Optimalisatie van kamertemperatuur bij warmtepompen: tips voor efficiëntie en comfort

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is een duurzame en energie-efficiënte oplossing voor de verwarming van woningen. Echter, om de voordelen van een warmtepomp volledig te benutten, is het essentieel om de kamertemperatuur op de juiste manier in te stellen. De instellingen bepalen namelijk niet alleen het comfort in huis, maar ook de prestaties en het energieverbruik van het systeem. In dit artikel bespreken we, op basis van beschikbare informatie, de aanbevolen kamertemperaturen, de invloed van isolatie, de rol van noodverwarming, het gebruik van domotica en het belang van onderhoud. Daarnaast geven we een overzicht van de verschillende types warmtepompen en hun prestaties bij verschillende temperaturen.

Aanbevolen kamertemperatuur bij warmtepomp

Een van de meest voorkomende vragen die eigenaars van een warmtepomp stellen, is: wat is de ideale kamertemperatuur? Het antwoord ligt meestal in de balans tussen comfort en efficiëntie. Volgens de meeste bronnen is een kamertemperatuur van ongeveer 18°C tot 22°C ideaal voor de meeste woningen. De exacte waarde hangt af van een aantal factoren, zoals het isolatie-niveau van het huis, het type verwarmingssysteem (bijvoorbeeld radiatoren of vloerverwarming), en het persoonlijke comfort van de bewoner.

18°C tot 22°C: het efficiëntiegebied

De meeste gidsen geven aan dat een kamertemperatuur van 18°C is de aanbevolen instelling voor de nacht, vooral als het huis goed is geïsoleerd. Dit voorkomt grote temperatuurverschillen tussen binnen en buiten en zorgt ervoor dat de warmtepomp minder hard hoeft te werken. Blijft de kamertemperatuur constant, dan kan de warmtepomp efficiënt werken zonder grote energiepieken.

Overdag is het aanbevolen om de temperatuur niet hoger dan 22°C in te stellen. Hoewel een hogere temperatuur het comfort kan verbeteren, leidt het ook tot een hoger energieverbruik. De meeste warmtepompen zijn ontworpen om bij lagere temperaturen efficiënter te werken, wat betekent dat hogere temperaturen een lager COP (Coefficient of Performance) met zich meebrengen. Dit betekent dat er meer elektriciteit nodig is om dezelfde hoeveelheid warmte te genereren.

Invloed van isolatie op temperatuurinstellingen

Een goed geïsoleerd huis heeft een aanzienlijk lagere warmteverliezen dan een slecht geïsoleerd huis. Dit heeft directe gevolgen voor de instelling van de kamertemperatuur. In een goed geïsoleerd huis kan de kamertemperatuur lager worden ingesteld zonder dat het comfort wordt beïnvloed. In een slecht geïsoleerd huis is het mogelijk nodig om de temperatuur iets hoger te houden om voldoende warmte te genereren, maar dit leidt automatisch tot een hoger energieverbruik.

Invloed van het type verwarmingssysteem

De keuze voor radiatoren of vloerverwarming beïnvloedt ook de aanbevolen kamertemperatuur. Vloerverwarming werkt het beste bij lagere temperaturen (35–45°C), terwijl radiatoren doorgaans hogere temperaturen vereisen (65–80°C). Dit heeft directe gevolgen voor de efficiëntie van de warmtepomp. Lage temperatuur warmtepompen zijn daarom vaak de beste keuze voor woningen met vloerverwarming. Deze warmtepompen werken efficiënter bij lagere uitgangstemperaturen en kunnen zo de energiekosten verlagen.

Noodverwarming en de invloed op rendement

Een warmtepomp is ontworpen om bij koude temperaturen buiten efficiënt te werken. Echter, als de buitentemperatuur onder een bepaalde drempel komt, kan de warmtepomp niet genoeg warmte genereren en is het noodzakelijk om te schakelen naar de noodverwarming, een elektrische weerstand die aanvullende warmte levert. Hoewel deze noodverwarming essentieel is bij extreme kou, leidt het gebruik ervan tot een aanzienlijke daling van het rendement van de warmtepomp.

