Ventilatiewarmtepomp als duurzame oplossing voor ventilatie en verwarming

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

De bouwsector kijkt steeds vaker uit naar duurzame alternatieven om het energieverbruik in woningen te verminderen. Eén van deze innovatieve oplossingen is de ventilatiewarmtepomp. Deze technologie combineert mechanische ventilatie met warmteterugwinning, waardoor niet alleen frisse lucht in het huis komt, maar ook een deel van de verwarmingsenergie wordt gereduceerd. Voor woningen met mechanische ventilatie is een ventilatiewarmtepomp een logische en efficiënte uitbreiding die beter energiegebruik en een gezonder binnenklimaat garandeert.

Deze artikelen duiden de werking, voordelen, technische kenmerken en toepassingen van ventilatiewarmtepompen verder toe. Aan de hand van technische gegevens en praktische toepassingscases uit de sector wordt ingegaan op hoe deze systemen functioneren en waar ze het meeste effectief zijn.

Wat is een ventilatiewarmtepomp?

Een ventilatiewarmtepomp is een combinatie van een ventilatieinstallatie en een warmtepomp die warmte uit de afgevoerde lucht haalt. In tegenstelling tot traditionele ventilatieboxen, die alleen de lucht uitwisselen, recupereert een ventilatiewarmtepomp ook warmte, waardoor deze kan bijdragen aan de verwarming van de woning en het opwekken van warm tapwater. Deze systemen zijn vooral geschikt voor woningen met mechanische ventilatie, zoals type C (mechanische afzuiging en natuurlijke toevoer).

De warmte die in de afgevoerde lucht zit, wordt met behulp van een warmtepomp op een bruikbare temperatuur gebracht en vervolgens gebruikt voor de centrale verwarming of het opwarmen van tapwater. Hierdoor hoeft de traditionele CV-ketel minder te werken, wat resulteert in een energiebesparing van 25 tot 50% in vergelijking met een HR-ketel. Dit maakt ventilatiewarmtepompen een aantrekkelijke optie voor eigenaren die op zoek zijn naar duurzame en energie-efficiënte renovatieopties.

Werking van een ventilatiewarmtepomp

De werking van een ventilatiewarmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteterugwinning. De ventilatiewarmtepomp bestaat uit een interne unit die geïntegreerd is in het bestaande ventilatiesysteem. Deze unit onttrekt warmte uit de lucht die uit het huis wordt afgevoerd en gebruikt elektriciteit om deze warmte op te tillen tot een temperatuur die bruikbaar is voor de verwarming en het opwekken van warm water.

De warmte die zo wordt opgewekt, wordt vervolgens afgegeven aan het CV-systeem of een boiler. Dit maakt een ventilatiewarmtepomp tot een hybridesysteem, dat samenwerkt met een traditionele CV-ketel of een stadsverwarmingsaanvoer. Bij piekmomenten, waarbij de warmtebehoefte hoger is dan de warmte die de ventilatiewarmtepomp kan leveren, zorgt de CV-ketel voor het ontbrekende deel.

In woningen met vloerverwarming is de energiebesparing groter dan bij systemen met radiatoren, omdat vloerverwarming werkt op lagere temperatuur en dus efficiënter is in combinatie met warmtepompen.

Technische kenmerken

De technische specificaties van ventilatiewarmtepompen variëren per merk en model, maar er zijn enkele gemeenschappelijke kenmerken die belangrijk zijn bij de keuze van het juiste systeem. Bijvoorbeeld de DucoBox Eco, zoals beschreven in de brondocumenten, is een modulaire ventilatiewarmtepomp die geïntegreerd kan worden in verschillende systemen.

De DucoBox Eco is uitgerust met 2-zonesturing, wat betekent dat de ventilatie op dag- en nachtmodus kan worden afgesteld. Hierdoor is het mogelijk om in de nachturen het geluidsvermogen te verlagen en energie te besparen. De ventilatiecapaciteit van de DucoBox Eco bedraagt maximaal 600 m³/h, waarvan 400 m³/h extractie lucht bij 150 Pa. De afgiftetemperatuur ligt tussen de 30 en 45 °C, afhankelijk van de omstandigheden.

Het thermisch vermogen van de DucoBox Eco is 2,5 kW, wat geschikt is voor kleine of goed geïsoleerde woningen. De woning moet bij -10°C maximaal 5 kW aan verwarmingsvermogen vereisen om het optimale rendement te behalen.

