Warmtevisie voor gasloze wijk Kloosterveen: bewonersvragen en technische uitdagingen

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De wijk Kloosterveen in Assen staat op het randje van een groot energieproject dat de stad wil uitvoeren als onderdeel van de transitie naar een gasloze toekomst. Het centrale doel is om de wijk voor 2030 volledig los te koppelen van aardgas en over te stappen op een volledig elektrische opwarming van woningen. De gemeente Assen en wethouder Karin Dekker (GroenLinks) zien in een "all electric"-strategie, met warmtepompen als kernoplossing, de meest voor de hand liggende weg. Toch is dit plan niet zonder weerstand. Bewoners van de wijk, via een actieve werkgroep onder leiding van Anita de Rijke, stellen vragen over de financiële haalbaarheid, de technische uitvoering, en het betrokken zijn van de eigen woningeigenaren.

Deze artikel geeft een overzicht van de actuele situatie in Kloosterveen, de technische en financiële aspecten van het plan, en de betrokkenheid van de wijkbewoners bij de energietransitie. Aan de hand van de informatie uit de beschikbare bronnen wordt geanalyseerd hoe de plannen voor een gasloze wijk vorm krijgen en waar de uitdagingen liggen.

De energietransitie in Assen: context en doelstellingen

De transitie van Assen naar een gasloze toekomst is ingebed in de bredere nationale agenda van Nederland om de CO₂-uitstoot te verminderen. De gemeente Assen heeft zich in het kader van het klimaatplan van de regering verbonden om 70% van de woningen in de stad voor 2030 gasloos te maken. Kloosterveen, een relatief jonge woonwijk, is als startwijk gekozen voor een pilotproject op dit gebied. De gemeente wil hier een voorbeeldproject realiseren dat ook voor andere wijken in Assen en elders in het land kan dienen als inspiratie en leerproces.

In de visie van de gemeente is de overstap naar een volledig elektrische opwarming het meest logische scenario. Dit houdt in dat woningen hun verwarming niet langer via aardgas maar via warmtepompen of andere elektrische systemen zullen krijgen. De wethouder benadrukt dat dit de meest efficiënte en duurzame oplossing is voor de meeste woningen in de wijk. Bovendien wordt de verwarming via een gasnetwerk beschouwd als een risicovolle en onnodige infrastructuur in de toekomst.

De rol van warmtepompen in de energietransitie

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een technische installatie die warmte uit de omgeving (zoals de lucht, grond of water) opneemt en gebruikt om woningen te verwarmen. In tegenstelling tot een gasfornuis, die chemische energie omzet in warmte, gebruikt een warmtepomp elektro-energie om warmte te verplaatsen. Dit maakt warmtepompen een efficiënte en duurzame oplossing, zeker wanneer de elektriciteit op duurzame wijze wordt opgewekt.

In het kader van het plan voor Kloosterveen zijn warmtepompen het favoriete alternatief. De gemeente stelt dat de meeste woningen in de wijk geschikt zijn voor deze technologie, vooral omdat het om relatief nieuwe woningen gaat die vanaf de basis zijn ontworpen met elektrische systemen in gedachten.

Kostentoename en financiële betrokkenheid van bewoners

Hoewel warmtepompen technisch gezien een veelbelovende oplossing zijn, brengen ze ook significante kosten met zich mee. Een van de belangrijkste zorgen van de bewoners van Kloosterveen is de financiële haalbaarheid van deze transitie. De wethouder noemt de investering per warmtepomp op 15.000 euro, maar bewoners en de werkgroep stellen dat de werkelijke kosten vaak veel hoger liggen – tot wel 35.000 tot 40.000 euro per woning.

Deze kostentoename roept vragen op over wie deze investeringen zal moeten betalen. In de visie van de gemeente ligt het voor de hand dat woningeigenaren zelf verantwoordelijk zijn voor het aanschaffen en installeren van deze systemen. Bewoners vinden dit echter onbetaalbaar voor veel huizenbezitters, met name gezinnen of personen met een beperkte inkomensachtergrond. Daarom eisen ze dat de gemeente en de overheid subsidies of leningen op de lange duur beschikbaar stellen om de kosten te drukken.