Het gebruik van de noodverwarming moet daarom zo weinig mogelijk plaatsvinden. Dit is mogelijk door het systeem correct in te stellen en de benodigde vermogens nauwkeurig te berekenen. Bij renovatie of nieuwbouw kan het verbruik van gas of stookolie uit eerdere jaren worden gebruikt als richtlijn voor het benodigde vermogen. Door het systeem zo instellen dat de noodverwarming alleen bij extreme kou wordt ingeschakeld, kan het rendement van de warmtepomp behouden blijven.

Domotica en smart control

Moderne warmtepompinstallaties kunnen worden aangevuld met domotica, waardoor het instellen en aanpassen van kamertemperaturen eenvoudiger en efficiënter wordt. Door middel van een smartphone-app of tablet is het mogelijk om de temperatuur in huis op afstand aan te passen, afhankelijk van de planning van de bewoner.

De voordelen van domotica zijn meervoudig. Enerzijds helpt het om de gewenste temperatuur constant te houden, wat het rendement van de warmtepomp verbetert. Anderzijds maakt het het mogelijk om de verwarming te programmeren op basis van de aanwezigheid in huis. Bijvoorbeeld, als iemand niet thuis is, kan de temperatuur iets verlaagd worden, waardoor minder energie wordt verbruikt. Bovendien kan het systeem automatisch aanpassen aan veranderingen in het weer of het seizoen.

Onderhoud van de warmtepomp

Een goed onderhouden warmtepomp werkt efficiënter en heeft een langere levensduur. Het is daarom belangrijk om de warmtepomp regelmatig te laten onderhouden door een erkende installateur. Onderhoud kan onder andere bestaan uit het controleren van het koelmiddel, het reinigen van de warmtewisselaars en het controleren van de elektrische componenten.

De fabrikant van de warmtepomp geeft meestal aan hoe vaak onderhoud moet plaatsvinden. In de meeste gevallen is jaarlijks onderhoud voldoende. Echter, bij woningen met een hoge warmtevraag of in regio’s met extreme klimatologische omstandigheden kan het nodig zijn om onderhoud vaker uit te voeren.

Warmtepomp en sanitair warm water

Een warmtepomp kan ook worden gebruikt om sanitair warm water te genereren. In dit geval is het aanbevolen om de temperatuur van het warm water niet hoger te stellen dan nodig is. Bij klassieke boilers op gas of elektriciteit is een watertemperatuur van 60–70°C gebruikelijk, maar bij een warmtepomp volstaat 50°C ruimschoots.

De reden hiervoor is dat een hogere temperatuur leidt tot een hoger energieverbruik en een lager rendement. Hoewel het water minder heet is, is het volledig geschikt voor gebruik in douches en baden. De boiler bij een warmtepomp is namelijk even groot als een klassieke boiler, wat betekent dat het warm water lang genoeg blijft beschikbaar, zelfs bij een iets lagere temperatuur.

Invloed van temperatuurverschillen op energieverbruik

Een veel gestelde vraag is: verbruikt een warmtepomp aanzienlijk meer energie als je de thermostaat een graad hoger instelt? Bij traditionele CV-ketels is het verband tussen temperatuur en energieverbruik vrij lineair: elke graad hoger betekent ongeveer 7% meer verbruik. Bij warmtepompen is dit verband iets complexer, omdat het rendement afhankelijk is van het temperatuurverschil tussen binnen en buiten.

Bij een warmtepomp die warmte uit de buitenlucht haalt, neemt het energieverbruik toe als het buitentemperatuur dalen. Dit komt doordat de warmtepomp harder moet werken om hetzelfde warmtevermogen te leveren. Daarom is het verstandig om de kamertemperatuur zo laag mogelijk in te stellen, terwijl het comfort nog steeds wordt gegarandeerd.

