Bouwbesluit 2021 en warmtepompen: nieuwe eisen en praktische uitvoering

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

De invoering van nieuwe regels voor warmtepompen in het kader van het Bouwbesluit 2021 heeft betrekking op zowel geluidsproductie als energieprestaties. Deze regels zijn bedoeld om de duurzaamheid van de woningbouw te bevorderen, maar ook om het welzijn van bewoners te waarborgen. In dit artikel leggen we uit wat deze regels inhouden, hoe ze worden toegepast in de praktijk en welke consequenties ze hebben voor installateurs, eigenaren en gemeenten. Alle informatie is gebaseerd op de meest actuele en betrouwbare bronnen, zoals verstrekt door overheidsinstanties en erkende brancheorganisaties.

Inleiding

Sinds 1 januari 2021 gelden nieuwe eisen voor warmtepompen en airconditioninginstallaties, gericht op het beperken van geluidsoverlast en het verbeteren van het energieprestatieniveau. Deze regels zijn ingevoerd als onderdeel van het Bouwbesluit 2021 en zijn vooral van toepassing op nieuwbouw en renovatieprojecten vanaf dat tijdstip. Voor zowel woningen als woongebouwen moeten warmtepompen voldoen aan strikte normen, zowel qua geluidsemissie als qua energie-efficiëntie. Deze veranderingen hebben ook consequenties voor installateurs, die verplicht zijn om berekeningen uit te voeren of metingen te laten uitvoeren als er klachten zijn over geluidsbelasting.

In deze context is het belangrijk om niet alleen de technische kant van de regels te begrijpen, maar ook hoe deze in de praktijk worden toegepast. In het vervolg van dit artikel zullen we een overzicht geven van de belangrijkste regels, de verantwoordelijkheden van betrokken partijen en enkele praktische tips voor het plaatsen van warmtepompen.

Nieuwe geluidseisen voor warmtepompen

De nieuwe geluidseisen zijn een centraal aspect van het Bouwbesluit 2021. Deze regels zijn bedoeld om geluidsoverlast te beperken, vooral in dichtbevolkte woonomgevingen. Het is belangrijk om te begrijpen wat de specifieke eisen zijn en hoe deze in de praktijk worden ingevuld.

Geluidsnormen per tijdstip

Volgens de eisen mogen warmtepompen bijvoorbeeld overdag (tussen 7:00 en 19:00) maximaal 45 decibel (dB) geluid produceren. Dit is een maatstaf die is uitgewerkt om geluidsoverlast te beperken en tegelijkertijd de technische haalbaarheid van de installaties in ogenschouw te nemen. Buiten deze tijdstippen, zoals ’s nachts, zijn de eisen iets minder strikt, maar het is verstandig om het geluidsniveau toch zo laag mogelijk te houden.

Meetlocaties en meetmethoden

De manier waarop het geluid wordt gemeten is afhankelijk van de type woning. In appartementen wordt het geluid bijvoorbeeld niet op de erfgrens gemeten, maar in de ramen van buren die open kunnen. Dit betekent dat de impact op naburige woningen centraal staat in de beoordeling. In nieuwbouwprojecten gelden deze eisen automatisch, maar in bestaande bouw gelden ze vanaf 1 januari 2021, mits er een bouwvergunning is gemaakt na die datum.

Nachtstand en geluidsbeheersing

Sommige warmtepompen zijn uitgerust met een speciale nachtstand, waarin het geluidsniveau lager is dan overdag. Dit is een technische oplossing die de impact van warmtepompen op de omgeving kan verminderen. Het is aan te raden om bij de keuze van een warmtepomp dit aspect te overwegen, vooral in woonwijken waar geluidsoverlast een probleem kan zijn.

Consequenties voor installateurs en eigenaren

Installateurs en eigenaren zijn direct betrokken bij het naleven van de nieuwe regels. Het is belangrijk om te begrijpen welke verantwoordelijkheden zij hebben en hoe zij zich daar aan moeten houden.

Verplichtingen bij het plaatsen van warmtepompen

Het is niet verplicht om bij elke installatie een geluidsberekening uit te voeren, maar het wordt sterk aanbevolen. Dit is vanwege de risico’s die kunnen ontstaan bij onvoldoende naleving van de eisen. Bij klachten kan de gemeente namelijk terecht komen bij de installateur of zelfs geluidsmetingen uitvoeren. In dat geval moet de installateur bewijzen dat de warmtepomp voldoet aan de gestelde normen.

Klachten en geluidsoverlast

Als een warmtepomp boven de geluidsgrenzen uitkomt, kan sprake zijn van onrechtmatige overlast. Dit betekent dat buren kunnen klagen en de gemeente kan ingrijpen. Het is belangrijk om te beseffen dat de beoordeling van geluidsoverlast niet alleen afhangt van het overschrijden van de normen, maar ook van factoren als het tijdstip, de duur van het geluid en de mogelijkheid om dit te voorkomen.

Technische eisen en rendement

Naast geluidsproductie zijn ook de technische eisen voor warmtepompen belangrijk. De prestaties van een warmtepomp worden onder andere beoordeeld aan de hand van het SPF (Seasonal Performance Factor) en de COP (Coefficient of Performance). Deze parameters geven inzicht in het rendement van een warmtepomp gedurende het hele stookseizoen.

SPF en COP: wat betekenen deze waarden?

COP geeft het momenteel rendement van de warmtepomp weer. Bijvoorbeeld een COP van 4 betekent dat de warmtepomp 4 kW aan warmte levert voor iedere 1 kW aan elektriciteit die erin wordt gestopt.
SPF is het gemiddelde rendement over het gehele stookseizoen. Dit is een betrouwbaardere maatstaf voor het werkelijke energieverbruik en de duurzaamheid van de installatie.

