Warmtepomp en ontdooien: functioneren bij lage temperaturen en hoe u er verstandig mee omgaat

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Het ontdooien van een warmtepomp is een essentieel onderdeel van de werking van deze systemen, vooral in koudere buitentemperaturen. Zowel voor eigenaren als voor installateurs is het belangrijk om te begrijpen hoe het ontdooien werkt, wanneer het noodzakelijk is, en hoe u er verstandig mee omgaat. In dit artikel leggen we het proces van het ontdooien van warmtepompen uit, de verschillende methoden die worden gebruikt, en de rol van ondersteunende componenten zoals buffervaten. We bespreken ook welke factoren u als koper van een warmtepomp dient te overwegen om ervoor te zorgen dat uw systeem efficiënt en betrouwbaar werkt in alle weersomstandigheden.

Wat gebeurt er bij het ontdooien van een warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht om uw woning te verwarmen. Bij lage buitentemperaturen en hoge luchtvochtigheid kan vocht condenseren op de warmtewisselaar aan de buitenkant van de unit. Als de temperatuur verder daalt tot onder het vriespunt, bevriest dit vocht. Dit proces is normaal en onvermijdelijk in koude weersomstandigheden.

De buitenunit wordt daardoor geleidelijk aan bedekt met een laag ijs, wat het vermogen van de warmtepomp om warmte uit de lucht te onttrekken vermindert. Het systeem moet zich dan ontdoen van dit ijs om opnieuw efficiënt te kunnen functioneren. Dit gebeurt via een automatische ontdooicyclus, die actief of passief kan plaatsvinden, afhankelijk van de buitentemperatuur.

Passief ontdooien

Passief ontdooien is mogelijk wanneer de buitentemperatuur hoger is dan 5°C. In dit geval wordt de compressor van de warmtepomp tijdelijk stilgezet, en wordt de ventilator gebruikt om lucht te laten stromen over de verdamper. De relatief warme buitenlucht (boven 5°C) zorgt dan voor het ontdooien van het ijs. Dit proces is energiezuiniger dan actief ontdooien en heeft minder impact op het verwarmingscomfort van de woning.

Actief ontdooien

Bij lage buitentemperaturen (onder 5°C) is passief ontdooien niet mogelijk. In dat geval gebruikt de warmtepomp een actieve ontdooicyclus. Het systeem kantelt dan om, zodat de warmtewisselaar aan de binnenkant warmte afgeeft naar de buitenunit. Hierdoor smelt het ijs op de verdamper. Dit proces kost wel extra energie, omdat de compressor moet draaien om warmte uit de woning te halen en deze naar buiten te brengen. Het kan ook tijdelijk leiden tot een lichte afname van het verwarmingsvermogen van de warmtepomp, wat zich voelt in de woning.

Waarom is het ontdooien belangrijk?

Het ontdooien is een noodzakelijk onderdeel van de werking van een warmtepomp. Zonder dit proces zou de verdamper volledig bevroren raken en zou de warmtepomp niet langer in staat zijn om warmte uit de buitenlucht te onttrekken. Daardoor zou het systeem volledig uitvallen of het rendement zou zo sterk dalen dat het niet langer efficiënt zou functioneren. Het ontdooien zorgt dus voor een constante en betrouwbare warmteopwekking, ook in koude buitentemperaturen.

Wanneer moet u handelen bij ontdooien?

Het ontdooien is meestal een automatisch proces en vereist geen directe interventie van de gebruiker. Echter, in sommige gevallen is het noodzakelijk om actie te ondernemen:

1. Sneeuw- of bladerenopstapeling

Sneeuw of bladeren op de buitenunit kunnen het normale ontdooien verhinderen. Deze opstapeling kan ervoor zorgen dat het ijs niet volledig smelt, waardoor de warmtepomp minder efficiënt werkt. Het is daarom belangrijk om eventuele opgehoopte sneeuw of bladeren regelmatig te verwijderen. Dit houdt niet alleen het ontdooien in stand, maar zorgt ook voor een langere levensduur van het apparaat.