Voordelen van ventilatiewarmtepompen

De implementatie van een ventilatiewarmtepomp biedt diverse voordelen voor zowel woningeigenaren als het milieu. De belangrijkste voordelen zijn:

Energiebesparing: Door het hergebruik van warmte uit de afgevoerde lucht wordt het energieverbruik voor verwarming en tapwater aanzienlijk verlaagd. Volgens de gegevens uit de bron is sprake van een energiebesparing van 25 tot 50% ten opzichte van een HR-ketel.
Duurzaamheid: Ventilatiewarmtepompen draaien op elektriciteit en gebruiken geen fossiele brandstoffen. Dit maakt ze een aantrekkelijke optie voor wie wil afhankelijk zijn van duurzame energiebronnen.
Betere luchtkwaliteit: Het ventilatiesysteem zorgt voor een constante luchtverversing, wat het binnenklimaat verbetert en de risico’s op schimmel en andere luchtkwaliteitsproblemen vermindert.
Snelle installatie: Omdat de ventilatiewarmtepomp vaak geïntegreerd kan worden in het bestaande ventilatiesysteem, is de installatie sneller en minder ingrijpend dan bijvoorbeeld bij een volledige lucht-water warmtepompinstallatie.
Flexibiliteit: Dankzij modulaire opbouw en aanpassingsmogelijkheden op zowel de lucht- als de waterzijde, kan een ventilatiewarmtepomp op maat worden afgestemd op de specifieke behoeften van de woning.

Toepassing in woningbouw

Ventilatiewarmtepompen zijn vooral geschikt voor woningen met mechanische ventilatie, zoals appartementen en woningen gebouwd na 1975. In dergelijke woningen wordt de lucht afgevoerd via een ventilatiebox, waardoor warmte verloren gaat. Door deze ventilatiebox te vervangen door een ventilatiewarmtepomp, wordt deze verloren warmte teruggewonnen en kan het worden gebruikt voor het verwarmen van het huis of het opwekken van warm tapwater.

Deze oplossing is niet alleen geschikt voor nieuwbouw, maar ook voor renovatieprojecten. In bestaande woningen kan een ventilatiewarmtepomp worden ingebouwd zonder dat het gehele ventilatiesysteem volledig moet worden vervangen. Dit maakt de oplossing aantrekkelijk voor woningbouwmaatschappijen en particuliere huiseigenaren die hun woning duurzamer willen maken.

Ventilatiewarmtepompboiler voor warm tapwater

Nebeneen de verwarming van het huis kan een ventilatiewarmtepomp ook worden gebruikt om warm tapwater te genereren. In sommige gevallen wordt een aparte ventilatiewarmtepompboiler geplaatst, die de warmte uit de ventilatie retourlucht opwekt en deze gebruikt om het water op te warmen. Deze boilers zijn van het type met een inhoud van 190 of 260 liter en zijn ontworpen voor een rendement van 60°C.

In woningen die aangesloten zijn op stadsverwarming, is deze aanpak extra rendabel, omdat de ventilatiewarmtepomp in dit geval alleen verantwoordelijk is voor het opwekken van warm tapwater, waardoor het vermogen van de stadsverwarming niet wordt overschreden.

Rendement en kosten

Het rendement van ventilatiewarmtepompen wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance). Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Voor de DucoBox Eco zijn de volgende COP-waarden vermeld:

A-7/W35: COP 2,4
A7/W35: COP 3,6
A20/W35: COP 5,5
A-7/W45: COP 2,0

Deze waarden duiden op een relatief hoge efficiëntie, vooral bij lagere buitentemperaturen. Dit betekent dat een ventilatiewarmtepomp in de meeste situaties efficiënt genoeg is om een betekende energiebesparing te garanderen.

Ook qua kosten zijn ventilatiewarmtepompen een aantrekkelijke optie. Volgens de gegevens uit de bron kan het jaarverbruik van een ventilatiewarmtepomp in combinatie met een HR-ketel tussen 1.000 m³ gas en 1.600 kWh elektriciteit liggen, wat resulteert in jaarlijkse kosten van ongeveer € 1.200. Dit is een aanzienlijke besparing ten opzichte van een HR-ketel alleen, die ongeveer € 1.400 per jaar kost.

Subsidies en financiële voorwaarden

De aanschaf van een ventilatiewarmtepomp is een investering, maar in Nederland zijn er subsidies en vergoedingen beschikbaar voor duurzame renovatieprojecten. Voor woningen die onder de aardgasvrij maatregelen vallen, is het vaak mogelijk om een deel van de kosten van de ventilatiewarmtepomp vergoed te krijgen. Daarnaast zijn er ook maatregelen van de overheid en energieleveranciers die gericht zijn op de stimulering van energiebesparing en het gebruik van duurzame energiebronnen.

Het is belangrijk om bij het plannen van een renovatie of nieuwbouwproject rekening te houden met de beschikbare subsidies en de financiële voorwaarden. Deze kunnen het aankoopbedrag van een ventilatiewarmtepomp aanzienlijk verlagen en het rendement van de investering verhogen.

Ventilatiewarmtepomp versus lucht-water warmtepomp

Hoewel beide systemen warmte uit de buitenlucht of ventilatielucht opwekken, zijn er belangrijke verschillen tussen een ventilatiewarmtepomp en een lucht-water warmtepomp.

Een lucht-water warmtepomp gebruikt de buitenlucht als warmtebron en kan zowel verwarmen als koelen. Deze warmtepomp heeft een onbeperkte energiebron, omdat de buitenlucht altijd beschikbaar is. In tegenstelling tot een ventilatiewarmtepomp, die de warmte uit de ventilatielucht haalt, is een lucht-water warmtepomp niet afhankelijk van het ventilatiesysteem van de woning.