In Nederland moet een warmtepomp voldoen aan een minimale COP van 4. Dit is een wettelijk minimum dat ervoor zorgt dat warmtepompen efficiënt werken en daarmee bijdragen aan de duurzaamheidsdoelen van het land.

Subsidies en financiële ondersteuning

De overheid stimuleert het gebruik van warmtepompen met subsidies. Tot 2021 was de Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) beschikbaar voor zowel particulieren als zakelijke gebruikers. De hoogte van deze subsidie lag tussen € 1.000 en € 2.500, afhankelijk van het type en merk van de warmtepomp. De subsidie was bedoeld om het aanschafkostenvoordeel van duurzame verwarmingsoplossingen te verhogen.

Om in aanmerking te komen voor de subsidie, moest de warmtepomp aan een aantal voorwaarden voldoen:

Het systeem moest onderdeel zijn van een verwarmingstoestel.
De warmtepomp moest uitgerust zijn met een lucht-water-, grond-water- of water-waterwarmtepomp, of een warmtepompboiler. Lucht-luchtwarmtepompen waren uitgesloten.
Het systeem had een nominaal vermogen van ten hoogste 70 kW en moest voldoen aan de gestelde rendementseisen.
Het toestel moest voorzien zijn van een etiket, productkaart en technische documentatie.

Kiezen voor het juiste type warmtepomp

De keuze voor een warmtepomp hangt af van diverse factoren, waaronder het gewenste warmtecapaciteit, de locatie van de woning en de budgettaire mogelijkheden.

Lucht-water, grond-water of water-water?

Lucht-waterwarmtepompen zijn goedkoper in aankoop, maar zijn afhankelijk van de buitenluchttemperatuur. Dit betekent dat ze minder efficiënt werken bij lage temperaturen.
Grond-waterwarmtepompen gebruiken de constante temperatuur van de bodem, wat resulteert in een hoger rendement. De aanschafkosten zijn echter hoger vanwege boringen en aanleg van buizen.
Water-waterwarmtepompen gebruiken oppervlaktewater als bron. Deze zijn zeldzamer, maar kunnen zeer efficiënt zijn in gebieden met toegang tot water.

Hybride systemen

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een CV-ketel. In dit geval zorgt de warmtepomp voor de meeste verwarming, terwijl de CV-ketel alleen ingaat bij extreme koudte. Dit systeem biedt een goede balans tussen duurzaamheid en betrouwbaarheid. Het is een populaire keuze voor woningen die volledig op gas af willen.

Praktische tips voor het plaatsen van warmtepompen

De manier waarop een warmtepomp wordt geplaatst heeft een directe invloed op het geluids- en energieniveau. Hier zijn enkele tips om een optimaal resultaat te verkrijgen:

Locatie van de buitenunit

De locatie van de buitenunit is van groot belang voor het geluids- en energieniveau. Het is verstandig om de unit zover mogelijk van de woning en buren vandaan te plaatsen, maar ook rekening te houden met de thermische efficiëntie. De unit moet zodanig geplaatst worden dat hij niet in de schaduw van bomen of gebouwen terechtkomt, omdat dit de werking van de warmtepomp kan beïnvloeden.

Geluidsbeheersing

Zorg voor geluidsbeheersing door akoestische schermen of muurtjes aan te brengen rond de buitenunit. Dit kan het geluidsniveau verder beperken en zorgen voor een betere wooncomfort voor buren.

Ventilatie en warmtepomp

Een goede ventilatie is essentieel bij de installatie van een warmtepomp. Een WTW-unit (warmte- en vochtwisselaar) kan tot 95% rendement bereiken, wat betekent dat de verwarmingsinstallatie maar 5% van de binnenkomende ventilatielucht hoeft op te warmen. Dit maakt het systeem efficiënter en draagt bij aan een hoger energieniveau van de woning.

Administratieve en bestuurlijke lasten

De invoering van de nieuwe regels heeft ook administratieve gevolgen. Installateurs en eigenaren moeten rekening houden met de kosten van berekeningen en eventuele geluidsmetingen. Volgens een rapport van Sira Consulting (2019) ligt het kostengeschatte voor het maken van een geluidsberekening tussen € 50 en € 300. In 1% van de gevallen is het nodig om daadwerkelijk een geluidsmeting te laten uitvoeren, wat gemiddeld € 1.150 kost.

Deze kosten zijn voor de eigenaar of degene die de installatie wil plaatsen. Het is daarom verstandig om deze administratieve kosten in het totale budget op te nemen bij het overwegen van een warmtepompinstallatie.

Conclusie

Het Bouwbesluit 2021 brengt nieuwe eisen met zich mee voor de installatie van warmtepompen, met name qua geluidsproductie en energie-efficiëntie. Deze regels zijn bedoeld om zowel duurzaamheid als woningcomfort te vergroten. Installateurs en eigenaren zijn verantwoordelijk voor het naleven van deze eisen, en moeten rekening houden met de administratieve en technische aspecten.

De keuze van het juiste type warmtepomp en de juiste plaatsing van de buitenunit zijn essentieel voor het optimaliseren van prestaties en het voorkomen van geluidsoverlast. Bovendien zijn subsidies beschikbaar om de aanschafkosten te verlagen, wat het aantrekkelijker maakt voor particulieren en zakelijke gebruikers.

In het kader van het Bouwbesluit is het ook belangrijk om rekening te houden met de ventilatie-eisen en de samenwerking tussen warmtepomp en ventilatiesysteem. Deze combinatie draagt bij aan een efficiënter en duurzamer woningklimaat.