Warmtepompen ’s nachts uitzetten: juridische consequenties, technische oplossingen en praktische richtlijnen

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige energietransitie speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol in de verwarming van huizen en zwembaden. Echter, de toename van warmtepompen heeft ook geleid tot vragen rond geluidshinder, vooral in dichtbebouwde woonomgevingen. Dit artikel richt zich op de praktische en juridische implicaties van het ’s nachts uitzetten van een warmtepomp, op basis van reële casussen, juridische beslissingen en technische adviezen uit betrouwbare bronnen.

Inleiding

Het probleem van geluidshinder veroorzaakt door warmtepompen is niet nieuw, maar met het toenemende gebruik van deze systemen in het woningbouw- en recreatiepark, groeit ook het aantal geschillen tussen eigenaren en buren. De casus van een zwembadeigenaar die in een juridisch proces belandde met zijn buren over de geluidshinder van zijn warmtepomp, biedt belangrijke inzichten in hoe dergelijke situaties worden beoordeeld en hoe geluidsoverlast kan worden beheerst.

Daarnaast bieden experts, zoals Stiebel Eltron en andere betrouwbare bronnen, concrete technische oplossingen om geluidshinder te verminderen of te voorkomen. De vraag of het noodzakelijk is om een warmtepomp ’s nachts helemaal uit te zetten of juist slechts lager te zetten, is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de locatie, het vermogen van de warmtepomp, de aanwezige isolatie en de wens om geluidsoverlast te voorkomen.

In dit artikel bespreken we de juridische context, de technische aanbevelingen en de praktische keuzes die eigenaren kunnen maken, om zowel comfort als wettelijke eisen te behouden.

Juridische context: een casus over geluidsoverlast en warmtepompen

1. De geschillenprocedure en juridische conclusies

In een concreet geval waarin de buren klachten hadden over geluidsoverlast veroorzaakt door een warmtepomp van een zwembad, werd een kort geding aangespannen. Tijdens de zitting was er overeenstemming dat de eigenaar van de warmtepomp zo spoedig mogelijk een omkisting met trillingsdempende steunen zou bestellen bij Merford. Tijdens de tussentijd zou de warmtepomp tussen 22:00 uur en 8:00 uur uitgezet worden. Als de omkisting geplaatst was, zou de warmtepomp in de nacht en winter worden ingeregeld via trial and error.

Toch gebeurde het volgende: de omkisting werd nooit aangeschaft. Daardoor werd het kort geding hervat. De voorzieningenrechter oordeelde dat de warmtepomp tussen 23:00 uur en 7:00 uur uit moest blijven, totdat maatregelen genomen waren. Deze maatregelen zijn:

Verplaatsing van de warmtepomp tot tenminste 10 meter van de schutting.
Plaatsing van een omkisting.
Aanbrengen van trillingsdempers.

Wanneer deze maatregelen niet genomen werden, werd de eigenaar aangerekend met een dwangsom van € 500 per nacht, met een maximum van € 20.000. Deze dwangsommen werden volledig verbeurd en door de buren opgeëist.

Het hoger beroep van de eigenaar, waarin hij vorderde terugbetaling van de betaalde dwangsommen en vernietiging van het vonnis, was niet geslaagd. Het gerechtshof bekrachtigde het oordeel van de voorzieningenrechter.

2. Betekenis voor andere situaties

Dit arrest heeft brede juridische en praktische betekenis, vooral voor situaties waarin bewoners last hebben van installaties van buren. Het arrest legt een duidelijke limiet: de geluidsnorm van 40 dB uit het Bouwbesluit geldt als relevante maatstaf, zelfs voor installaties die al eerder zijn geplaatst.

Bij dit arrest was het feitelijke geluidsniveau aanzienlijk hoger, zelfs boven de 50 dB, wat het juridisch gemakkelijk maakte om hinder te beoordelen. Voor situaties waarin geluidsniveaus zich tussen 40 en 50 dB bevinden, hangt de beoordeling af van de aard, ernst en duur van de hinder, en de mogelijkheden om deze te voorkomen. Het arrest benadrukt ook dat de eigenaar verantwoordelijk is voor het voorkomen van hinder, zowel bij het ontwerpproces als bij de uitvoering van maatregelen.

