Warmtepompsystemen voor appartementsgebouwen: Efficiëntie, toepassing en keuzes

Inleiding

Appartementsgebouwen vormen een aanzienlijk deel van het woningbestand en zijn vaak gelegen in stedelijke gebieden waar ruimte beperkt is en energiezuinigheid een prioriteit is. De overstap naar een duurzaam verwarmingssysteem, zoals een warmtepomp, biedt meerdere voordelen: verminderde CO₂-uitstoot, lagere energiekosten en onafhankelijkheid van gas. In dit artikel bespreken we de mogelijkheden van warmtepompsystemen voor appartementsgebouwen, met een focus op technische aandachtpunten, installatieopties en specifieke producten zoals die van NIBE. Alle informatie is gebaseerd op de gegevens uit betrouwbare bronnen die in de bronlijst zijn opgenomen.

1. Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit een externe bron – zoals lucht, bodem of water – verplaatst naar een ruimte die verwarming nodig heeft. Het werkt op een vergelijkbare manier als een koelkast, maar in omgekeerde richting. In plaats van warmte uit een ruimte te verwijderen (zoals bij koeling), haalt de warmtepomp warmte uit een externe bron en brengt die naar binnen. Deze technologie maakt het mogelijk om op een energiezuinige en milieuvriendelijke manier te verwarmen, koelen en warm tapwater te bereiden.

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, waaronder:

• Lucht-water warmtepompen, die warmte uit de lucht halen en distribueren via een watercirculatie (zoals radiatoren of vloerverwarming).
• Water-water warmtepompen, die gebruik maken van grondwater of geothermische energie.
• Ventilatielucht-water warmtepompen, die energie recupereren uit de ventilatielucht van het gebouw en eventueel aanvullen met lucht uit de buitenlucht.

Elke warmtepomp is ontworpen voor specifieke toepassingen en ruimtelijke omstandigheden, wat essentieel is bij de keuze voor een appartementsgebouw.

2. Voordelen van warmtepompen in appartementen

2.1. Duurzaamheid en CO₂-reductie

Een warmtepomp stoot geen CO₂ uit bij het genereren van warmte, omdat het geen fossiele brandstoffen gebruikt. In combinatie met duurzame elektriciteit kan het dus een bijdrage leveren aan de CO₂-neutrale doelstellingen van het land. Onderzoek geeft aan dat warmtepompen tot 60% minder CO₂-uitstoot veroorzaken in vergelijking met traditionele verwarmingssystemen.

2.2. Energiezuinigheid

Omdat warmtepompen warmte verplaatsen in plaats van te genereren, gebruiken ze weinig elektriciteit. In goed geïsoleerde woningen is dit effect nog aanzienlijker. Dit maakt het een aantrekkelijke keuze voor appartementen waar energiebesparing een prioriteit is.

2.3. Gebruik voor verwarming en koeling

Veel warmtepompen kunnen zowel verwarmen als afkoelen. Dit is vooral interessant voor appartementen in stedelijke gebieden waar de zomerhitte problemen kan veroorzaken. Een lucht-water warmtepomp kan bijvoorbeeld een appartement verwarmen in de winter en in de zomer via een omgekeerde cyclus afkoelen.

2.4. Subsidies en financiële voordelen

In Nederland zijn er subsidies beschikbaar voor de aankoop en installatie van warmtepompen, zoals de ISDE-subsidie (Inkoopsubsidie Duurzame Energie). Deze subsidies kunnen aanzienlijk zijn en de aanschaf van een warmtepomp financieel aantrekkelijker maken.

3. Soorten warmtepompen voor appartementsgebouwen

3.1. Lucht-water warmtepomp

De lucht-water warmtepomp is de meest populaire keuze voor appartementsgebouwen. Ze onttrekt warmte uit de buitenlucht en distribueert deze via radiatoren of vloerverwarming. Een belangrijk voordeel is de relatief eenvoudige installatie en de flexibiliteit in toepassing. Deze warmtepompen zijn geschikt voor zowel nieuwbouw als bestaande woningen.

3.2. Ventilatielucht-water warmtepomp

De ventilatielucht-water warmtepomp is een geïntegreerde oplossing die energie terugwint uit de ventilatielucht van het appartement. Deze warmtepomp combineert verwarming, ventilatie en warm tapwater in één systeem. Het is een compacte, energiezuinige oplossing die ideaal is voor appartementen tot ongeveer 200 m². NIBE biedt bijvoorbeeld modellen zoals de F370, F470, F730 en F750 aan, die verschillen in vermogen en ventilatiecapaciteit.

3.3. Water-water warmtepomp

De water-water warmtepomp maakt gebruik van grondwater of geothermische energie via een gesloten buizensysteem. Deze optie is vooral geschikt voor grotere appartementsgebouwen of wanneer er voldoende ruimte is voor een grondinstallatie. Een voordeel is de hoge efficiëntie, maar de voorbereiding en installatie vereisen aanzienlijke inspanningen.

4. Technische aandachtpunten bij installatie in appartementen

4.1. Ruimtelijke voorwaarden

In appartementen is ruimte vaak beperkt, zowel binnen als buiten. Daarom is het belangrijk om een warmtepomp te kiezen die compact is en goed past in de beschikbare ruimte. Een buitenunit moet bijvoorbeeld voldoende afstand houden van buurwoningen en verkeerswegen. Binnen moet er plaats zijn voor de boiler, regelunit en eventueel een vloerverwarmingssysteem.

