COP van warmtepomp verhogen: factoren, oplossingen en voordelen

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is een efficiënte manier om woningen te verwarmen en warm water te leveren. Het rendement van deze systemen wordt vaak uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), die aangeeft hoeveel warmte de warmtepomp levert ten opzichte van de elektriciteit die hij verbruikt. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. In dit artikel bespreken we de manieren om de COP van een warmtepomp te verhogen, de invloed van buitentemperatuur en andere randvoorwaarden, en de voordelen van een hogere COP op de langere termijn.

Wat is de COP van een warmtepomp?

De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Het berekent zich uit de verhouding tussen de warmte die de warmtepomp levert en de elektriciteit die deze verbruikt. De formule is als volgt:

COP = geleverde warmte / verbruikte elektriciteit

Een voorbeeld: als een warmtepomp 5 kWh warmte levert met slechts 1 kWh elektriciteit, is de COP 5. Dit betekent dat de warmtepomp 5 keer efficiënter is dan een elektrische verwarmingsinstallatie. De COP is dus een kritische waarde om de werking van een warmtepomp te beoordelen.

Hoewel de COP een belangrijke indicator is, dient hij wel in context geplaatst te worden. De COP kan variëren afhankelijk van buitentemperatuur, het type warmtepomp en de manier waarop de woning geïsoleerd is. Daarom is het belangrijk om te begrijpen hoe je de COP kunt verhogen en welke factoren het rendement beïnvloeden.

Invloed van buitentemperatuur op de COP

Een lucht-water warmtepomp is een van de meest voorkomende typen in woningen. Deze warmtepomp haalt de energie uit de buitenlucht en zet die om in verwarmingswarmte. Het rendement van deze warmtepomp is sterk afhankelijk van de buitentemperatuur.

Wanneer het koud is, moet de warmtepomp harder werken om warmte op te wekken. Het temperatuurverschil tussen de buitenlucht en de gewenste verwarmingswarmte is groter, waardoor de COP daalt. In de winter is het dus normaal dat de COP lager is dan in de zomer.

De SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) is daarom een relevante maat bij lucht-water warmtepompen. De SCOP geeft het gemiddelde rendement over een geheel jaar weer, rekening houdend met seizoensgebonden variaties in temperatuur. Voor bodem- of grondwaterwarmtepompen is de SCOP minder relevant, omdat de temperatuur van de warmtebron stabiel is.

Een warmtepomp met een hogere SCOP is dus geschikt voor woningen in koele regio’s of in regio’s waar de buitentemperatuur vaak onder nul zakt. Zo’n warmtepomp is beter in staat om in koudere omstandigheden efficiënt te werken.

Hoe de COP van een warmtepomp verhogen?

De COP van een warmtepomp is niet statisch. Het kan verbeterd worden door aanpassingen aan te brengen aan de woning en de installatie. Hieronder volgen enkele concrete oplossingen om het rendement van een warmtepomp te verhogen:

1. Verbeterde isolatie van de woning

Een van de meest effectieve manieren om de COP te verhogen, is het isoleren van de woning. Hoe beter de isolatie, hoe minder warmte er verloren gaat. Hierdoor hoeft de warmtepomp minder hard te werken om de gewenste temperatuur te bereiken.

Goede isolatie is essentieel voor een warmtepompinstallatie. Zonder voldoende isolatie kan de warmtepomp het niet goed doen, omdat warmte snel verloren gaat. Isolatie moet aandacht krijgen op verschillende punten, zoals de muren, de daken, de vloeren, en de ramen en deuren.

In oude woningen zijn de radiatoren vaak niet geschikt voor LTV (Lage Temperatuur Verwarming). Deze zijn meestal ontworpen voor HTV (Hoge Temperatuur Verwarming). Bij LTV is de verwarmingstemperatuur lager, wat het rendement van de warmtepomp verhoogt. In dergelijke gevallen is het aan te raden om over te stappen op vloerverwarming, wandverwarming of LTV-radiatoren.

2. Gebruik van zonnepanelen of zonneboiler

Een andere manier om het rendement van de warmtepomp te verhogen, is het gebruik van zonnepanelen of een zonneboiler. Zonnepanelen leveren duurzame elektriciteit, die gebruikt kan worden om de warmtepomp aan te drijven. Hierdoor wordt het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp gedeeltelijk gecompenseerd.

Een zonneboiler kan daarnaast een deel van het warm water leveren, waardoor de warmtepomp minder hard hoeft te werken om het water te verwarmen. Dit heeft een positief effect op de COP, omdat de warmtepomp minder energie moet investeren in het opwekken van warm water.

3. Aanpassing van het afgiftesysteem: LTV-technologie

LTV (Lage Temperatuur Verwarming) is een essentieel onderdeel bij het optimaliseren van de COP van een warmtepomp. Hoe lager de temperatuur van het afgiftesysteem, hoe hoger het rendement van de warmtepomp. Vloerverwarming of wandverwarming is daarom vaak de aanbevolen oplossing bij warmtepompinstallaties.