Een ventilatiewarmtepomp daarentegen heeft een beperkte hoeveelheid warmte beschikbaar, omdat de warmtebron de ventilatielucht is. Dit betekent dat deze systemen vaak in combinatie met een traditionele CV-ketel of stadsverwarming worden geplaatst. In piekmomenten, waarbij de warmtebehoefte hoger is dan wat de ventilatiewarmtepomp kan leveren, moet de CV-ketel of stadsverwarmingsaansluiting het ontbrekende deel leveren.

De keuze tussen een ventilatiewarmtepomp en een lucht-water warmtepomp hangt af van de situatie van de woning. Voor woningen met mechanische ventilatie is een ventilatiewarmtepomp de meest logische keuze, omdat het systeem direct in het bestaande ventilatiesysteem kan worden ingebouwd. Voor woningen zonder mechanische ventilatie of met hoge warmtebehoefte kan een lucht-water warmtepomp de betere keuze zijn.

Keuze van de juiste ventilatiewarmtepomp

De keuze van de juiste ventilatiewarmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder de grootte van de woning, de isolatieniveau, de aanwezigheid van een bestaande CV-ketel of stadsverwarming, en de verwachtingen ten opzichte van energiebesparing en luchtkwaliteit.

Een belangrijke overweging is het thermisch vermogen van de ventilatiewarmtepomp. Voor kleine of goed geïsoleerde woningen is een systeem met een vermogen van 2,5 kW, zoals de DucoBox Eco, vaak voldoende. Voor grotere woningen of woningen met hoge warmtebehoefte zijn krachtigere systemen nodig.

Daarnaast speelt de aanwezigheid van een boiler of verswaterstation een rol. Voor woningen waar warm tapwater een belangrijke rol speelt, is een ventilatiewarmtepompboiler een aantrekkelijke optie. Deze boilers kunnen worden geplaatst als een aparte eenheid of worden geïntegreerd in het bestaande systeem.

Slimme sturing en automatisering

Moderne ventilatiewarmtepompen zijn vaak uitgerust met sensoren en slimme sturing, waardoor de ventilatie en verwarming aanpassen aan de behoeften van de woning en de bewoners. De DucoBox Eco bijvoorbeeld maakt gebruik van CO2- en vochtniveausensoren om automatisch het ventilatievolume aan te passen. Dit zorgt voor een optimale luchtkwaliteit en een minimaal energieverbruik.

Daarnaast is het mogelijk om de ventilatiewarmtepomp te koppelen aan slimme systemen zoals ModBus of GBS, waardoor het systeem op afstand kan worden gereguleerd. De Duco Ventilation App is hier een voorbeeld van, waarmee de gebruiker het ventilatiesysteem gemakkelijk kan bedienen en het energieverbruik kan controleren.

Geluidsvermogen en comfort

Omdat ventilatiewarmtepompen direct in het ventilatiesysteem zijn geïntegreerd, is het geluidsvermogen een belangrijke overweging. In de DucoBox Eco wordt een minimaal geluidsvermogen bereikt door de 2-zonesturing en de automatische aansluiting. In de nachturen wordt het ventilatievolume verlaagd, waardoor het geluidsniveau wordt verminderd.

Voor woningen waar geluidsvermogen een essentiële factor is, zoals in appartementen of nabij vliegvelden, zijn ventilatiewarmtepompen met extra akoestische maatregelen een betere keuze. Deze systemen zijn ontworpen om zowel energie-efficiënt als geruisarm te functioneren.

Conclusie

Een ventilatiewarmtepomp is een innovatieve en duurzame oplossing voor zowel ventilatie als verwarming. Deze systemen zijn vooral geschikt voor woningen met mechanische ventilatie en bieden een aanzienlijke energiebesparing ten opzichte van traditionele ventilatie- en verwarmingsinstallaties. Door het hergebruik van warmte uit de afgevoerde lucht wordt het energieverbruik voor verwarming en tapwater verlaagd, terwijl het binnenklimaat verbetert en de luchtkwaliteit verbeterd.

De technische kenmerken van ventilatiewarmtepompen, zoals modulaire opbouw, slimme sturing en hoge COP-waarden, maken deze systemen geschikt voor een breed spectrum van woningen. Voor kleine en goed geïsoleerde woningen is een ventilatiewarmtepomp zoals de DucoBox Eco een efficiënte en aantrekkelijke keuze. Voor grotere woningen of woningen met hoge warmtebehoefte zijn krachtigere systemen of hybridesystemen met een CV-ketel of stadsverwarmingsaansluiting nodig.

In combinatie met subsidies en slimme automatisering is een ventilatiewarmtepomp niet alleen een duurzame, maar ook een rendabele investering voor eigenaren die hun woning duurzamer willen maken. De toekomst van energie-efficiënte woningbouw ligt in oplossingen zoals ventilatiewarmtepompen, die zowel comfort als duurzaamheid combineren.