Geluidsoverlast van warmtepompen: oorzaken, normen en oplossingen

Inleiding

De omgang met warmtepompen als duurzame verwarmingsoplossing krijgt steeds meer aandacht in Nederland. Toch blijkt het geluid dat warmtepompen produceren, een belangrijk onderwerp van zorg te zijn zowel voor de eigenaar als voor de buren. Volgens recent onderzoek van het duurzaamheidsplatform Slimster heeft één op acht Nederlanders wiens buren een warmtepomp hebben, last van geluidsoverlast. Dit artikel biedt een gedetailleerde uitleg over de geluidsproductie van warmtepompen, de factoren die het beïnvloeden, de toegestane geluidsnormen en mogelijke oplossingen om geluidsoverlast te voorkomen of te verminderen.

Hoeveel geluid produceert een warmtepomp?

Geluidsproductie binnen- en buitenunit

Een warmtepomp bestaat meestal uit twee componenten: een buitenunit en een binnenunit. Beide delen produceren geluid, maar de buitenunit is aanzienlijk luider. De geluidsproductie hangt af van het type warmtepomp, het vermogen, de buitentemperatuur en hoe de apparatuur is ontworpen.

Buitenuitvoering

De buitenunit bevat meestal een ventilator en een compressor, die zorgen voor de warmteoverdracht van de buitenlucht naar het systeem. Deze componenten draaien op verschillende toeren, afhankelijk van de behoefte aan verwarming. De geluidsproductie van een buitenunit varieert tussen 40 en 65 decibel (dB). In de praktijk is het geluidsniveau van meeste moderne warmtepompen rond de 55 dB wanneer ze op vol vermogen draaien.

Binnenunit

De binnenunit, die meestal in de woning of op het terrein geïnstalleerd is, produceert minder geluid. Dit is vergelijkbaar met een cv-ketel en ligt rond de 35 tot 50 dB.

Geluidsnormen en regelgeving

Nederland heeft duidelijke regels opgesteld om geluidsoverlast te beperken. Sinds 1 april 2021 gelden voor alle warmtepompen die zijn of worden geïnstalleerd de volgende geluidsnormen:

• Tussen 19:00 en 7:00 uur (‘s nachts): maximaal 40 dB op de erfgrens.
• Tussen 7:00 en 19:00 uur (overdag): maximaal 45 dB op de erfgrens.
• Voor appartementen: wordt het geluid niet gemeten op de erfgrens, maar in de open ramen van de buren.

Als de buitenunit van een warmtepomp meer geluid produceert dan deze limieten, kan dit leiden tot hinder voor buren. Daarom is het belangrijk om de warmtepomp op een geschikte locatie te plaatsen en eventueel geluidsisolatie toe te passen.

Factoren die bepalen hoe hard een warmtepomp werkt

De hoeveelheid geluid die een warmtepomp produceert, wordt beïnvloed door meerdere factoren. Deze zijn belangrijk om te begrijpen bij het kiezen van een warmtepomp en bij de installatie.

1. Type warmtepomp

Het type warmtepomp heeft een grote invloed op de geluidsproductie. Er zijn twee hoofdtypes:

• Lucht-water warmtepomp: Haalt warmte uit de buitenlucht. Deze draait afhankelijk van de buitentemperatuur harder of zachter. In koude weersomstandigheden produceert deze type meer geluid.
• Grond-water warmtepomp: Haalt warmte uit de grond. Deze type is meestal stiller, omdat het niet afhankelijk is van de buitentemperatuur en de ventilatiecomponenten minder vaak draaien. Echter, deze zijn duurder en vereisen een groter oppervlakte voor de grondloop.

2. Merk en kwaliteit

De kwaliteit van de warmtepomp is een belangrijke factor. Warmtepompen van A-merken (zoals Daikin, Viessmann of Mitsubishi) zijn meestal beter ontworpen voor laag geluidsvermogen. Deze merken investeren in geluidsisolatie en efficiëntie, waardoor de compressoren en ventilatoren minder hard moeten draaien. Onderzoek toont aan dat kwalitatieve warmtepompen tot wel 10 dB minder geluid kunnen produceren dan minder betrouwbare merken.

3. Buitentemperatuur en seizoen

De buitentemperatuur beïnvloedt direct het werkingsniveau van de warmtepomp. In de winter moet de warmtepomp harder werken om voldoende warmte op te wekken, wat leidt tot meer geluid. Bovendien moet het systeem harder draaien om de ventilator en compressor te voorkomen dat ze bevriezen. In de zomer daarentegen is de buitentemperatuur hoger en is minder verwarming nodig, wat resulteert in minder geluid.