2. Aanhoudende problemen

Als de warmtepomp niet goed ontdooit of blijft haperen, kan dat wijzen op een technisch probleem. Dit kan zijn dat de automatische ontdooicyclus niet goed werkt, of dat er een defect in de elektronica of in de warmtewisselaar zit. In dergelijke gevallen is het verstandig om contact op te nemen met een erkende installateur of specialist. Een professionele inspectie kan helpen om eventuele defecten snel op te sporen en te herstellen.

3. Onverwacht gedrag

Soms kan het ontdooien leiden tot merkbaar gedrag van het systeem, zoals een verhoogde energieconsumptie of tijdelijke koele lucht in de woning. Dit is meestal normaal en hoort bij het proces. Echter, als u merkt dat het systeem langdurig onregelmatig functioneert, is het raadzaam om dit te laten controleren door een expert.

De rol van een buffervat bij ontdooien

Een buffervat speelt een belangrijke rol bij het ontdooien van een warmtepomp, vooral bij grotere systemen met hogere vermogens. Het buffervat fungeert als een tijdelijke opslagruimte voor warmte. Tijdens het ontdooien kan het systeem warmte uit het buffervat gebruiken in plaats van direct warmte uit de woning te halen. Hierdoor blijft de woning warmer en is het comfort beter.

Een buffervat vermindert ook de frequentie waarmee de compressor moet starten en stoppen, wat leidt tot een langere levensduur en een efficiënter functioneren van de warmtepomp. Voor systemen met een vermogen van 18 kW is een buffervat van 150 liter een aanrader. Dit type buffervat is universeel toepasbaar en kan worden gekoppeld aan alle merken van warmtepompen.

Kies de juiste warmtepomp voor uw situatie

Het kiezen van een warmtepomp die goed werkt in koude weersomstandigheden is essentieel voor een optimale prestatie. Hier zijn enkele factoren die u dient te overwegen bij de aankoop van een lucht-water warmtepomp:

1. Minimum buitentemperatuur

Vraag bij de aankoop van een warmtepomp tot welke buitentemperatuur het systeem nog in staat is om effectief te functioneren. In Nederland is het normaal dat warmtepompen tot -15 of -20°C kunnen werken. Als het extreem koud wordt, kan een elektrisch element of een andere bijstookvorm uitkomst bieden. Hoewel dit zelden nodig is, is het fijn om te weten dat het er is.

2. Onthijsingsfunctie

Controleer of het model dat u overweegt actief ontdooien ondersteunt. Niet alle warmtepompen zijn omkeerbaar, wat betekent dat ze het proces van het ontdooien niet kunnen uitvoeren. Actief ontdooien is een noodzakelijke functie in koude omstandigheden en kan het verschil maken tussen een functionerend en een defect systeem.

3. Rendement in deel- en vollast

Het rendement van een warmtepomp wordt vaak aangegeven in COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Het is belangrijk om niet alleen naar de COP bij vollast (-10°C) te kijken, maar ook naar de COP bij deelbelasting (7°C), die dichter bij de gemiddelde buitentemperatuur in Nederland ligt. In Nederland is de tweede warmtepomp meestal efficiënter, omdat de buitentemperatuur meestal hoger ligt dan -10°C.

4. Passief ontdooien mogelijk

Als uw systeem passief ontdooien ondersteunt, is dit een voordeel in milde koude omstandigheden. Dit type ontdooien is energiezuiniger en heeft minder impact op het verwarmingscomfort van uw woning. Vraag bij de installateur of het model dat u kiest dit mogelijk is.

Conclusie

Het ontdooien van een warmtepomp is een normaal en noodzakelijk onderdeel van de werking van deze systemen. Zowel passief als actief ontdooien speelt een rol, afhankelijk van de buitentemperatuur. Door het proces goed te begrijpen en ervoor te zorgen dat uw systeem goed onderhouden is, kunt u ervoor zorgen dat uw warmtepomp betrouwbaar en efficiënt werkt in alle weersomstandigheden.

Een buffervat kan het ontdooien ondersteunen en het comfort van uw woning verbeteren. Bij de aankoop van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met factoren zoals de minimum buitentemperatuur, de mogelijkheid tot actief ontdooien, en het rendement in deel- en vollast. Door deze zaken in overweging te nemen, kunt u ervoor zorgen dat uw warmtepomp jarenlang betrouwbaar en energiezuinig functioneert.