Warmtepomp in nieuwbouw: verplichte keuze of alternatief?

In de Nederlandse woningbouwsector verandert het landschap snel. Traditionele gasverwarmingssystemen worden steeds minder gebruikt en worden geleidelijk vervangen door duurzamere oplossingen. De warmtepomp is daarbij een centraal figuur, met name in nieuwbouwprojecten. Sinds 2023 is het in Nederland verplicht om bij nieuwbouw ten minste een hybride warmtepomp te installeren. Dit maakt het belangrijk dat zowel woningbouwers als bouwbedrijven goed geïnformeerd zijn over de opties, voordelen, eisen en kosten van warmtepompen in nieuwbouw. In deze uitgebreide gids bekijken we de rol van de warmtepomp in nieuwbouw, de voorwaarden voor installatie, de beschikbare typen en de financiële aspecten.

Inleiding: warmtepomp in nieuwbouw

Warmtepompen zijn al jaren bekend als duurzame verwarmingsopties, maar het is pas recent dat ze verplicht worden gemaakt in nieuwbouwprojecten. Sinds 2023 is het in Nederland verplicht om bij nieuwbouw ten minste een hybride warmtepomp te installeren. Dit is een onderdeel van de bredere strategie van de Nederlandse overheid om het land in 2050 gasvrij te maken. Door het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, zoals lucht, bodem of grondwater, draagt een warmtepomp bij aan een lagere CO2-uitstoot en lagere energiekosten.

In nieuwbouw is het voordeliger om direct een warmtepomp te installeren, omdat het huis dan volledig kan worden ontworpen om dit systeem te ondersteunen. Dit betekent dat de isolatie, de verwarming en de ruimtevoorwaarden allemaal worden afgestemd op de werking van een warmtepomp. Bovendien zijn er meerdere typen warmtepompen beschikbaar, waardoor er ruimte is voor keuze op basis van budget, locatie en energiebehoeften.

Verplichte installatie van warmtepompen in nieuwbouw

Sinds 2023 is het verplicht om bij nieuwbouwprojecten ten minste een hybride warmtepomp te installeren. Dit is een belangrijke maatregel binnen de duurzame energietransitie van Nederland. Het doel is om woningen langzaam te ontdoen van hun afhankelijkheid van aardgas en te verplaatsen naar energiebronnen die duurzamer zijn en minder CO2 uitstoten. Deze verplichting geldt niet alleen voor woningen die worden gebouwd in de traditionele zin, maar ook voor nieuwbouwprojecten op bestaande locaties.

De verplichte installatie van een warmtepomp in nieuwbouw is onderdeel van een bredere beleidslijn die ook omvat dat gasketels in nieuwbouwprojecten volledig worden verboden. Dit is een stap in de richting van een gasvrije toekomst, waarin alle woningen worden gevoed via elektriciteit, vaak aangevuld met zonnepanelen en andere duurzame bronnen.

Voorwaarden voor het installeren van een warmtepomp in nieuwbouw

Om een warmtepomp succesvol in nieuwbouw te installeren, zijn er een aantal voorwaarden die moeten worden voldaan. Deze voorwaarden zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat de warmtepomp efficiënt werkt en dat de woning goed kan worden verwarmd.

1. Goede isolatie

Een van de belangrijkste voorwaarden is dat de woning goed geïsoleerd moet zijn. Een warmtepomp werkt het beste in een goed geïsoleerd huis, omdat het minder energie nodig heeft om het huis op temperatuur te houden. De ideale isolatiewaarde ligt onder de K40. In nieuwbouw is het meestal mogelijk om deze eisen vanaf het begin te verwerken in het ontwerp, waardoor het efficiënter en duurzamer wordt.

2. Lage temperatuurverwarming

Een warmtepomp werkt met lage temperatuurverwarming. Dit betekent dat er grote radiatoren of vloerverwarming nodig is om de warmte goed te verdelen. Lage temperatuurverwarming is essentieel voor het optimale functioneren van een warmtepomp, omdat het systeem op lagere temperaturen werkt dan een traditionele cv-ketel. In nieuwbouw is het eenvoudiger om dit systeem in te passen, omdat de verwarming direct kan worden ontworpen om op te werken met een warmtepomp.

