Lucht-water warmtepompen bij lage buitentemperaturen: werking, efficiëntie en keuzes

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp is een steeds populairder keuze voor duurzame verwarming in woningen. Zowel bij nieuwbouwprojecten als bij renovaties wordt het systeem aangewend vanwege zijn milieuvriendelijke eigenschappen en energie-efficiëntie. In dit artikel bekijken we de werking van lucht-water warmtepompen bij lage buitentemperaturen, hun efficiëntie en de factoren die moeten worden meegenomen bij de keuze voor dit systeem.

Wat is een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht en gebruikt die om water te verwarmen. Dit warme water kan vervolgens worden gebruikt om een woning te verwarmen en om warm kraanwater te leveren. In tegenstelling tot aardgasverwarming werkt een lucht-water warmtepomp volledig op elektriciteit, wat het een duurzame optie maakt. De warmtepomp is een van de eenvoudigst te installeren varianten, omdat er geen diepe boringen of graafwerkzaamheden nodig zijn.

De werking van een lucht-water warmtepomp is gebaseerd op een cyclus van verdamping, compressie en condensatie. De buitenunit zuigt lucht aan en leidt deze naar een warmtewisselaar, waarbij het koelmiddel verdampt. Deze damp wordt gecomprimeerd door een compressor, waardoor de temperatuur stijgt. Vervolgens wordt de warmte via een tweede warmtewisselaar overgedragen aan het water in de verwarmingsinstallatie.

Een lucht-water warmtepomp is daarom ook geschikt voor gebruik in koele klimaten. De technologie zorgt ervoor dat warmte uit de lucht kan worden onttrokken, zelfs wanneer de buitentemperatuur laag is. Dit maakt het systeem een betrouwbare keuze voor regio’s met strengere winters.

Werking bij lage buitentemperaturen

Een veelvoorkomende vraag is of lucht-water warmtepompen effectief werken bij lage buitentemperaturen. Uit de beschikbare informatie blijkt dat dit inderdaad het geval is. Het koudemiddel in de warmtepomp verdampt bij lage temperaturen, wat betekent dat warmte uit de buitenlucht kan worden onttrokken zelfs bij vorst. De werking van de warmtepomp is dus niet beperkt tot warme maanden of regio’s met gematigde temperaturen.

De efficiëntie van het systeem wordt uitgedrukt in het COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). Deze waarden geven aan hoe efficiënt de warmtepomp warmte levert in vergelijking met het elektriciteitsverbruik. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp. Bij lage temperaturen kan de COP iets dalen, maar moderne modellen zijn ontworpen om ook bij vorst een goede prestatie te leveren.

De buitenunit speelt een cruciale rol in de werking van de warmtepomp. Bij koude buitentemperaturen moet deze harder werken om voldoende warmte te onttrekken aan de lucht. Dit kan leiden tot een licht stijging van het energieverbruik, maar de warmtepomp blijft in staat om warmte te genereren zonder het gebruik van een extra verwarmingsbron zoals een ketel.

Voordelen van lucht-water warmtepompen

De voordelen van een lucht-water warmtepomp zijn aantrekkelijk voor zowel particulieren als professionals in de bouwsector:

Geen aardgasverbruik: De warmtepomp werkt volledig op elektriciteit, waardoor het geen aardgas nodig heeft. Dit maakt het een goede keuze voor woningen zonder gasaansluiting of voor huishoudens die willen overstappen naar een duurzamere verwarmingsoplossing.
Eenvoudige installatie: In vergelijking met grond-water warmtepompen vereist een lucht-water warmtepomp geen diepe boringen of ingrijpende werkzaamheden. Dit maakt het een snellere en goedkoper alternatief.
Duurzame verwarming: Door gebruik te maken van warmte uit de buitenlucht, helpt de warmtepomp om CO2-uitstoot te verminderen. Het is daarom een betere keuze voor huishoudens die hun koolstofvoetafdruk willen verminderen.
Multifunctioneel: De warmtepomp kan worden gebruikt voor verwarming, koeling en warmwaterproductie. Dit maakt het systeem ideaal voor woningen die een geïntegreerd verwarmings- en ventilatiesysteem willen.
Laag onderhoud: In tegenstelling tot traditionele verwarmingssystemen vereist een lucht-water warmtepomp weinig onderhoud. De technologie is robuust en moderne modellen zijn ontworpen voor langdurige gebruik.

