Warmtepomp in zomerstand: Efficiëntie, technologie en praktische toepassing

Published by Redactie on september 27, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De zomerstand van een warmtepomp is een belangrijk aspect van het functioneren van deze duurzame verwarmings- en koeltechnologie. In dit artikel wordt ingegaan op de technische werking van de zomerstand, de invloed op het rendement en de praktische toepassing. De informatie is gebaseerd op relevante gegevens uit betrouwbare bronnen, waaronder officiële uitleg van fabrikanten en ervaringen uit de praktijk.

De focus ligt op de lucht/water warmtepomp, aangezien deze het meest voorkomt in particuliere woningen en bijgevolg ook het meest relevant is voor de lezersgroep. Het artikel behandelt zowel technische parameters zoals COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) als praktische tips voor installatie en bediening.

Het concept van zomerstand bij warmtepompen

De zomerstand is een modus waarin de warmtepomp wordt gebruikt voor koelen in plaats van verwarmen. Dit is mogelijk bij bepaalde modellen van warmtepompen, namelijk die die omkeerbaar zijn. Bij een lucht/water warmtepomp is dit niet altijd standaard mogelijk, zoals uitgebreid is beschreven in de context.

Passief versus actief koelen

Er zijn twee manieren waarop een warmtepomp in zomerstand kan werken: passief en actief.

Passief koelen: Bij deze methode wordt koelwater (ongeveer 18 °C) door de vloerverwarming geleid. Dit is een energiezuinige methode, vooral bij water/water warmtepompen, omdat er geen extra energie nodig is voor de compressor. De woning kan zo tot ongeveer 4 °C worden afgekoeld ten opzichte van de buitentemperatuur.
Actief koelen: Bij actief koelen draait de compressor van de warmtepomp om het koelproces te starten. Dit is energie-intensiever en wordt vaak gebruikt bij lucht/water warmtepompen. Bij deze methode wordt de warme lucht uit de woning onttrokken en afgevoerd naar buiten. Niet alle lucht/water warmtepompen ondersteunen actief koelen, dus het is belangrijk om hierbij de specificaties van het model goed te bekijken.

Het is aan te raden om te vragen bij de aankoop of het gekozen model zomerstand ondersteunt, en of het actief of passief koelen mogelijk is.

COP en SCOP: Rendement in zomerstand

Het rendement van een warmtepomp in zomerstand wordt bepaald door de COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Deze getallen zijn belangrijk om het energieverbruik en de efficiëntie van de warmtepomp in kaart te brengen.

COP in zomerstand

De COP wordt bepaald op basis van de temperatuur van de bron en de gewenste aanvoertemperatuur. Bij een lucht/water warmtepomp is de bron de buitenlucht, die in de zomer warmer is dan in de winter. Dit betekent dat het temperatuurverschil kleiner is, wat vaak leidt tot een hogere COP in de zomer dan in de winter.

Een voorbeeld uit de context laat zien dat bij 7 °C buitentemperatuur en 35 °C aanvoerwater de COP bijvoorbeeld 4,4 is. In zomerse omstandigheden kan deze COP aanzienlijk hoger liggen.

SCOP in zomerstand

De SCOP is een gemiddelde van het rendement over het hele jaar, rekening houdend met klimatologische variaties. In de zomer draagt deze factor een belangrijke bijdrage aan het totale seizoenale rendement. De SCOP van een warmtepomp is daarom een betrouwbaarder maatstaf dan de COP voor het beoordelen van de efficiëntie in zomerstand.

Bijvoorbeeld: een lucht/water warmtepomp in Nederland heeft gemiddeld een lagere SCOP dan een bodem/water warmtepomp. Dit komt doordat de bron (bodem) in de bodem/water warmtepomp vrijwel constant is, terwijl de luchttemperatuur varieert.

Technische werking in zomerstand

De technische werking van een warmtepomp in zomerstand hangt af van het type warmtepomp en de installatie. Twee hoofdtypen zijn de monoblock en de split-unit.

Monoblock: Hierbij zitten zowel de verdamper als de condensor in de buitenunit. Water leidt de warmte van buiten naar binnen of vice versa.
Split-unit: Bij deze opzet zit de verdamper buiten en de condensor binnen (of andersom, afhankelijk van de modus). Het koudemiddel wordt tussen de binnen- en buitenunit gevoerd via een leiding.

