Hoe werkt een warmtepomp in de praktijk en draait deze continu?

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikte oplossing voor het verwarmen van woningen, mede door de opkomst van duurzame energie en de stijgende kosten van gas. Het is echter belangrijk om te begrijpen hoe een warmtepomp in werking is en of deze continu draait om verwarming te leveren. In dit artikel wordt uitgelegd hoe warmtepompen functioneren, welke types er zijn, welke factoren de werking beïnvloeden en hoe ze in de praktijk worden gebruikt. Daarnaast wordt beantwoord of een warmtepomp de hele dag draait of dat dit afhankelijk is van omstandigheden.

Werking van een warmtepomp

Een warmtepomp haalt warmte uit de omgeving en gebruikt deze om woningen te verwarmen. De technologie is gebaseerd op het principe dat warmte altijd van een warmere naar een koudere plek verplaatst. Dit proces is vergelijkbaar met het functioneren van een airco of koelkast, maar dan in omgekeerde richting in de winter.

Stapsgewijze werking

De werking van een warmtepomp kan als volgt worden samengevat:

Warmteopname uit de omgeving: De warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht, de bodem of het grondwater. Deze warmtebron is beschikbaar in alle seizoenen, ook in de winter.
Voorverhitting van koelvloeistof: Een vorstvrije vloeistof stroomt door buizen en verdampt bij het opnemen van warmte uit de omgeving.
Verdamping en compressie: De vloeistof verdampt en wordt daarna geperst door een compressor. Hierbij stijgt de druk en daarmee ook de temperatuur.
Warmteafgifte aan het huis: De nu warme vloeistof wordt gebruikt om het verwarmingswater op te warmen, dat vervolgens wordt gebruikt voor de verwarming en warm tapwater.
Drukverlaging en cyclusherhaling: Na de warmteafgifte wordt de druk van de vloeistof verlaagd en kan het proces opnieuw beginnen.

Deze cyclus wordt voortdurend herhaald, zolang er warmte nodig is in het huis. De efficiëntie van de warmtepomp is afhankelijk van de omgevingstemperatuur en het type warmtepomp.

Types warmtepompen

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, elk met zijn eigen kenmerken en toepassingen. De keuze hangt af van de beschikbare warmtebronnen, de omgeving en de verwachtingen van de gebruiker.

1. Lucht-water warmtepomp

De lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om het water in de verwarmingssystemen (radiatoren of vloerverwarming) en tapwater op te warmen. Deze is de meest bekende vorm van warmtepomp en geschikt voor de meeste woningen.

Voordelen: - Relatief eenvoudig en goedkoop in te richten. - Geen ingrijpende werkzaamheden nodig. - Efficiënt in gematigde klimaten.

Nadelen: - De efficiëntie daalt bij lage buitentemperaturen. - Meer elektriciteit nodig bij koud weer.

2. Bodem-water warmtepomp

Deze warmtepomp haalt warmte uit de bodem, meestal op tientallen meters diepte, waar de temperatuur het hele jaar vrij constant is. Dit zorgt voor een hoger rendement vergeleken met een lucht-water warmtepomp.

Voordelen: - Hoger rendement doordat de bodem een constante temperatuur heeft. - Minder afhankelijk van buitentemperatuur.

Nadelen: - Duurder in aanschaf en installatie. - Boringen nodig in de tuin. - Meer complexe installatie.

3. Hybride warmtepomp

De hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een kleine cv-ketel. Deze oplossing is bedoeld voor huizen die nog steeds op aardgas aangesloten zijn, maar een stap willen zetten in de richting van duurzame verwarming.

Voordelen: - Vermindert het gasverbruik. - Minder invloed op de huiskamer (geen grote installatie). - Eenvoudiger te implementeren in bestaande woningen.

Nadelen: - De cv-ketel moet worden aangehouden voor koudste dagen. - Lijger duurzaam dan een volledig elektrische warmtepomp.