Financiële hulp en subsidies

De gemeente Assen werkt momenteel aan een uitvoeringsplan waarin ook de financiële aspecten centraal staan. Wethouder Dekker benadrukt dat het doel is om de woningeigenaren zoveel mogelijk te ondersteunen bij de transitie. In het kader van het pilotproject voor de wijk de Lariks, een tweede gasloze wijk in Assen, zijn subsidies beschikbaar gesteld via het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). In dit geval is er 4,6 miljoen euro beschikbaar voor het verduurzamen van woningen voor 2030. Deze subsidie is bedoeld om zowel de technische als de financiële kant van de transitie te ondersteunen.

Bij Kloosterveen is dit financiële kader nog niet volledig duidelijk, en de werkgroep vindt dat de gemeente hier meer transparantie over moet tonen. Bewoners zijn niet gerust op de uitspraak dat zij gewoon een lening moeten opnemen. Zij stellen dat dit voor veel mensen niet haalbaar is en dat het een te hoge drempel is om mee te doen aan de energietransitie.

De betrokkenheid van de wijkbewoners

Een enquête als middel tot betrokkenheid

Om beter te begrijpen hoe de bewoners van Kloosterveen over de transitie denken, heeft de werkgroep Gasloos Kloosterveen een enquête opgestart. Meer dan 935 mensen reageerden op de enquête, wat een duidelijk signaal is van het belang dat de wijkbewoners hechten aan het onderwerp. De enquête draagt de boodschap dat de bewoners niet willen dat de transitie van buitenaf wordt opgelegd, maar dat er eerst een open en eerlijke dialoog moet komen. De werkgroep wil dat de gemeente luistert naar de zorgen en wensen van de bewoners voordat er definitieve keuzes worden gemaakt.

Verzet en onrust na het energiecafé

Een van de meest duidelijke signalen van weerstand tegen de plannen kwam na een energiecafé dat de gemeente online organiseerde. In deze sessie liet wethouder Dekker de visie van de gemeente op het gasloze wijkproject zien. Het energiecafé trok honderden Kloosterveners, die veel vragen hadden en zich onzeker voelden over de plannen. Velen vonden het idee om vanaf 2030 volledig af te haken van het aardgas te snel en onrealistisch.

De werkgroep benadrukt dat de energietransitie niet alleen een technische kwestie is, maar ook een sociale. Ze stellen dat de gemeente te weinig aandacht besteedt aan de persoonlijke omstandigheden van woningeigenaren. Er zijn huizen in de wijk die niet geschikt zijn voor warmtepompen, of waar woningeigenaren financieel niet in staat zijn om het nodige investering te doen. De werkgroep wil dat de gemeente dit in overweging neemt en flexibeler wordt in de aanpak.

Het principe van keuzevrijheid en niet-dwang

Op basis van de enquête en de reacties van de wijkbewoners heeft de gemeente Assen besloten om de keuzevrijheid van woningeigenaren centraal te stellen. Wethouder Dekker benadrukt dat het plan niet om dwang gaat, maar om een visie die de gemeente wil opstellen in overleg met de bewoners. De uitkomst van de enquête heeft geleid tot een herziening van de visie, met name in de richting van meer betrokkenheid van de bewoners en minder dwingende streefcijfers.

De werkgroep benadrukt dat de gemeente er goed aan doet om nu "even flink gas terug" te geven. Zij willen dat de gemeente eerst luistert naar de zorgen van de bewoners, voordat ze een definitieve visie vaststelt. Dit principe van "eerst luisteren, dan beslissen" is nu ook ingebed in de plannen voor andere wijken in Assen.

Technische uitdagingen en alternatieven

Aquathermie en geothermie als alternatief

Hoewel warmtepompen de favoriete oplossing zijn, zijn er ook andere technieken die in overweging worden genomen. In de Lariks, een tweede wijk in Assen die van het gas af gaat, wordt gekeken naar het gebruik van aquathermie. Dit houdt in dat warmte uit een nabijgelegen waterweg wordt gebruikt om woningen te verwarmen. Aquathermie wordt beschouwd als een duurzame en schaalbare oplossing, met name in wijkplannen waar de infrastructuur goed aansluit op de bestaande watergangen.