Tijdens het koelen in zomerstand wordt de cyclus van de warmtepomp omgekeerd. In plaats van warmte uit de buitenlucht naar binnen te halen, trekt de warmtepomp warmte uit de binnenlucht en voert die naar buiten. Dit proces is energieverbruikend, vooral bij lucht/water warmtepompen.

Het is belangrijk dat de installateur bij de aankoop van een warmtepomp controleert of het model zomerstand ondersteunt, zowel actief als passief.

Praktische tips voor zomerstand

1. Optimalisatie van aanvoertemperaturen

Bij zowel verwarmen als koelen is het aanbevolen om de aanvoertemperaturen zo laag mogelijk te houden. Dit helpt bij het vergroten van het rendement van de warmtepomp. Voor koelen is een aanvoertemperatuur van ongeveer 18 °C ideaal.

2. Gebruik van vloerverwarming

Vloerverwarming is ideaal voor passief koelen. Door het koele water door de vloerplaten te sturen, kan de woning op een efficiënte manier afgekoeld worden. Dit is vooral geschikt voor ruimtes zoals woonkamers en eetkamers.

De badkamer is een uitzondering. Hier kan passief koelen leiden tot condensvorming door de hoge vochtigheid. Het is aan te raden om een klep te installeren die deze ruimte sluit tijdens het koelen.

3. Regeling instellen

De regeling van de warmtepomp moet zo ingesteld worden dat het rendement maximaal is. Dit betreft onder andere:

Weersafhankelijke regeling: Hierbij wordt het vermogen van de warmtepomp automatisch afgesteld op de buiten- en binnenluchttemperatuur.
Lage aanvoerwatertemperaturen: Zorg dat het water niet warmer dan nodig is wordt gemaakt.
Langzaam draaien: Stel de regeling in op een langzaam draaien met een dT van 5 K (differences in temperature).

4. Zorgvuldige keuze van het model

Niet alle warmtepompen ondersteunen zomerstand. Het is belangrijk om bij de aankoop te controleren of het model actief of passief koelen ondersteunt. Dit is een cruciale factor bij het bepalen van de efficiëntie in zomerse omstandigheden.

Problemen en oplossingen bij zomerstand

1. Te hoge energieconsumptie

In sommige gevallen kan een warmtepomp in zomerstand een te hoog stroomverbruik hebben. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de Daikin Altherma EHBX08C3V + ERLQ006CV3 6 kW lucht/water warmtepomp. Hoewel de technische installatie in orde was, bleek het rendement te laag. Mogelijke oplossingen zijn:

Instellen van een weersafhankelijke regeling
Zo laag mogelijke aanvoerwatertemperaturen kiezen
Langzaam draaien met een dT van 5 K

2. Vriesproblemen bij lucht/water warmtepompen

Bij lucht/water warmtepompen kan het probleem van vriezen op de verdamper optreden. Dit gebeurt vooral in koude buitentemperaturen. Het ijs op de verdamper kan het proces belemmeren, wat leidt tot een verlaagd rendement. De warmtepomp moet dan tijdelijk in de ontdooi modus worden gezet. Dit is een automatisch proces dat door de warmtepomp wordt uitgevoerd.

Het is belangrijk dat de warmtepomp in staat is tot vriesbeveiliging. Niet alle modellen ondersteunen dit.

Conclusie

De zomerstand van een warmtepomp is een essentieel onderdeel van het energieverbruik en het comfort in een woning. Het verschil tussen passief en actief koelen is bepalend voor de efficiëntie en het energieverbruik. Door het aanvoerwater op een lage temperatuur te houden, de regeling goed in te stellen en een warmtepomp te kiezen die zomerstand ondersteunt, kan het rendement significant worden verbeterd.

Het is aan te raden om bij de aankoop van een warmtepomp te controleren of zomerstand beschikbaar is, en of het model geschikt is voor passief of actief koelen. Ook is het belangrijk om rekening te houden met de SCOP en COP-waarden, die een betrouwbaarder beeld geven van het seizoenale rendement dan enkel de COP bij standaard testomstandigheden.

Voor een optimale werking is een professionele installatie en regeling essentieel. Door deze richtlijnen te volgen, kan een warmtepomp niet alleen effectief verwarmen, maar ook comfortabel en energiezuinig koelen in de zomer.

Bronnen

zomerstand