4. Lucht-lucht warmtepomp

Deze warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en stuurt deze direct in de vorm van warme lucht naar binnen. Het is een oplossing die vaak wordt gebruikt in kantoren of appartementen waar vloerverwarming niet mogelijk is.

Voordelen: - Geen watercirculatie nodig. - Eenvoudig in gebruik. - Kan ook gebruikt worden om te koelen.

Nadelen: - Minder efficiënt dan lucht-water of bodem-water warmtepompen. - Verwarming is minder gelijkmatig.

5. Water-water warmtepomp

Deze warmtepomp haalt warmte uit het grondwater of oppervlaktewater (zoals een meer of rivier) en gebruikt deze om het huis te verwarmen. Het is een efficiënte oplossing, maar vereist een dichtbijzijnde waterbron.

Voordelen: - Zeer efficiënt. - Goed bij grote woningen of gebouwen.

Nadelen: - Minder geschikt voor kleine woningen. - Aansluiting op waterbron benodigd.

Werkt een warmtepomp de hele dag?

De vraag of een warmtepomp de hele dag draait, hangt af van meerdere factoren:

1. Verwarmingsbehoefte van het huis

Als het huis goed is geïsoleerd en weinig warmte verliest, is minder verwarming nodig. In dat geval draait de warmtepomp minder vaak of minder intensief. Een slecht geïsoleerd huis vereist daarentegen meer verwarming, wat leidt tot een langere draaitijd van de warmtepomp.

2. Buitentemperatuur

Bij lage buitentemperaturen moet de warmtepomp harder werken om voldoende warmte te genereren. Dit betekent dat de warmtepomp vaker en langer draait. In koudste maanden, zoals januari, kan een warmtepomp tot 218 vollast uren per maand draaien. Dit is echter afhankelijk van het type warmtepomp en de omstandigheden.

3. Soort warmtepomp

Lucht-water warmtepompen zijn afhankelijker van de buitentemperatuur en werken minder efficiënt bij koud weer. Bodem-water warmtepompen daarentegen hebben een constante warmtebron en werken daardoor efficiënter en minder afhankelijk van het weer.

4. Hybride systemen

Bij een hybride warmtepomp kan de cv-ketel ingeschakeld worden bij extreme kou. In die gevallen draait de warmtepomp niet de hele dag, maar alleen wanneer hij efficiënt genoeg is.

5. Regeltechniek

Moderne warmtepompen hebben een slimme regeltechniek die de werking optimaliseert. Deze technologie zorgt ervoor dat de warmtepomp niet constant draait, maar alleen wanneer nodig. Dit kan bijvoorbeeld geregeld worden via een thermostaat of een slimme verwarmingsregeling.

6. Elektriciteitsverbruik

Hoewel een warmtepomp op elektriciteit draait, is het elektriciteitsverbruik in verhouding tot het opgewekte warmtevermogen laag. De warmtepomp verplaatst warmte in plaats van deze te genereren, wat resulteert in een hoger rendement vergeleken met traditionele verwarmingsmethoden.

Hydraulische ontkoppeling en buffer

Bij een warmtepompinstallatie is het gebruik van een buffervat vaak noodzakelijk. Dit vat fungeert als een tijdelijke opslag voor warmte en zorgt voor een hydraulische ontkoppeling tussen de warmtepomp en het afgiftesysteem (zoals radiatoren of vloerverwarming).

Waarom een buffer?

Een buffer zorgt ervoor dat de warmtepomp niet constant moet aansluiten en uitvallen, wat leidt tot een langere levensduur en efficiëntere werking. Daarnaast kan het bufferen van warmte nuttig zijn wanneer goedkope energie beschikbaar is, zoals zonnestroom uit zonnepanelen. In dergelijke gevallen kan de warmtepomp extra warmte opslaan in het buffervat en deze later gebruiken.

Hydraulische ontkoppeling

Het buffervat zorgt ook voor hydraulische ontkoppeling, wat betekent dat de pomp in de warmtepomp en de pomp in het afgiftesysteem onafhankelijk van elkaar werken. Dit voorkomt dat een storing in het ene systeem direct invloed heeft op het andere.