4. Locatie van de warmtepomp

De locatie van de warmtepomp is cruciaal voor het verminderen van geluidsoverlast. Volgens de regels mag de buitenunit niet dichter dan 1 meter van de erfgrens geplaatst worden, en moet het geluidsniveau aan de erfgrens de limieten niet overschrijden. Bovendien is het verstandig om de unit in een hoek of geschermd gebied te plaatsen, zodat het geluid wordt gereduceerd door het terrein of constructies.

5. Thermostaatinstellingen

De manier waarop de thermostaat is ingesteld, heeft ook een invloed op de geluidsproductie. Als de thermostaat hoger staat dan de normale verwarmingstemperatuur, moet de warmtepomp harder draaien om de gewenste temperatuur te bereiken. Dit kan leiden tot meer geluid en verhoogde energiekosten.

Hoe kun je geluidsoverlast voorkomen of verminderen?

1. Correcte installatie

De installatie van de warmtepomp moet uitgevoerd worden door een ervaren installateur die rekening houdt met de geluidsproductie. De installateur kan de unit op een geschikte locatie plaatsen en eventueel geluidsisolerende maatregelen toepassen.

2. Geluidsisolerende omkasting

Als de warmtepomp te hard werkt, kan er een geluidsisolerende omkasting omheen geplaatst worden. Dit is een extra investering, die vaak rond de €2000 ligt. De omkasting helpt het geluid in te dammen en voorkomt dat het geluid verder verspreidt naar buren.

3. Geluidsbekap

In sommige situaties is het mogelijk om geluidsbekap toe te passen, bijvoorbeeld in de vorm van een geluidswerende muur of houten scherm om de warmtepomp heen. Dit voorkomt dat het geluid direct in de burenwoning terechtkomt.

4. Geluidsvermogenscheck

Het energielabel van de warmtepomp bevat informatie over het maximale geluidsvermogen van zowel de binnen- als buitenunit. Het is belangrijk om dit label goed te bestuderen voordat je een warmtepomp koopt, zodat je een model kiest die past bij jouw woonomgeving en buren.

5. Communicatie met buren

Het is verstandig om vooraf met buren in gesprek te gaan over de installatie van een warmtepomp. Sommige buren kunnen last hebben van geluid, maar het is vaak mogelijk om dit te voorkomen of te verminderen door de warmtepomp op een geschikte locatie te plaatsen of geluidsbeperkende maatregelen toe te passen.

Geluid en ervaringen van gebruikers

Echografie van gebruik

Hoewel de meeste gebruikers van warmtepompen geen last ervaren van het geluid, zijn er wel situaties waarin het geluid stoorachtig kan zijn. Onderzoek toont aan dat ongeveer 12% van de huiseigenaars die buren met een warmtepomp hebben, enigszins last ervaren. Slechts een klein percentage (bijna één op de 130) heeft veel last van het geluid van de buitenunit.

Het geluid dat wordt veroorzaakt door een warmtepomp is meestal vergelijkbaar met een koffiemachine of koelkast. Echter, bij lagere buitentemperaturen of bij hogere thermostaatinstellingen kan het geluid sterker worden. Dit kan vooral gevoeld worden als de warmtepomp in een open ruimte of dicht bij een burenwoning staat.

Psychologische aspecten

Ondanks dat het geluid vaak binnen de toegestane normen valt, kan het toch subjectief stoorachtig worden ervaren. Dit kan variëren per persoon en afhankelijk van het geluidsspectrum. Geluiden die constant of in regelmatige cyclus voorkomen (zoals het zoemen van de ventilator), kunnen soms lastiger zijn dan korte, afwisselende geluiden.

Conclusie

De geluidsproductie van een warmtepomp is een belangrijk aspect bij de keuze en installatie van een verwarmingsinstallatie. De meeste moderne warmtepompen produceren geluidsniveaus van 50 tot 65 dB, waarbij de buitenunit het hardste werkt. Door rekening te houden met het type warmtepomp, de kwaliteit van de apparatuur, de buitentemperatuur, de locatie van de installatie en de thermostaatinstellingen, kan het geluidsvermogen aanzienlijk beïnvloed worden.

Daarnaast zijn er concrete maatregelen om geluidsoverlast te beperken, zoals het gebruik van geluidsisolerende omkastingen, correcte locatiekeuze, en communicatie met buren. Het is belangrijk om zich bewust te zijn van de geluidsnormen en de regels van 1 april 2021, die geluidsoverlast aan de erfgrens beperken.

De keuze voor een warmtepomp kan dus zowel duurzaam als geluidsarm zijn, mits het systeem goed wordt geplaatst en gebruikt. Met de juiste aandacht voor geluid en samenwerking met buren, kan de installatie van een warmtepomp een positieve bijdrage leveren aan een duurzame toekomst zonder onnodige hinder.

Bronnen

1. Geluid warmtepomp: zo voorkom je overlast
2. Geluid warmtepomp
3. Een op acht Nederlanders heeft last van warmtepomp buren