Werking van een warmtepomp in de winter: efficiëntie, vermogen en hybride oplossingen

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

De vraag hoe een warmtepomp zich gedraagt tijdens de winterperiode is voor vele eigenaren en professionals in de bouwsector van groot belang. In het kader van duurzaamheid en energiebesparing speelt de warmtepomp een steeds grotere rol in de verwarmingsstrategie van huizen. Maar hoe werkt deze technologie bij lage buitentemperaturen? Blijft het systeem efficiënt en betrouwbaar werken bij vorst, of zijn er beperkingen?

In dit artikel wordt ingegaan op de werking van warmtepompen in de winter, met een nadruk op factoren als COP, het gebruik van koelmiddelen, de invloed van isolatie en het verschil tussen all-electric en hybride systemen. Op basis van recente informatie uit betrouwbare bronnen worden de prestaties en beperkingen van warmtepompen bij vriestemperaturen verduidelijkt.

Werking van warmtepompen in koude omstandigheden

Een warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht of de grond en gebruikt die om een woning te verwarmen. Hoewel het koud is, blijft een warmtepomp in de winter functioneren, mits de buitentemperatuur boven bepaalde grenzen blijft. De temperatuurwaarde die bepalend is, is afhankelijk van het type warmtepomp en het gebruikte koudemiddel.

Volgens meerdere bronnen blijft een warmtepomp goed werken tot een buitentemperatuur van minstens -20°C. Bij deze temperaturen moet de warmtepomp echter harder werken, wat leidt tot een verlaagd rendement en hoger energieverbruik. Dit fenomeen is vergelijkbaar met hoe een koelkast extra hard moet functioneren op een warme zomerdag om de gewenste temperatuur te handhaven.

COP en SCOP: het rendement van warmtepompen

De efficiëntie van een warmtepomp wordt voornamelijk gemeten met de Coefficient of Performance (COP) en de Seasonal Coefficient of Performance (SCOP). Deze waarden geven aan hoeveel warmte de warmtepomp kan leveren per kWh elektriciteit die het verbruikt.

COP geeft het rendement op een bepaald moment weer.
SCOP is het gemiddelde rendement over een gehele seizoen.

Bij lage buitentemperaturen daalt de COP van een warmtepomp, wat betekent dat er meer elektriciteit nodig is om dezelfde hoeveelheid warmte te genereren. Dit effect is normaal en wordt veroorzaakt door de fysica van warmteoverdracht in koude omstandigheden.

In het geval van moderne warmtepompen met R290-koelmiddel blijft het systeem functioneren, maar met een verlaagd rendement. Deze koelmiddelen hebben lage kookpunten, waardoor ze ook bij lage temperaturen kunnen functioneren. De COP daalt wel, wat resulteert in een hoger energieverbruik.

Invloed van isolatie op de werking van de warmtepomp

Een slechte isolatie van de woning heeft een directe invloed op de efficiëntie van de warmtepomp. Als de woning veel warmte verliest, moet de warmtepomp harder werken om de gewenste temperatuur te behouden. Dit zorgt niet alleen voor hogere energiekosten, maar ook voor een verhoogde slijtage van het systeem. Hierdoor kan de levensduur van de warmtepomp beïnvloed worden.

Volgens een bron is een slechte isolatie een van de belangrijkste oorzaken van verminderde efficiëntie bij hybride warmtepompen. Een goed geïsoleerde woning draagt bij aan een hogere COP en daarmee aan lagere energiekosten. Dit benadrukt de belangrijkheid van renovatie- en isolatieprojecten als onderdeel van het verwarmingsplan.

Hybride warmtepompen in de winter

Voor huizen die gevoelig zijn voor extreme kou of slecht geïsoleerd zijn, is een hybride warmtepomp een betere oplossing. Dit type systeem combineert een lucht-water warmtepomp met een traditionele cv-ketel. Bij zeer lage temperaturen neemt de cv-ketel automatisch het over, zodat de warmtepomp niet geduwd wordt tot zijn beperkingen.

De hybride warmtepomp biedt voordelen in situaties waarin de lucht-water warmtepomp alleen mogelijk zou leiden tot een ongunstig rendement. De cv-ketel bijspringt bij nood, wat zorgt voor een betrouwbaarere verwarmingsservice. Bovendien is het voor bestaande huizen vaak een betere keuze, omdat er geen extra leidingen nodig zijn.

Werking van een hybride warmtepomp

In een hybride opstelling functioneert de warmtepomp automatisch. Het systeem kiest op basis van de buitentemperatuur de meest efficiënte bron: gas of warmte uit de buitenlucht. Dit zorgt voor een optimale energieopbrengst en vermindert de totale energiekosten.

Hoewel de energie uit de lucht in de winter iets duurder is, blijft het een efficiënte oplossing. Het gebruik van een hybride systeem is daarom een betere keuze voor huizen die in koude regio’s staan of die niet optimaal geïsoleerd zijn.

