Lucht-lucht warmtepomp en EPC: Uitleg, voordelen en keuzes

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp is een populaire keuze voor klimaatbeheersing in woningen. Deze technologie, vaak ook aangeduid als airco, maakt het mogelijk om zowel in de winter te verwarmen als in de zomer te koelen. Bij de toepassing van zo’n systeem zijn er belangrijke aspecten die in overweging genomen moeten worden, zoals de invloed op het Energieprestatienummer (EPC), de werking van het systeem en de invloed op het energieverbruik en comfort in de woning.

Deze artikel geeft een overzicht van de technische werking van een lucht-lucht warmtepomp, de rol die deze speelt bij het behalen van een lage EPC, mogelijke combinaties met andere energieopwek- of spaartechnieken, en de keuzes die gemaakt kunnen worden bij het ontwerp van een all-electric of hybride systeem. De informatie is gebaseerd op de technische en praktische uitleg die in de beschikbare bronnen staat.

Werking van een lucht-lucht warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp is een systeem dat warmte uit de buitenlucht opneemt en deze verwerkt om de lucht binnen de woning op te warmen of af te koelen. Het systeem bestaat uit twee hoofdonderdelen:

Buitendeel (compressor): Deze unit trekt lucht uit de buitenomgeving aan, waarbij de warmte uit de lucht wordt opgenomen door een warmtewisselaar. Deze warmte wordt gebruikt om het koelmiddel in de warmtepomp te laten verdampen. De verdamping wordt vervolgens gevolgd door een compressie, die ervoor zorgt dat de temperatuur van het koelmiddel aanzienlijk stijgt.
Binnendeel (inwendige units): Deze units zorgen voor de afgifte van de opgewekte warmte naar de woning. In de winter fungeert het systeem als verwarming; in de zomer als airco. De lucht wordt via de binnenunits opgewarmd of afgekoeld, afhankelijk van de instellingen.

Deze werking maakt de lucht-lucht warmtepomp geschikt voor zowel klimaatbeheersing als lokaal comfort. In tegenstelling tot een lucht-water warmtepomp, die ook verwarming en warm water kan leveren via een cv-systeem, is de lucht-lucht warmtepomp beperkt tot het verhitten of afkoelen van de lucht in de woning. Dit betekent dat het niet geschikt is als hoofdverwarmingssysteem voor de gehele woning.

Lucht-lucht warmtepomp versus lucht-water warmtepomp

Hoewel beide warmtepompmodellen op een vergelijkbare manier werken — namelijk door warmte uit de buitenlucht op te nemen — zijn er belangrijke verschillen tussen een lucht-lucht en een lucht-water warmtepomp.

Kenmerk	Lucht-lucht warmtepomp	Lucht-water warmtepomp
Afgifte van warmte	Via lucht (direct in de woning)	Via water (via radiatoren of vloerverwarming)
Sanitair warm water	Niet mogelijk	Ja, via warmtepomp en boilervat
Hoofdverwarming	Niet geschikt als hoofdverwarming	Ja, geschikt als hoofdverwarming
Aanvullende systeem	Kan geïsoleerd gebruikt worden	Vaak gecombineerd met cv of warmwaterinstallatie
Comfort en verspreiding	Lokaal effect, per ruimte	Gelijkmatige verwarming over de gehele woning

Een lucht-lucht warmtepomp is dus vooral geschikt voor lokaal comfort of als aanvullende verwarming in ruimtes waar het warm of koud wordt, zoals woonkamers of kantoren. Voor een complete verwarmingsoplossing is een lucht-water warmtepomp beter aangepast.

EPC en lucht-lucht warmtepomp

Bij het behalen van een lage EPC (Energieprestatienummer) is het belangrijk om rekening te houden met zowel het type warmtepomp als de resterende energiebesparingmaatregelen in de woning. De EPC is een maat voor de energieprestatie van een woning en bepaalt de mate waarin een woning energiezuinig is.

EPC-varianten en toepassing van warmtepompen

In de beschikbare informatie worden meerdere EPC-varianten genoemd. Voor de context van deze artikel wordt vooral EPC Variant 2 en EPC Variant 3 relevant. Hieronder een overzicht van de belangrijkste kenmerken:

EPC Variant 2 – All Electric met PV panelen en mechanische ventilatie

Toepassing van een lucht- of bodemwarmtepomp
Minimale eisen bouwbesluit
Qv10 = 0,4 (aanduiding van de luchtdichtheid van de woning)
±6 PV panelen georiënteerd op het zuiden

EPC Variant 3 – Geen PV panelen

Verhogen van de Rc-waardes
- Vloeren: minimaal Rc 5
- Gevels: minimaal Rc 6
- Daken: minimaal Rc 7
Qv10 = 0,4 of lager
Toepassen HR+++ glas (triple glas)
Zonwering op zuidgeoriënteerde gevels
Toepassen van een bodemwarmtepomp inclusief koelingssysteem
WTW-systeem met CO₂-sturing of ZR ventilatieroosters met CO₂-sturing

Voor EPC Variant 2 kan een lucht-lucht warmtepomp worden gebruikt, maar het is belangrijk om rekening te houden met het feit dat deze niet als hoofdverwarmingssysteem geschikt is. Bovendien is het nodig om het systeem goed af te stemmen op het afgiftesysteem, zoals luchtverdeling en isolatie.

