Werkt een warmtepomp nog in de sneeuw? Een gedetailleerde uitleg voor woningeigenaren en installateurs

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige tijd waarin duurzaamheid en energie-efficiëntie steeds belangrijker worden, zijn warmtepompen een veelgebruikte oplossing voor het verwarmen en afkoelen van woningen, evenals voor de productie van warm tapwater. Voor velen is een warmtepomp echter nog een relatief nieuw begrip, en het is vaak niet duidelijk hoe deze werkt onder extreme weersomstandigheden zoals vriesweer of sneeuw. Deze vraag is niet alleen relevant voor woningeigenaren, maar ook voor installateurs die ervoor verantwoordelijk zijn om ervoor te zorgen dat de installatie onder alle omstandigheden goed functioneert.

Deze artikel geeft een gedetailleerde uitleg over het functioneren van warmtepompen bij lage temperaturen, inclusief sneeuw. Op basis van technische en praktische informatie uit betrouwbare bronnen wordt nagegaan wat de beperkingen zijn, hoe warmtepompen met kou kunnen omgaan en wat de rol is van ondersteunende systemen zoals back-upverwarming. Ook wordt ingegaan op de invloed van sneeuw op de efficiëntie van de installatie en wat er moet worden gedaan om de warmtepomp winterklaar te houden.

Hoe werkt een warmtepomp onder koude omstandigheden?

Een warmtepomp werkt door warmte op te nemen uit de omgeving — ofwel uit de lucht, het water of de grond — en deze te verhitten tot een temperatuur die geschikt is voor het verwarmen van een woning of het maken van warm tapwater. Het rendement van deze opname en afgifte van warmte wordt gemeten met parameters zoals COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance).

Bij lagere buitentemperaturen, zoals tijdens sneeuw of vriezen, verandert de efficiëntie van de warmtepomp. De COP daalt, wat betekent dat de warmtepomp meer elektriciteit moet gebruiken om dezelfde hoeveelheid warmte te genereren. Dit heeft als gevolg dat de warmtepomp minder efficiënt werkt, maar dat betekent niet dat hij niet functioneert.

Een concreet voorbeeld is de Enevator Air Altus AWHA 88. Deze warmtepomp is in staat om warmwater temperaturen van wel 70°C te leveren bij een buitentemperatuur van 0°C of hoger. Bij lagere temperaturen, zoals -10°C, daalt deze waarde naar 65°C, en bij -20°C nog verder naar 55°C. Hoewel 55°C voor warm tapwater niet voldoet aan hygiëne-eisen (zoals nodig is voor de voorkoming van Legionella), is dit wel voldoende voor ruimteverwarming.

Deze informatie maakt duidelijk dat een warmtepomp in de sneeuw nog steeds functioneert, maar dat zijn efficiëntie en vermogen afhangen van de buitentemperatuur.

Sneeuw en de impact op de werking van de warmtepomp

Sneeuw zelf is geen directe factor die de warmtepomp onmogelijk maakt om te functioneren. Wel kan sneeuw de luchtstroom om het toestel belemmeren. Dit geldt met name voor de buitenunit van een split-systeem. Als sneeuw zich opstapelt rondom de unit, kan dit de warmtewisselaar belemmeren en zo de efficiëntie van de warmtepomp verminderen.

Daarom is het aan te raden om regelmatig te controleren of er sneeuw op of rond de warmtepomp ligt. Indien nodig dient deze te worden verwijderd zodat de luchtstroom niet wordt belemmerd. Het reinigen van de mantel van de warmtepomp is hierbij ook belangrijk, aangezien vuil of sneeuw zich aan de buitenkant kan vastzetten en na verloop van tijd lastig te verwijderen is.

Monoblock warmtepompen, waarbij zowel de binnen- als buitenunit in één geheel zijn verwerkt, hebben vaak leidingen met leidingwater. Deze leidingen zijn zo ontworpen dat ze bij vriezweer niet bevriezen. Toch is het noodzakelijk om extra maatregelen te nemen, zoals het isoleren van de leidingen of het gebruik van een verwarmingslint, als het niet mogelijk is om deze volledig voor de kou te beschermen.

Warmtepompen en de keuze voor een 2- of 4-pijpssysteem

Ook de keuze van het type systeem speelt een rol bij de efficiëntie in koude omstandigheden. Bij een 2-pijpssysteem kan een warmtepomp verwarmen en afkoelen, maar niet tegelijkertijd. Dit betekent dat het systeem eerst verwarming moet afsluiten voordat het kan overschakelen naar koeling. Een 4-pijpssysteem daarentegen kan beide functies tegelijkertijd aanbieden, wat in koude omstandigheden extra efficiënt kan zijn.

Hoewel beide systemen in de sneeuw functioneren, is een 4-pijpssysteem technisch gezien iets beter afgestemd op complexere en koude omstandigheden. Dit is echter afhankelijk van de toepassing — bijvoorbeeld of het gaat om ruimteverwarming, warmwaterproductie of een combinatie.

Het gebruik van back-upsystemen

Hoewel moderne warmtepompen in staat zijn om bij lagere temperaturen te functioneren, zijn er situaties waarin aanvullende verwarming nodig is. Dit komt vooral voor bij warmwaterproductie, waarbij temperatuur eisen streng zijn (bijvoorbeeld 55°C is niet voldoende voor tapwater).