3. Ruimte voor installatie

Een elektrische warmtepomp is groter dan een traditionele cv-ketel, dus het is belangrijk om voldoende ruimte te hebben voor de installatie. In nieuwbouwprojecten is dit vaak makkelijker, omdat de ruimte voor de verwarmingsinstallatie kan worden opgenomen in het ontwerp. De warmtepomp komt meestal op dezelfde plek als waar de cv-ketel zou staan. Het is daarom belangrijk om bij de keuze van een warmtepomp rekening te houden met de afmetingen van het systeem.

Typen warmtepompen voor nieuwbouw

Er zijn verschillende typen warmtepompen beschikbaar voor nieuwbouwprojecten. De keuze hangt af van factoren zoals budget, locatie, energiebehoeften en de beschikbaarheid van ruimte voor installatie. De drie belangrijkste typen zijn de hybride warmtepomp, de lucht-water warmtepomp en de geothermische of grond/water warmtepomp.

1. Hybride warmtepomp

De hybride warmtepomp is een combinatie van een lucht-water warmtepomp en een condensatieketel. Dit systeem kiest automatisch de meest efficiënte energiebron op basis van de buitentemperatuur en de behoefte aan warmte. De warmtepomp zorgt het grootste deel van het jaar voor verwarming, terwijl de condensatieketel alleen ingebruik wordt genomen bij zeer lage temperaturen of als er extra warmte nodig is. Dit maakt de hybride warmtepomp een betrouwbare en energiezuinige optie voor nieuwbouwprojecten.

De hybride warmtepomp bestaat uit een binnen- en een buitenunit. De buitenunit bevat een ventilator, die wat geluid veroorzaakt. Daarom is het belangrijk om goed na te denken over de plaatsing van deze unit. De binnenunit wordt dicht bij de centrale verwarming geplaatst en zorgt voor het verdelen van de warmte in het huis.

2. Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om het water voor de verwarming en het sanitair water te verwarmen. Deze warmtepomp is goedkoper dan een geothermische warmtepomp, maar het rendement is iets lager, vooral in koude buitentemperaturen. Het is een populaire keuze voor nieuwbouwprojecten, omdat het relatief eenvoudig is om deze warmtepomp te installeren en het niet vereist om diep in de grond te boren.

Een belangrijk nadeil van een lucht-water warmtepomp is dat ze gevoeliger zijn voor buitentemperaturen. In extreme koudere omstandigheden kan het rendement dalen, wat betekent dat extra warmte moet worden opgewekt, bijvoorbeeld via een condensatieketel of zonnepanelen.

3. Geothermische of grond/water warmtepomp

De geothermische warmtepomp, ook wel bekend als grond- of water-water warmtepomp, is een van de meest efficiënte opties voor nieuwbouw. Deze warmtepomp maakt gebruik van de constante temperatuur van de bodem of grondwater om warmte op te wekken. Het is een duurzame en energiezuinige optie, omdat de bodemtemperatuur het hele jaar door vrijwel constant is.

Om een geothermische warmtepomp te installeren, moet er diep in de grond worden geboord. Dit maakt het een dure en complexe optie, die vooral geschikt is voor nieuwbouwprojecten waar het bouwproces kan worden afgestemd op deze installatie. De prijs van een geothermische warmtepomp varieert tussen € 23.000 en € 27.000, inclusief boringen en installatie. Bovendien zijn er vaak vergunningen nodig voor grondboringen, wat extra tijd en administratie vereist.

Hoewel de installatie van een geothermische warmtepomp kostbaar is, zijn de langdurige voordelen aanzienlijk. Deze warmtepomp is erg stil in werking en kan in de zomer zelfs passief koelen, waardoor het ook een jaaromvattend systeem is. Daarnaast is er geen afhankelijkheid van buitentemperaturen, zoals bij een lucht-water warmtepomp.