Tijdens de nacht: aan of uit?

Een veelvoorkomende fout is het uitschakelen van de warmtepomp ’s nachts in de hoop om energie te besparen. Echter, zoals verschillende bronnen aangeven, is het beter om de warmtepomp continu aan te laten werken. Als de verwarming ’s nachts wordt uitgeschakeld, kan het binnentemperatuur verschil met de gewenste temperatuur groeien, wat ertoe leidt dat de warmtepomp de volgende ochtend extra hard moet werken. Dit resulteert in een hoger energieverbruik en een lager rendement.

Bij een goed ingestelde warmtepomp en een goed geïsoleerd huis is een kamertemperatuur van 18°C ’s nachts voldoende om het binnenklimaat comfortabel te houden. Dit houdt in dat de warmtepomp op een efficiënte manier kan blijven werken zonder dat er sprake is van een te groot warmteverlies.

Buffervat en temperatuurspreiding

In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn om een buffervat aan te schaffen. Een buffervat helpt om korte temperatuurspreidingen op te vangen en het systeem te stabiliseren. Dit is vooral handig bij woningen met een warmtepomp die soms te veel vermogen levert in korte perioden, wat kan leiden tot een ongewenste temperatuurspiek.

Een buffervat van 40 liter kan al een aanzienlijk verschil maken in het gedrag van het systeem. Echter, in sommige gevallen is een groter buffervat nodig om het systeem optimaal te laten functioneren. Het is verstandig om dit te bespreken met een erkende installateur om te bepalen of en welk type buffervat het beste past bij de situatie.

Hoge- en lage-temperatuur warmtepompen: wat is het verschil?

De keuze voor een warmtepomp hangt ook af van het type verwarmingssysteem in huis. Er zijn twee hoofdtypen: hoge-temperatuur warmtepompen en lage-temperatuur warmtepompen.

Hoge-temperatuur warmtepompen

Deze warmtepompen zijn ontworpen om water op te warmen tot temperaturen van 65–80°C. Ze zijn ideaal voor woningen met radiatoren of oudere gebouwen met minder isolatie. Ondanks hun efficiëntie zijn ze vaak minder energiezuinig dan lage-temperatuur warmtepompen, vooral in slecht geïsoleerde woningen.

Lage-temperatuur warmtepompen

Lage-temperatuur warmtepompen werken het beste bij uitgangstemperaturen van 35–45°C. Ze zijn geschikt voor woningen met vloerverwarming of goede isolatie. Aangezien ze minder hard hoeven te werken, zijn ze over het algemeen efficiënter en energiezuiniger.

De keuze tussen deze twee types hangt af van het type verwarmingssysteem in de woning en de isolatiekwaliteit. Door het juiste type warmtepomp te kiezen en de juiste temperatuurinstellingen te maken, is het mogelijk om een optimale balans te bereiken tussen comfort en energie-efficiëntie.

Conclusie

Het instellen van de kamertemperatuur bij een warmtepomp is een belangrijke factor bij het optimaliseren van het energieverbruik en het comfort in huis. Een temperatuur van 18–22°C is in de meeste gevallen de aanbevolen instelling, afhankelijk van de isolatie en het type verwarmingssysteem. Het is verstandig om de warmtepomp niet te vaak aan te passen en de temperatuur zo constant mogelijk te houden. Het gebruik van de noodverwarming moet beperkt blijven, aangezien het rendement van de warmtepomp hierdoor aanzienlijk daalt.

Door het gebruik van domotica en het regelmatig onderhoud van de warmtepomp, kan de efficiëntie van het systeem worden behouden. Daarnaast is het aanbevolen om het type warmtepomp te kiezen op basis van de specifieke omstandigheden van de woning, zoals het type verwarmingssysteem en het isolatie-niveau. Met de juiste instellingen en onderhoud kan een warmtepomp langdurig efficiënt werken en bijdragen aan een duurzame en comfortabele woning.

Bronnen

kamertemperatuur