In dergelijke gevallen is het aan te raden om een back-upinstallatie te gebruiken, zoals een elektrische of gasgestookte boiler. Deze kan het warmtepompvermogen aanvullen om het water tot aan de gewenste temperatuur te brengen. Bij ruimteverwarming is dit echter vaak niet nodig, omdat de warmtepomp zelfs bij temperaturen tot -20°C nog steeds in staat is om 55°C te genereren.

Een voorbeeld hiervan is de Enevator Aqua Booster, een water/water warmtepomp die gebruikt kan worden als een aanvulling op een lucht/water warmtepomp. Deze is in staat om reeds verwarmd water tot 78°C op te voeren, wat het een geschikte optie maakt voor situaties waarin de warmtepomp alleen niet voldoet aan de temperatuureisen.

Werkt een warmtepomp in de sneeuw? Een overzicht

Om deze vraag te beantwoorden, zijn er meerdere factoren van invloed:

Buitentemperatuur: Hoe lager de buitentemperatuur, hoe lager de COP van de warmtepomp. Dit betekent dat de warmtepomp minder efficiënt werkt, maar dat hij niet stopt met functioneren.
Type warmtepomp: Lucht/water, water/water en grond/water warmtepompen functioneren allemaal verschillend onder koude omstandigheden. De Vitocal 200-G, bijvoorbeeld, is ontworpen om in lage temperaturen te werken en heeft een SCOP van tot 5,3 bij W35-omstandigheden.
Sneeuw: Sneeuw zelf is geen directe factor die het functioneren van de warmtepomp belemmert, maar kan wel de luchtstroom beïnvloeden.
Back-upinstallaties: Bij extreme kou kan aanvullende verwarming nodig zijn, met name bij warmwaterproductie.
Regeltechniek en onderhoud: Goede regeltechniek en regelmatig onderhoud zorgen ervoor dat de warmtepomp optimaal functioneert, ook in de winter.

Praktische tips voor de winter

Om ervoor te zorgen dat een warmtepomp goed functioneert in de winter, zijn er een aantal praktische maatregelen die kunnen worden genomen:

Regelmatig inspecteren en reinigen: Zorg ervoor dat de mantel van de warmtepomp en de buitenunit schoon zijn. Gebruik indien nodig een milieuvriendelijke reiniger zoals Qlineo Shampoo.
Sneeuw verwijderen: Als sneeuw zich ophoopt rond de warmtepomp, verwijder deze regelmatig om de luchtstroom te bewaren.
Isolatie van leidingen: Zorg dat de leidingen van de warmtepomp goed geïsoleerd zijn. Als dit niet mogelijk is, overweeg dan het gebruik van een verwarmingslint.
Back-upinstallaties installeren: Als de warmtepomp niet voldoende vermogen levert bij extreme kou, overweeg dan het aanleggen van een elektrische of gasgestookte boiler.
Goede regeltechniek: Investeer in een moderne regeltechniek die afgestemd is op seizoensgebonden omstandigheden. Dit helpt bij het optimaliseren van het energieverbruik en het vermogen van de warmtepomp.
Een professionele installatie: Zorg ervoor dat de warmtepomp door een ervaren installateur wordt aangesloten en ingesteld. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp optimaal functioneert onder alle omstandigheden.

De rol van COP en SCOP bij koude weersomstandigheden

Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP en SCOP. De COP geeft aan hoe efficiënt de warmtepomp werkt op een bepaald moment, terwijl de SCOP het gemiddelde rendement over het hele jaar aangeeft.

Bij koude weersomstandigheden daalt de COP van de warmtepomp, wat betekent dat het rendement vermindert. Bijvoorbeeld: bij een systeemwatertemperatuur van 30°C is een buitentemperatuur van 10°C optimaal om een COP van 5 te halen. Als het buiten vriest, daalt deze waarde, wat betekent dat de warmtepomp meer energie moet verbruiken om dezelfde hoeveelheid warmte te genereren.

De SCOP biedt een beter inzicht in het seizoensgebonden rendement, aangezien het het gemiddelde rendement over het hele jaar weergeeft. Een warmtepomp met een hoge SCOP is dus beter afgestemd op koude omstandigheden.

Conclusie

Een warmtepomp werkt in de sneeuw, maar het rendement en het vermogen zijn afhankelijk van de buitentemperatuur en de technische eigenschappen van het systeem. Bij lage temperaturen daalt de COP van de warmtepomp, wat betekent dat het minder efficiënt werkt. Toch is het niet onmogelijk om in de winter te verwarmen of warm tapwater te produceren met een warmtepomp.

Voor woningeigenaren en installateurs is het belangrijk om te weten dat aanvullende maatregelen — zoals het verwijderen van sneeuw, het isoleren van leidingen en het gebruik van back-upsystemen — kunnen helpen om de warmtepomp winterklaar te maken. Ook is het noodzakelijk om regelmatig onderhoud te doen en de regeltechniek te optimaliseren.

Tegenwoordig zijn er verschillende warmtepompmodellen beschikbaar die speciaal zijn ontworpen om in koude omstandigheden te functioneren, zoals de Vitocal 200-G of de Enevator Aqua Booster. Deze warmtepompen zijn in staat om ook bij extreme kou voldoende warmte te genereren, zolang ze goed worden onderhouden en aangesloten worden door een ervaren installateur.

Bronnen

winter