Voorbeeld van een praktijkinstallatie

Stel dat je een woning hebt met een transmissie van 8 kW. In januari, de koudste maand, is een warmtepomp ongeveer 218 vollast uren per maand actief. Dit betekent dat er 1744 kWh aan warmte nodig is. Naast verwarming is er ook warm water nodig, wat ongeveer 166 kWh per maand inhoudt.

In dergelijke situaties is het gebruik van een buffervat een slimme keuze om de efficiëntie van de installatie te verbeteren.

Combinatie met zonnepanelen

Een warmtepomp draait op elektriciteit, en deze kan gedeeltelijk of volledig worden opgewekt met zonnepanelen. Dit is een efficiënte manier om een woning duurzaam te verwarmen.

Hoe werkt de combinatie?

Zonnepanelen zetten zonlicht om in elektriciteit, die direct gebruikt kan worden voor de warmtepomp. Op zonnige dagen kan het opgewekte vermogen voldoende zijn om de warmtepomp volledig te voeden, waardoor er geen gebruik gemaakt hoeft te worden van het elektriciteitsnet. In sommige regio’s is het mogelijk om het overschot aan elektriciteit terug te leveren aan het net.

Voordelen van de combinatie

Lagere energiekosten: Zonlicht is gratis, dus minder afhankelijkheid van het elektriciteitsnet.
Duurzame energie: Gebruik van zonnestroom zorgt voor minder CO2-uitstoot.
Flexibiliteit: De warmtepomp kan worden aangestuurd op momenten dat zonnepanelen veel energie opwekken.

Nadelen

Hoog investering: Installatie van zonnepanelen en warmtepomp kost aanzienlijk.
Afhankelijk van zonneschijnsuren: In de winter kan minder energie worden opgewekt, wat betekent dat er wel elektriciteit uit het net gebruikt moet worden.

CO2-uitstoot en duurzaamheid

Een warmtepomp is een duurzamere optie vergeleken met een traditionele cv-ketel. De hoeveelheid CO2-uitstoot hangt af van het type warmtepomp en of het op duurzame elektriciteit draait.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp zorgt voor een reductie van ongeveer 30 procent in de CO2-uitstoot vergeleken met een traditionele gasinstallatie. Dit is vooral het geval in huizen die nog niet volledig geïsoleerd zijn.

Volledige warmtepomp

Bij een volledig elektrische warmtepomp is de reductie van CO2-uitstoot aanzienlijk hoger, namelijk tussen de 40 en 55 procent. Dit is het geval wanneer de warmtepomp volledig op duurzame elektriciteit draait.

Invloed van elektriciteitsbron

De CO2-uitstoot hangt ook af van de elektriciteitsbron. In Nederland wordt steeds meer elektriciteit opgewekt met zonnestroom en windenergie. Dit betekent dat een warmtepomp die draait op deze energiebronnen een bijna nul CO2-uitstoot levert.

Conclusie

Een warmtepomp is een efficiënte en duurzame manier om een woning te verwarmen. Het draait niet constant de hele dag, maar de werktijd hangt af van de verwarmingsbehoefte van het huis, de buitentemperatuur en het type warmtepomp. In koudere maanden en bij lage buitentemperaturen draait de warmtepomp vaker en langer, terwijl hij in warme maanden efficiënter werkt en minder energie verbruikt.

De keuze voor een warmtepomp is afhankelijk van de situatie van het huis, de beschikbare warmtebronnen en de persoonlijke voorkeuren. Een hybride warmtepomp is een goede stap voor huizen die nog steeds op gas aangesloten zijn, terwijl een volledig elektrische warmtepomp de duurzaamste optie is. Het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen kan de efficiëntie verder verbeteren en leidt tot lagere energiekosten.

Bij de installatie van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met de hydraulische ontkoppeling en het gebruik van een buffer. Dit zorgt voor een betere werking en efficiëntie van de installatie. In combinatie met slimme regeltechniek en een goed geïsoleerd huis kan een warmtepomp een duurzame en efficiënte verwarming garanderen.