Aardwarmte: een stabiele bron in de winter

Een geothermische warmtepomp, ook wel bekend als grond-water warmtepomp, haalt warmte uit de bodem. Omdat de bodem op een diepte van 50 meter een constante temperatuur heeft van ongeveer 10°C, is deze bron minder gevoelig voor extreme buitentemperaturen.

De werking van deze warmtepomp is gebaseerd op een gesloten systeem met koelvloeistof. Deze vloeistof onttrekt warmte uit de grond, waarna deze wordt verhoogd in temperatuur via een compressor. Het opgewarmde water kan vervolgens gebruikt worden voor centrale verwarming of tapwater.

De voordeel van aardwarmte is dat het een stabiele bron is, die niet verstoord wordt door wisselende buitentemperaturen. Dit maakt het een betere keuze voor huizen in koude regio’s of voor eigenaren die een duurzame verwarmingssysteem zoeken dat goed functioneert in alle seizoenen.

Werking van lucht-water warmtepompen bij vorst

Lucht-water warmtepompen zijn een populaire keuze voor verwarmingssystemen. Deze warmtepompen onttrekken warmte uit de buitenlucht en gebruiken die om het water voor de centrale verwarming te verwarmen. Hoewel de buitentemperatuur lager is, blijft de warmtepomp werken, mits het koudemiddel warmer is dan de buitentemperatuur.

Bij temperaturen onder het vriespunt kan de buitenunit van de warmtepomp bevriezen, wat onderhoud kan vereisen. Dit is echter geen onoverkomelijk probleem en valt binnen de normale werking van het systeem. De meeste moderne lucht-water warmtepompen zijn ontworpen om te functioneren tot -20°C.

Onderhoud van de warmtepomp bij vorst

Hoewel de warmtepomp functioneert bij vriestemperaturen, is het belangrijk om rekening te houden met het onderhoud. De buitenunit moet regelmatig gecontroleerd worden op aanslag of bevroren onderdelen. In sommige gevallen is het nodig om de warmtepomp vooraf te voorzien van speciale maatregelen tegen vorst, zoals een anti-vriescoating.

Een goed onderhouden warmtepomp zorgt voor een hogere efficiëntie en een langere levensduur. Dit is vooral belangrijk bij hybride systemen, waarbij de warmtepomp en cv-ketel samen werken om het verwarmingsproces te optimaliseren.

Lucht-lucht warmtepompen in de winter

Een lucht-lucht warmtepomp verwarmt lucht direct en kan in sommige gevallen ook gebruikt worden voor koelen. In de winter functioneert deze warmtepomp goed, mits de buitentemperatuur boven -20°C blijft. Het rendement is echter lager bij koude temperaturen, wat leidt tot een hoger energieverbruik.

Een lucht-lucht warmtepomp is een geschikte keuze voor huizen die snel verwarming nodig hebben, bijvoorbeeld bij het ontbijt of na het wakker worden. Het nadeel is dat het systeem minder efficiënt is bij lage temperaturen en dat het niet altijd geschikt is voor langdurige verwarmingssituaties.

Samenvatting van de voornaamste punten

Een warmtepomp functioneert tot buitentemperaturen van -20°C.
Bij lage temperaturen daalt het rendement (COP), wat leidt tot hoger energieverbruik.
De isolatie van de woning heeft een directe invloed op de efficiëntie van de warmtepomp.
Een hybride warmtepomp is een betere keuze in koude regio’s of bij slechte isolatie.
Aardwarmte is een stabiele bron die niet gevoelig is voor buitentemperaturen.
Lucht-water warmtepompen functioneren goed bij vriestemperaturen, maar vereisen regelmatig onderhoud.
Lucht-lucht warmtepompen zijn minder efficiënt bij lage temperaturen en zijn meest geschikt voor tijdelijke verwarming.

Conclusie

De werking van een warmtepomp in de winter hangt af van meerdere factoren, waaronder de buitentemperatuur, het type warmtepomp en de isolatie van de woning. Hoewel de warmtepomp functioneert tot temperaturen van -20°C, daalt het rendement bij koude omstandigheden. Dit leidt tot een hoger energieverbruik en hogere kosten.

Voor huizen in koude regio’s of met een slechte isolatie is een hybride warmtepomp een betere keuze. Deze systeem combineert een lucht-water warmtepomp met een cv-ketel en zorgt voor een betrouwbaarere verwarmingsservice. Een geothermische warmtepomp is een alternatieve oplossing die minder gevoelig is voor temperatuurwisselingen.

Bij de keuze van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met de seizoenale variaties en de specificaties van de woning. Een goed ontworpen en geïsoleerde woning draagt bij aan een hogere efficiëntie en een lagere energiekosten. Daarnaast is het onderhoud van de warmtepomp essentieel voor een langdurige en betrouwbare werking in alle seizoenen.