3. Praktijkmaatregelen door de eigenaar

De eigenaar had al enkele aanpassingen gedaan aan de warmtepompinstallatie, zoals:

Het draaien van de warmtepomp.
Het plaatsen van rubbertjes.
Het aanbrengen van een afdakje.
Het vervangen van de warmtepomp door een zwaardere variant.
De uitstekende periodes waarin de warmtepomp uitgestaan was.
Het aanbrengen van beplanting zoals leibeuken en laurierheg.

Hoewel deze maatregelen allemaal werden genomen, bleef de geluidsoverlast onverminderd. Enkel het ’s nachts uitzetten van de warmtepomp leverde een duidelijke verbetering op, volgens de buren.

Technische oplossingen om geluidsoverlast te verminderen

1. Nachtinstellingen en vermogen beperken

Een warmtepomp die op ‘nachtinstelling’ kan worden gezet, draait ’s nachts niet op vol vermogen. Dit leidt tot minder geluid in de nachtelijke uren. Voor degenen die hun warmtepomp op dit regime kunnen instellen, is dit een eenvoudige en effectieve maatregel.

Daarnaast is het aanbevolen om een warmtepomp met voldoende vermogen te kiezen. Een warmtepomp met hoger vermogen die op een gunstig werkpunt draait, veroorzaakt minder geluid dan een warmtepomp die vaak op maximale capaciteit moet werken.

2. Buffervat installeren

Het gebruik van een buffervat is een technische oplossing die niet alleen geluidshinder kan verminderen, maar ook de levensduur van de warmtepomp verlengt. Een buffervat zorgt ervoor dat de warmtepomp minder vaak schakelt tussen uit-stand en vol vermogen. Dit betekent dat de warmtepomp langer op laag toerental kan draaien, wat zowel energiebesparing als geluidsdemping oplevert.

3. Vrije ruimte rond de uitblaasopening

Voor een warmtepomp is het belangrijk dat er voldoende vrije ruimte is rond de uitblaasopening. De luchtstroom moet vlekkeloos kunnen verlopen, zonder obstakels of reflecties. Muren of schuttingen in de directe omgeving kunnen de luchtstroom storen en geluid concentreren. Beplanting is echter geen probleem en kan zelfs helpen bij het dempen van geluid.

In het geval van een volledig betegelde tuin kan het aanbrengen van extra beplanting het geluidsniveau verder verlagen.

4. Plaatsing en afstand tot erfgrens

De locatie van de warmtepomp is van groot belang. Het is aan te raden om de warmtepomp op een afstand van minstens 10 meter van de erfgrens te plaatsen. Dit voorkomt directe geluidsreflecties tegen de schutting of de muur van een buurhuis. Bovendien is het verstandig om de uitblaasopening niet direct onder een slaapkamerraam, en zeker niet onder dat van de buren, te plaatsen.

5. Geluidsisolerende omkasten en trillingsdempers

Voor degenen die hun warmtepomp in een nis of dichtbij de schutting hebben geplaatst, kan het aanbrengen van een geluidsisolerende omkast een essentiële maatregel zijn. Ook het gebruik van trillingsdempers kan geluidsoverlast verlagen.

In de casus die besproken werd, was er sprake van een afgesproken omkisting die niet geplaatst werd. Dit was een van de redenen waarom de geluidsoverlast niet kon worden beheerst, ook niet door andere maatregelen.

6. Rekenhulpmiddelen en professionele advies

Er zijn rekenhulpmiddelen beschikbaar die helpen bij het bepalen van het geluidsniveau van een warmtepomp in de omgeving. Een voorbeeld is de ‘Rekentool geluid buitenunit’ van STIEBEL ELTRON. Deze tool kan helpen bij het ontwerpproces om al vroegtijdig rekening te houden met geluidsbelasting.

Bovendien adviseert STIEBEL ELTRON om te overleggen met een professional bij de plaatsing van de warmtepomp. Het buitendeel moet bijvoorbeeld op een stevige ondergrond worden geplaatst of aan een stenen muur gehangen, om trillingen te voorkomen.

Praktische richtlijnen: ’s nachts uitzetten of lager zetten?