4.2. Warmtebehoefte

De keuze van de warmtepomp hangt ook af van de warmtebehoefte van het appartement of het gebouw. Voor appartementen tot 3 kW is een model zoals de F370 of F470 van NIBE geschikt. Voor grotere behoeften zijn modellen zoals de F730 of F750 beter afgestemd.

4.3. Ventilatie en warmteterugwinning

Appartementen gebruiken vaak een decentraal ventilatiesysteem. Een ventilatielucht-water warmtepomp kan in combinatie met dit systeem extra energie besparen. Het hergebruikt warmte uit de afgevoerde lucht en voegt deze toe aan het verwarmingssysteem. Dit is vooral efficiënt bij systemen met ventilatietype D.

4.4. Warm tapwater

Voor het bereiden van warm tapwater zijn er verschillende opties. NIBE biedt bijvoorbeeld de MT-WH21 warmtepompboiler, die speciaal ontworpen is voor het genereren van warm water. Deze boiler heeft een hoge efficiëntie en is geschikt voor appartementen waar de beschikbare ruimte beperkt is. Een alternatief is de F130, die bestaat uit een compacte warmtepomp en een losse boiler.

4.5. Regeltechniek en automatisering

Moderne warmtepompen zijn voorzien van geavanceerde regelsystemen die automatisch de verdeling van warmte en koeling bepalen. Dit zorgt voor comfort en efficiëntie, maar vereist wel dat het systeem goed wordt afgestemd op de specifieke omstandigheden van het appartement.

5. Keuze van warmtepomp in appartementsgebouwen

5.1. Individuele of collectieve oplossing?

In appartementsgebouwen is het mogelijk om per appartement een aparte warmtepomp te installeren, maar dit kan soms kosteneffectiever zijn bij het gebruik van een collectieve bron voor meerdere woningen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij rijwoningen of appartementencomplexen waar een gemeenschappelijke grondboring of bron kan worden gebruikt. Dit scheelt ruimte en verlaagt de totale installatiekosten.

5.2. Stedelijke omgevingen en slimme oplossingen

In stedelijke gebieden is het vaak niet mogelijk om individuele grondboringen te plaatsen. In dergelijke gevallen zijn slimme alternatieven nodig, zoals smart grids of ondergrondse energienetwerken. Deze systemen maken het mogelijk om meerdere appartementen te verbinden met een centrale warmtebron. Nathan Projects is een voorbeeld van een partij die dit soort maatwerk oplossingen biedt.

5.3. Voorbeeld: NIBE warmtepompen voor appartementen

NIBE biedt een reeks ventilatielucht/water warmtepompen die ideaal zijn voor appartementen. De F370 en F470 zijn geschikt voor woningen met een warmtebehoefte tot circa 3 kW. Voor grotere behoeften zijn de F730 en F750 beter afgestemd. Deze modellen zijn voorzien van een ingebouwde boiler, een compressor en een regelunit. Ze zijn bovendien volledig voorbereid voor centrale verwarming.

De F470 is bijzonder geschikt voor appartementen die ook luchttoevoer nodig hebben. Deze warmtepomp biedt de functie van ventilatietype D, waarbij de luchttoevoer wordt voorverwarmd. Dit zorgt voor extra comfort, vooral in koudere tijden.

6. Conclusie

De installatie van een warmtepomp in een appartementsgebouw biedt meerdere voordelen: duurzaamheid, energiezuinigheid, comfort en subsidies. De keuze van het juiste type warmtepomp hangt af van de specifieke omstandigheden van het appartement, zoals de beschikbare ruimte, de warmtebehoefte en de toegang tot externe bronnen. In stedelijke gebieden is het vaak efficiënter om een collectieve oplossing te kiezen, zoals een warmtepomp die aansluit op een ondergrondse energienetwerk of een centrale bron. Voor appartementen tot 200 m² zijn ventilatielucht/water warmtepompen zoals die van NIBE een compacte en energiezuinige oplossing.

Een overweging bij de aanschaf en installatie van een warmtepomp is het gebruik van subsidies, zoals de ISDE-subsidie. Dit maakt de overstap naar een all-electric verwarmingssysteem financieel haalbaar. Bovendien biedt een warmtepomp de mogelijkheid om zowel verwarming als koeling te leveren, wat het systeem het hele jaar door nuttig maakt.

De technische ontwikkelingen in de warmtepompindustrie maken het steeds makkelijker om een duurzame en efficiënte oplossing te kiezen voor appartementen. Door het combineren van verwarming, ventilatie en warm tapwater in één systeem, worden zowel energiekosten als CO₂-uitstoot verlaagd. Voor appartementen in stedelijke gebieden zijn slimme oplossingen zoals smart grids een interessante toekomstige ontwikkeling.

In de komende jaren zal de vraag naar warmtepompen in appartementen en appartementsgebouwen waarschijnlijk sterk stijgen, aangezien het duurzamer bouwen en wonen steeds belangrijker wordt. Voor zowel woningbouwmaatschappijen als particuliere appartementseigenaren is het nu de tijd om te overwegen naar een warmtepompverwarmingssysteem, zowel uit milieuoogmerken als uit economische overwegingen.

7. Bronnen

1. Woonwijzerwinkel.nl – All-electric warmtepomp
2. Installatie.nl – Warmtepompen
3. Aardgasvrij.nibenl.eu – Werking van ventilatielucht/water warmtepomp
4. Nathan.nl – Totaaloplossingen nieuwbouw