EPC Variant 3 is gericht op verbetering van isolatie en het toepassen van een warmtepomp die warmte uit de aarde haalt. Hier is een lucht-lucht warmtepomp minder geschikt dan een bodemwarmtepomp of een lucht-water warmtepomp.

Keuzes bij de installatie van een lucht-lucht warmtepomp

Bij de installatie van een lucht-lucht warmtepomp zijn er verschillende keuzes te maken, afhankelijk van de situatie van de woning. Deze omvatten:

1. Hybride versus all-electric systeem

Een hybride systeem houdt bijvoorbeeld een cv-ketel over als ondersteuning voor de warmtepomp. Dit is handig in woningen met een slechte isolatie of oud afgiftesysteem. Het voordeel is dat er minder gas wordt verbruikt, maar het nadeel is dat de woning niet volledig gasloos is.

Een all-electric systeem daarentegen is een systeem dat volledig op elektriciteit werkt. Dit is vooral geschikt voor nieuwbouw of recent gerenoveerde woningen met goede isolatie en modern afgiftesysteem.

2. Afgiftesysteem en luchtverdeling

Het afgiftesysteem speelt een cruciale rol bij de efficiëntie van een lucht-lucht warmtepomp. Het is belangrijk om rekening te houden met:

De verdeling van lucht in de woning
De aanwezigheid van luchtstroombarrières
De aanwezigheid van een goed afgestelde ventilatie

Een goed afgesteld WTW-systeem (warmte-terugwinning) kan zorgen voor een betere energieprestatie en comfort.

3. Afstemming van systeemcomponenten

Een belangrijke aanbeveling bij de installatie van een warmtepomp is om zorgvuldig te kiezen voor componenten die goed op elkaar zijn afgestemd. Dit betreft:

De bron van warmte (lucht, water, aarde)
De warmtepomp zelf
Het afgiftesysteem (luchtverdeling, radiatoren, vloerverwarming)

Alleen dan kan het maximale rendement (COP) van het systeem worden behaald.

Voordelen en nadelen van een lucht-lucht warmtepomp

Voordelen:

Zowel verwarming als airco in één systeem
Elektrisch bedrijf, dus geen gas of olie nodig
Lage onderhoudskosten
Mogelijkheid tot het behalen van een lage EPC
Inpasbaar in bestaande woningen

Nadelen:

Niet geschikt als hoofdverwarmingssysteem
Lokale effecten van verwarming/koeling, geen gelijkmatige temperatuur in de woning
Geen productie van sanitair warm water
Gevoelig voor luchtstromen en luchtdichtheid van de woning

Samenwerking met andere energiebesparingmaatregelen

Om een lage EPC te behalen en een efficiënte warmtepompinstallatie te realiseren, is het verstandig om de lucht-lucht warmtepomp te combineren met andere maatregelen, zoals:

Verbetering van de isolatie (gevels, daken, vloeren)
Gebruik van triple glas
Zonwering op zuidgeoriënteerde gevels
Toepassing van WTW-systeem met CO₂-sturing
Installatie van PV-panelen (vooral bij EPC Variant 2)
Verminderen van het luchtdichtheid van de woning (Qv10-waarde)

Bij EPC Variant 2 is het toepassen van ±6 PV-panelen een belangrijke maatregel om het energieverbruik verder te verlagen. Bij EPC Variant 3 ligt de nadruk op isolatieverbeteringen en het gebruik van triple glas.

Conclusie

De lucht-lucht warmtepomp is een efficiënte en duurzame oplossing voor klimaatbeheersing in woningen. Het is echter niet geschikt als hoofdverwarmingssysteem en heeft beperkingen ten opzichte van lucht-water warmtepompen. Bij het behalen van een lage EPC is het belangrijk om de warmtepomp goed af te stemmen met andere energiebesparingmaatregelen en het afgiftesysteem van de woning.

Voor een all-electric systeem is het verstandig om rekening te houden met de isolatie, luchtdichtheid en het afgiftesysteem. Bij een hybride oplossing kan een cv-ketel tijdelijk als ondersteuning dienen, met als voordeel dat er minder gas wordt verbruikt.

Het kiezen van de juiste warmtepomp is een investering in het comfort, de energieprestatie en de toekomstige waarde van de woning. Het is daarom verstandig om professioneel advies in te winnen bij een betrouwbare installateur.