Voordelen van het gebruik van een warmtepomp in nieuwbouw

Het gebruik van een warmtepomp in nieuwbouwprojecten biedt verschillende voordelen, zowel op het gebied van duurzaamheid als op het gebied van kosten en comfort.

1. Verminderd gasverbruik en lagere energiekosten

Een van de belangrijkste voordelen van een warmtepomp is dat ze aanzienlijk minder gas gebruiken dan traditionele verwarmingssystemen. In nieuwbouwprojecten is het vaak mogelijk om helemaal af te zien van een gasaansluiting, wat de bouwkosten kan verlagen en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen kan verminderen. Dit is vooral gunstig in de context van de duurzame energietransitie, waarbij Nederland in 2050 volledig gasvrij moet zijn.

Daarnaast heeft een warmtepomp een hoger rendement dan een traditionele cv-ketel. Ze haalt 70% tot 80% van de warmte uit de omgeving, wat betekent dat minder energie nodig is om het huis te verwarmen. Hierdoor zijn de energiekosten in de meeste gevallen lager dan bij een gasketel.

2. Toekomstbestendig en duurzaam

Een warmtepomp is een toekomstbestendige investering, omdat het systeem niet afhankelijk is van aardgas en op hernieuwbare energie werkt. In combinatie met zonnepanelen kan het systeem volledig zelfvoorzienend worden, wat het een aantrekkelijke optie maakt voor woningbouwers die op zoek zijn naar duurzame oplossingen.

Daarnaast is een warmtepomp een duurzame keuze op lange termijn. Het heeft een lang levensduur, meestal tussen de 15 en 20 jaar, en kan met wat onderhoud over meerdere generaties worden gebruikt. Dit maakt het een slimme investering voor nieuwbouwprojecten, waarbij de woning in de toekomst verder kan worden uitgebreid of aangepast.

3. Stil en comfortabel

Warmtepompen zijn stukken stiller in werking dan traditionele cv-ketels, vooral bij de hybride en geothermische varianten. Ze zorgen voor een gelijkmatige verwarming van het huis en creëren een comfortabele leefomgeving. Vloerverwarming en lage temperatuurverwarming werken voortreffelijk in combinatie met een warmtepomp, omdat deze systemen op lagere temperaturen werken en daarom efficiënter zijn.

4. Subsidies en financiële voordelen

Het installeren van een warmtepomp in nieuwbouwprojecten is meestal mogelijk met subsidies of andere financiële voordelen. In Nederland zijn er verschillende programma’s waarbinnen woningbouwers subsidies kunnen aanvragen voor duurzame energieprojecten. Deze subsidies kunnen het aanschafbedrag van een warmtepomp verlagen en maken het dus aantrekkelijker om deze keuze te maken.

Daarnaast is het vaak mogelijk om een warmtepomp te combineren met zonnepanelen, waardoor het systeem zelfs in de toekomst volledig zelfvoorzienend kan worden. Dit betekent dat de energiekosten op lange termijn nog verder kunnen dalen, waardoor het een duurzame en financieel aantrekkelijke keuze wordt.

Kosten van een warmtepomp in nieuwbouw

De kosten van een warmtepomp variëren afhankelijk van het type, de grootte van het systeem en de vereiste installatie. In nieuwbouwprojecten is het mogelijk om de kosten te optimaliseren, omdat het huis kan worden ontworpen om de warmtepomp te ondersteunen.

1. Hybride warmtepomp

De hybride warmtepomp is de verplichte keuze in nieuwbouwprojecten. De prijs van dit systeem varieert tussen € 8.000 en € 15.000, inclusief BTW en installatie. Deze warmtepomp is een relatief betaalbare optie, vooral als het wordt geïnstalleerd tijdens de bouw van het huis. Het is ook mogelijk om subsidies aan te vragen om het aanschafbedrag te verlagen.