Geothermie is een andere techniek die op lange termijn een rol kan spelen. Hierbij wordt warmte uit de grond opgegraven en gebruikt voor het verwarmen van woningen. Deze technologie is op dit moment nog in een experimentele fase, maar kan in de toekomst een interessante optie zijn voor energie-onafhankelijke wijkplannen.

De gemeente benadrukt dat het belangrijk is om in het kader van de energietransitie te experimenteren en te leren. Volgens Dekker is het een "sturen in de mist", maar dat dit een noodzakelijke fase is bij zo’n grote transitie. De plannen voor Kloosterveen zijn daarom niet einddoelen, maar onderdelen van een groter leerproces dat de gemeente wil doorlopen.

De rol van waterpeil en riolering in het wijkplan

Hoewel het energieplan centraal staat in de discussie, zijn ook andere technische aspecten van het wijkplan belangrijk. Het waterpeil in het plangebied van Kloosterakker is bijvoorbeeld een technische voorwaarde die bepalend is voor de bouw en infrastructuur. Het waterpeil is vastgesteld op 10,3 meter +NAP, wat betekent dat het waterpeil constant moet worden gehouden. Voor de riolering zijn er twee aansluitingen per woning gepland: één voor vuilwater en één voor regenwater. Dit zorgt voor een efficiëntere afvoer van overtollig water en voorkomt overstromingen.

De gemeente benadrukt dat deze technische voorwaarden essentieel zijn voor een duurzame wijkontwikkeling. Het plan voor Kloosterakker sluit daarom nauw aan op de groene en blauwe zone in de wijk, waarbij het waterpeil en de riolering een rol spelen in het verminderen van het klimaateffect.

De toekomst van Kloosterveen: een leerproces in actie

De energietransitie in Kloosterveen is geen einddoel, maar een proces dat nog in ontwikkeling is. De gemeente Assen is zich ervan bewust dat niet alle keuzes die nu worden gemaakt in de toekomst nog steeds de beste zijn. Dat maakt het belangrijk om flexibel te blijven en te leren van elke stap.

De werkgroep Gasloos Kloosterveen benadrukt dat de wijkbewoners niet willen dat dit proces van buitenaf wordt opgelegd. Ze willen betrokken worden bij de beslissingen en de technische keuzes. Dit is nu in het plan opgenomen. De gemeente heeft aangekondigd dat ze in 2025 een uitvoeringsplan zal opstellen, waarbij de wijkbewoners opnieuw betrokken worden.

Conclusie

De energietransitie van de wijk Kloosterveen naar een gasloze toekomst is een complex proces dat technische, financiële, sociale en politieke aspecten omvat. De visie van de gemeente Assen richt zich op een volledig elektrische opwarming van de woningen, met warmtepompen als centrale oplossing. Toch is dit plan niet zonder weerstand. De bewoners van de wijk stellen vragen over de haalbaarheid van de keuzes en de financiële lasten die met de transitie gepaard gaan.

De gemeente heeft deze zorgen erkend en heeft besloten om de visie te herzien. De enquête en het energiecafé hebben geleid tot een meer betrokken aanpak, waarbij de wijkbewoners centraal staan. De visie van "geen dwang, keuzevrijheid en niet vóór 2030" is nu ingebed in het plan en zal gelden voor alle wijken in Assen.

Technisch gezien zijn warmtepompen, aquathermie en geothermie mogelijke oplossingen. De gemeente benadrukt dat het een leerproces is, waarin elke stap kan leiden tot nieuwe inzichten en aanpassingen. De transitie naar een gasloze wijk is niet alleen een technische uitdaging, maar ook een maatschappelijke. Het is de uitdaging om zowel technisch als sociaal verantwoord te handelen in de energietransitie.

Bronnen

kloosterveen