, hoe waarschijnlijker geluidsoverlast voor de buren ontstaat.

Volgens de bronnen is de meest actieve geluidsbron de draaiende ventilator in de buitenunit. Nieuwe warmtepompen zijn in de praktijk echter vaak stillere modellen geworden, vooral vanwege de technologische vooruitgang en consumentenwensen naar rustigere apparatuur. Nog steeds is het echter belangrijk om het geluidsniveau op te meten en eventuele hinder te voorkomen.

Juridische kaders en geluidseisen

De regels die betrekking hebben op geluidsoverlast door warmtepompen zijn voornamelijk vastgelegd in het Bouwbesluit 2012 en recent aangevuld met nieuwe richtlijnen sinds 1 april 2021. Deze regels zijn van toepassing op het geluid dat op de erfgrens of bij de buren wordt gemeten.

Eist het Bouwbesluit grenswaarden?

Ja. Artikel 3.8, tweede lid, van het Bouwbesluit 2012 bepaalt dat een warmtepomp op de perceelgrens niet meer dan 40 dB mag produceren. Deze eis is bedoeld om hinderlijke geluidsoverlast te voorkomen.

Nieuwe eisen sinds 1 april 2021

Sinds 1 april 2021 zijn er specifieke geluidseisen ingevoerd, afhankelijk van de tijdsperiode:

Tussen 19:00 en 7:00: maximaal 40 dB op de erfgrens.
Tussen 7:00 en 19:00: maximaal 45 dB op de erfgrens.
Voor appartementen: wordt het geluid gemeten in de open ramen van burenwoningen, omdat er geen perceelgrens is.

Deze regels zijn van toepassing op nieuwe warmtepompen die vanaf deze datum zijn geïnstalleerd. Voor oude installaties gelden de regels niet automatisch, maar kan de rechter toch beoordelen of sprake is van onrechtmatige hinder.

Praktijkvoorbeeld: rechtszaak over geluidsoverlast

Een recente rechtszaak toont aan dat geluidsoverlast door warmtepompen juridisch aangekaart kan worden. In een voorbeeld uit het noorden van Nederland liet een buurvrouw in 2020 een warmtepomp installeren om een zwembad te verwarmen, met de unit slechts 40 centimeter van de perceelgrens geplaatst. De warmtepomp was dag en nacht in bedrijf, wat leidde tot ernstige geluidsoverlast voor de achterburen.

De buren klommen in eerste instantie in een kort geding en kregen uitspraak dat de warmtepomp tussen 23:00 en 7:00 moest worden uitgeschakeld, op straffe van een dwangsom. De buurvrouw gaf in hoger beroep aan dat de geluidsniveaus conform de Bouwbesluit-normen waren, maar het gerechtshof oordeelde dat dit niet voldoende was om te voorkomen dat er sprake was van onrechtmatige hinder.

Belangrijke conclusies uit de uitspraak

Conformiteit met de Bouwbesluit-normen is niet voldoende om te beweren dat er geen hinder is. De rechter kijkt ook naar de aard, duur en ernst van de overlast.
Geluidsoverlast die ’s nachts voorkomt, heeft extra aandacht nodig, omdat dit vaak leidt tot slaapverstoorderingen en gezondheidsklachten.
De belangen van beide partijen (de eigenaar en de buur) worden bij de beoordeling meegenomen. Als de buur bereid is alternatieve maatregelen te overwegen, kan dit de beslissing beïnvloeden.
Geluidsmetingen en deskundige toetsing spelen een belangrijke rol bij het juridisch bepalen van de omvang van de hinder.

Hoe kan geluidsoverlast door warmtepompen worden beperkt?

Om geluidsoverlast te beperken, zijn er verschillende technische en praktische maatregelen beschikbaar. Deze worden aanbevolen om zowel de geluidsproductie als de geluidsdoorvoer te verminderen.

1. Plaatsing van de buitenunit

De afstand tot de perceelgrens is een van de meest effectieve manieren om geluidsoverlast te voorkomen. Hoe verder de warmtepomp staat van de grens, hoe minder het geluid op die plek is. Een afstand van minstens 12 meter is volgens een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State voldoende om een hinderlijk effect te voorkomen.