2. Lucht-water warmtepomp

De lucht-water warmtepomp is een goedkoper alternatief, maar het rendement is iets lager dan bij een hybride warmtepomp. De prijs van dit systeem varieert tussen € 6.000 en € 12.000, inclusief BTW en installatie. Het is een populaire keuze voor nieuwbouwprojecten, omdat het relatief eenvoudig is om deze warmtepomp te installeren en het niet vereist om diep in de grond te boren.

3. Geothermische warmtepomp

De geothermische warmtepomp is de dureste optie, maar het biedt ook de hoogste efficiëntie. De prijs van dit systeem varieert tussen € 23.000 en € 27.000, inclusief BTW, boringen en installatie. In nieuwbouwprojecten is het vaak mogelijk om deze warmtepomp te integreren in het ontwerp, wat de kosten kan verlagen. Bovendien zijn er subsidies beschikbaar die het aanschafbedrag kunnen verlagen.

Installatie en onderhoud van een warmtepomp in nieuwbouw

De installatie van een warmtepomp vereist vakspecifieke kennis en ervaring. Het is daarom aan te raden om de installatie aan een ervaren warmtepomp installateur over te laten. De installatieprocedure verschilt per type warmtepomp, dus het is belangrijk om van tevoren te weten welke optie het beste past bij het project.

Bij nieuwbouw is het eenvoudiger om een warmtepomp te installeren, omdat het systeem direct kan worden ingebed in het bouwproces. Dit betekent dat de verwarming, de isolatie en de ruimtevoorwaarden allemaal kunnen worden afgestemd op de werking van de warmtepomp.

Het onderhoud van een warmtepomp is relatief eenvoudig, maar het is belangrijk om regelmatig controles te laten uitvoeren. Een warmtepomp moet meestal jaarlijks worden onderhouden om ervoor te zorgen dat het systeem efficiënt blijft werken. Dit betreft onder andere het controleren van de ventilatoren, het reinigen van de filters en het controleren van de vloeistoffen.

Conclusie

Het gebruik van een warmtepomp in nieuwbouwprojecten is niet alleen verplicht sinds 2023, maar het biedt ook een aantal aanzienlijke voordelen. Warmtepompen zijn efficiënt, duurzaam en toekomstbestendig, waardoor ze een uitstekende keuze zijn voor woningbouwers die op zoek zijn naar duurzame oplossingen. In nieuwbouw is het eenvoudiger om een warmtepomp te installeren, omdat het systeem direct kan worden ingebed in het ontwerp van het huis.

Er zijn verschillende typen warmtepompen beschikbaar, waaronder de hybride, lucht-water en geothermische warmtepomp. De keuze hangt af van factoren zoals budget, locatie en energiebehoeften. In elk geval is het belangrijk om goed na te denken over de voorwaarden voor installatie, zoals de isolatie, de verwarming en de ruimtevoorwaarden.

Het aanschafbedrag van een warmtepomp varieert afhankelijk van het type en de grootte van het systeem. In nieuwbouwprojecten is het mogelijk om subsidies aan te vragen om het aanschafbedrag te verlagen. Daarnaast is het belangrijk om regelmatig onderhoud te laten uitvoeren om ervoor te zorgen dat de warmtepomp efficiënt blijft werken.

In de toekomst zullen warmtepompen waarschijnlijk nog steeds centraal staan in de woningbouwsector, omdat de overheid doorgaat met het stimuleren van duurzame energieprojecten. Voor woningbouwers en bouwbedrijven is het daarom belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de opties, voordelen en eisen van warmtepompen in nieuwbouw.

Bronnen

1. Warmtepomp bij renovatie of nieuwbouw
2. Welke mogelijke warmtepompen bij nieuwbouw?
3. Warmtepomp nieuwbouw | Wat kost het? + voordelen en mogelijkheden
4. Nieuwbouw: cv-ketel is verboden
5. Kun je een gasketel vervangen door een warmtepomp?