In woningen met oude radiatoren kan het rendement van de warmtepomp lager zijn, omdat deze radiatoren ontworpen zijn voor HTV. Hierdoor is er meer energie nodig om het verwarmingswater op temperatuur te brengen. Het is daarom belangrijk om eventueel over te stappen op LTV-technologie, zoals vloerverwarming of LTV-radiatoren.

4. Gebruik van een buffervat

Een buffervat kan ook een positief effect hebben op de COP van een warmtepomp. Het buffervat fungeert als een tijdelijke opslag voor warm water. Hierdoor hoeft de warmtepomp niet constant aan te staan om warm water te leveren. Dit zorgt voor een stabielere werking van de warmtepomp en vermindert het energieverbruik.

5. Kiezen voor een warmtepomp met een hogere SCOP

Bij de aanschaf van een warmtepomp is het belangrijk om de SCOP in overweging te nemen. Een warmtepomp met een hogere SCOP is efficiënter over het hele jaar door. Dit is vooral relevant in regio’s waar de buitentemperatuur regelmatig onder nul zakt.

Een warmtepomp met een hogere SCOP heeft een aantal voordelen:

Lagere aanschafkosten door subsidies (zoals ISDE-subsidie)
Lagere energielasten door efficiënter warmteopwekking
Kortere terugverdientijd van de investering

Een hogere SCOP betekent dat de warmtepomp in koude omstandigheden beter presteert. Dit is dus een waardevolle investering voor woningen in koele regio’s.

Invloed van de warmtebron op het rendement

De keuze van de warmtebron heeft een grote invloed op het rendement van de warmtepomp. Zoals in de bronnen vermeld, is de COP van een bodem- of grondwaterwarmtepomp meestal hoger dan die van een lucht-water warmtepomp. Dit komt doordat de temperatuur van de grond of het grondwater relatief stabiel is, ongeacht het seizoen.

Lucht-water warmtepompen zijn daarentegen sterk afhankelijk van de buitentemperatuur. In de winter moet de warmtepomp harder werken om warmte op te wekken, wat resulteert in een lagere COP. Daarom is de SCOP een betere maat voor het rendement van een lucht-water warmtepomp.

COP en tapwater

Het COP van tapwater kan anders zijn dan het COP van de ruimteverwarming. Dit komt door het temperatuurverschil tussen de verwarmingswater en het tapwater. Het opwekken van tapwater vereist een hogere temperatuur, wat het rendement van de warmtepomp verlaagt.

Een warmtepomp die speciaal ontworpen is voor het opwekken van tapwater, kan daarom een hogere COP voor ruimteverwarming hebben, maar een lagere COP voor het tapwater. Het is daarom belangrijk om bij de keuze van de warmtepomp te kijken naar de specifieke COP-waarden voor ruimteverwarming en tapwater.

Invloed van de grootte van de warmtepomp

Een te grote warmtepomp kan daadwerkelijk het rendement verlagen. Dit komt doordat zware onderdelen, zoals grotere pompen of ventilatoren, extra energie verbruiken. Dit effect is vooral merkbaar bij deellast, waarbij de warmtepomp niet volledig belast is.

In veel gevallen is een iets te kleine warmtepomp efficiënter dan een te grote. De verbruikskosten zijn lager en de aanschaf is goedkoper. In uitzonderlijk koude situaties kan gebruik gemaakt worden van een elektrisch back-up element om aan de warmtebehoefte te voldoen.

Conclusie

Het verhogen van de COP van een warmtepomp is essentieel voor een efficiënte en duurzame verwarmingsinstallatie. De COP geeft aan hoeveel warmte de warmtepomp levert ten opzichte van de elektriciteit die deze verbruikt. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt.

De COP kan verbeterd worden door verschillende maatregelen, zoals het isoleren van de woning, het gebruik van zonnepanelen of zonneboiler, de toepassing van LTV-technologie, het gebruik van een buffervat en de keuze voor een warmtepomp met een hogere SCOP.

De keuze van de warmtebron speelt ook een grote rol in het rendement. Een bodem- of grondwaterwarmtepomp heeft meestal een hogere COP dan een lucht-water warmtepomp. Dit is vooral relevant in regio’s waar de buitentemperatuur vaak onder nul zakt.

Tenslotte is het belangrijk om te beseffen dat de COP niet statisch is. Het kan variëren afhankelijk van de buitentemperatuur, de werking van de warmtepomp en de isolatie van de woning. Een warmtepomp die goed wordt afgestemd op de specifieke omstandigheden van de woning, kan een optimale COP halen en zo een efficiënte verwarmingsinstallatie garanderen.

Bronnen

hoge
coop