2. Gebruik van geluiddempende maatregelen

Geluidwerende kasten of omkasten kunnen om de warmtepomp geplaatst worden om het geluid te dempen.
Trillingsdempers kunnen op de basis van de unit aangebracht worden om de doorgegeven trillingen te verminderen.
Geluidswerende wanden of schermen kunnen gebruikt worden om geluid te absorberen en te reflecteren.

3. Technische aanpassingen

Het gebruik van hybride warmtepompen, die bij lage temperaturen overwegen naar een cv-ketel, kan helpen om het gebruik van de warmtepomp bij lage temperaturen te beperken.
Smart regelingen die de warmtepomp op een bepaalde tijd of bij bepaalde temperaturen uit kunnen schakelen, helpen om de draaiduur te beperken.

4. Gebruikspatroon aanpassen

Het instellen van de thermostaat op een lagere temperatuur zorgt ervoor dat de warmtepomp minder hard of minder vaak draait.
Geleidelijk opwarmen van het huis in plaats van het instellen van een hogere temperatuur, helpt om het gebruik van de warmtepomp te beperken.
Gebruik van de warmtepomp tijdens de dag in plaats van ’s nachts, kan de impact op de buren verminderen.

Technische specificaties en geluidsproductie van warmtepompen

De geluidsproductie van warmtepompen hangt af van het vermogen en de type van de unit. De Europese regelgeving stelt de volgende limieten vast:

Warmtepompen tot 6 kW: maximaal 65 dB(A).
Warmtepompen tot 12 kW: maximaal 70 dB(A).

In de praktijk zijn de meeste nieuwe warmtepompen echter stiller, met een geluidsniveau van ongeveer 55 dB bij volle toeren. Dit is vergelijkbaar met het geluid van een koffiemachine.

Ondanks deze technische grenswaarden is het belangrijk om rekening te houden met de plaatsing en gebruik van de warmtepomp, want ook een warmtepomp die aan de EU-normen voldoet, kan hinderlijk geluid veroorzaken voor buren als de unit te dichtbij geplaatst is of te lang draait.

Visuele en esthetische overlast

Naast het geluid kan een warmtepomp ook visuele overlast veroorzaken, vooral in rustige woonwijken. De buitenunit is vaak vrij groot en kan de esthetiek van een woning negatief beïnvloeden. Sommige gemeenten of woonwijken stellen daarom aanvullende voorwaarden op, zoals:

De unit moet niet zichtbaar zijn vanaf de straat.
De unit moet geïntegreerd worden in het ontwerp van de woning of de omgeving.
De unit moet in een scherm of muur worden geplaatst, om visuele overlast te verminderen.

Advies voor eigenaren

Als je overweegt een warmtepomp te installeren, is het verstandig om de volgende punten te overwegen:

Voer een geluidsmeting uit voor de installatie, om te bepalen of er sprake is van hinder.
Kies voor een model met lage geluidsproductie, vooral als de unit dicht bij buren staat.
Plaats de unit zo ver mogelijk van de perceelgrens, maar wel op een locatie die toegankelijk is voor onderhoud.
Overweeg geluiddempende maatregelen bij de installatie.
Houd rekening met de esthetiek van de buitenunit en overleg met buren of woonraad indien nodig.
Gebruik de warmtepomp verstandig, door het gebruik te beperken tot de dag en het geluidsverbruik te minimaliseren.

Conclusie

De opkomst van warmtepompen als duurzame oplossing voor verwarmings- en koelsystemen brengt ook een aantal uitdagingen met zich mee, vooral op het gebied van geluidsoverlast. Hoewel nieuwe modellen in de regel minder geluid produceren dan oudere modellen, blijft het belangrijk om de locatie, het gebruik en de technische specificaties goed te overwegen.

Er zijn duidelijke juridische kaders in het Bouwbesluit en aanvullende richtlijnen sinds 2021, die de maximale geluidsproductie op de erfgrens bepalen. Deze regels zijn echter geen absolute garantie tegen hinder, zoals blijkt uit recente rechtszaken, waarin duidelijk is gemaakt dat conformiteit met de norm niet voldoende is om hinder te rechtvaardigen.

Voor eigenaren is het aan te raden om proactief te handelen bij de installatie van een warmtepomp: zorg voor een verstandige locatie, gebruik geluiddempende maatregelen indien nodig en overleg indien nodig met buren. Dit helpt om eventuele juridische en sociale problemen te voorkomen en draagt bij aan een harmonieuze woonomgeving.

Bronnen

geluidskast