De vraag of het noodzakelijk is om een warmtepomp ’s nachts helemaal uit te zetten of juist lager te zetten, is afhankelijk van de situatie.

1. Nachtverlaging versus uitzetten

Volgens advies op energie- en woningbouwportalen is het aan te raden om de verwarming ’s nachts lager te zetten, in plaats van volledig uit te zetten. Als je de verwarming volledig uitschakelt, is er bij een strenge winter het risico dat leidingen bevriezen. Bovendien kan een lage temperatuur van bijvoorbeeld 15°C al voldoende zijn om de woning ’s ochtends redelijk snel op temperatuur te brengen.

Als je de woning verder laat afkoelen, zoals tot 10 of 12°C, dan neemt het duurtijd om op temperatuur te komen toe. Ook voelt het kouder aan, omdat de koude muren niet volledig worden gecompenseerd door de warme straling van de radiatoren. Bij geïsoleerde woningen is dit echter minder problematisch, omdat deze minder snel afkoelen.

2. Toepassing in de praktijk

In de casus die besproken werd, was het uitzetten van de warmtepomp ’s nachts de enige effectieve oplossing. De eigenaar had reeds verschillende andere maatregelen geprobeerd, maar het was enkel bij volledig uitzetten dat de geluidsoverlast verdween. Dit laat zien dat in sommige situaties uitzetten de enige realistische oplossing is, vooral wanneer andere technische maatregelen niet toepasbaar zijn of niet voldoende effect geven.

3. Alternatieven en compromissen

Als het uitzetten van de warmtepomp niet wenselijk is, zijn er alternatieve maatregelen mogelijk. Denk aan het aanbrengen van een buffervat, het optimaliseren van de uitblaasrichting, het plaatsen van een geluiddempende omkast of het aanbrengen van trillingsdempers. Ook kan het draaien van de warmtepomp of het aanbrengen van een afdakje helpen bij het verlagen van geluidsoverlast.

In sommige gevallen is het ook mogelijk om de warmtepomp op een laagere temperatuur te laten draaien, zodat hij minder vaak schakelt en dus minder geluid produceert.

Conclusie

Het ’s nachts uitzetten van een warmtepomp is in sommige gevallen een noodzakelijke maatregel om geluidsoverlast te verminderen. Dit is vooral relevant in situaties waarin de warmtepomp dicht bij de erfgrens geplaatst is en waarin andere technische oplossingen geen voldoende effect hebben. In de casus die besproken werd, was dit de enige oplossing die werkte, ook al waren er al verschillende andere maatregelen geprobeerd.

Juridisch gezien is het belangrijk om rekening te houden met de geluidnormen uit het Bouwbesluit. De norm van 40 dB is een duidelijke maatstaf, en overtredingen kunnen leiden tot dwangsom en geschillen met buren. Het is daarom verstandig om bij de aankoop en installatie van een warmtepomp rekening te houden met de locatie, het vermogen en de mogelijkheid tot geluidsbeheersing.

Technisch gezien zijn er diverse manieren om geluidsoverlast te verminderen. Deze omvatten het aanbrengen van een buffervat, het optimaliseren van de uitblaasrichting, het gebruik van geluiddempers of een omkast, en het bepalen van een juiste afstand tot de erfgrens. Ook is het nuttig om gebruik te maken van rekenhulpmiddelen en professioneel advies bij de installatie.

In de praktijk is het aan te raden om de verwarming ’s nachts lager te zetten, in plaats van volledig uit te zetten, tenzij dit wettelijk verplicht is. Bij geïsoleerde woningen kan dit al snel leiden tot energiebesparing en comfort, zonder nadelige effecten op de woningconstructie.

In het kader van de energietransitie en de groeiende populariteit van warmtepompen is het belangrijk dat eigenaren bewust worden van de juridische en technische aspecten van geluidsbeheersing. Zowel uit juridisch oogpunt als uit gezondheids- en comfortoverwegingen is het aan te raden om geluidsoverlast te voorkomen of te beheersen. Dit vraagt niet alleen voorbereiding, maar ook een open blik op samenwerking met buren en het gebruik van technische oplossingen.

Bronnen

nacht
atera