Een voorbeeld van een moderne lucht-water warmtepomp is de uitvoering van Viessmann. Deze warmtepomp is ontworpen met een Advanced Acoustic Design, wat betekent dat het systeem fluisterstil werkt. Dit maakt het geschikt voor woningen waar geluidsniveaus belangrijk zijn.

Nadelen en beperkingen

Hoewel lucht-water warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook beperkingen die moeten worden meegenomen bij de keuze van het systeem:

Afhankelijkheid van isolatie: De efficiëntie van een lucht-water warmtepomp is afhankelijk van de isolatie van de woning. In slecht geïsoleerde huizen is het systeem minder efficiënt, omdat meer warmte verloren gaat via de muren, ramen en daken. In dergelijke gevallen kan een hybride oplossing, waarbij een warmtepomp wordt gecombineerd met een ketel, beter zijn.
Noodzaak van een laag temperatuurafgiftesysteem: Een lucht-water warmtepomp werkt het beste met systemen die lage temperatuur gebruiken, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren. Traditionele radiatoren die op hogere temperaturen werken zijn minder geschikt, omdat het warmtepompwater niet warm genoeg is om de gewenste verwarming te leveren. Dit betekent dat in sommige gevallen extra verbouwingen nodig zijn om het systeem aan te sluiten.
Energieverbruik bij koude temperaturen: Hoewel de warmtepomp werkt bij lage temperaturen, kan het energieverbruik stijgen wanneer het extreem koud is. In dit geval kan de COP dalen, wat betekent dat de warmtepomp meer energie nodig heeft om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren.
Hoog aankoopbedrag: De investering in een lucht-water warmtepomp is relatief hoog. De terugverdientijd kan echter aanzienlijk zijn, vooral als het systeem wordt gecombineerd met zonnepanelen of andere duurzame energiebronnen. Over een periode van 15 jaar kan bijvoorbeeld ongeveer €10.000 worden bespaard.

Keuzes en installatie

Bij de keuze van een lucht-water warmtepomp zijn er meerdere factoren die moeten worden meegenomen, zoals de grootte van de woning, de isolatie, het verwarmingssysteem en de elektriciteitsaansluiting. De installatie van het systeem kan zowel binnen als buiten gebeuren, afhankelijk van de ruimte en de voorkeur van de eigenaar. Een split-uitvoering is vaak de meest geschikte keuze, waarbij de buitenunit de ventilator, de verdamper en de compressor bevat, en de binnenunit de condensor en de hydraulische onderdelen.

Het is belangrijk om rekening te houden met de gemiddelde wintertemperaturen in de regio. In koude regio’s is het verstandig om een warmtepomp te kiezen met een hoge COP en SCOP, zodat het systeem efficiënt werkt zelfs bij lage temperaturen. Daarnaast is het aan te raden om de woning goed te isoleren en een laag temperatuurafgiftesysteem te installeren, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren.

Conclusie

Lucht-water warmtepompen zijn een betrouwbare en duurzame keuze voor duurzame verwarming, zelfs bij lage buitentemperaturen. De technologie is ontworpen om warmte uit de lucht te onttrekken, ook bij vorst, waardoor het systeem geschikt is voor woningen in koele klimaten. De eenvoudige installatie, lage onderhoudskosten en multifunctionele toepassing maken het een aantrekkelijke optie voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

Toch zijn er ook beperkingen, zoals de noodzaak van een goed geïsoleerde woning en een laag temperatuurafgiftesysteem. Daarnaast is de investering in het systeem aanzienlijk, maar de besparingen op lange termijn kunnen aanzienlijk zijn. Door zonnepanelen of andere duurzame energiebronnen te combineren met de warmtepomp, kan het systeem volledig groen worden gemaakt.

Voor huishoudens die overwegen om hun verwarmingssysteem te vervangen of uit te breiden, is een lucht-water warmtepomp dus een waardevolle optie. Het systeem biedt een betere energie-efficiëntie, een lagere CO2-uitstoot en een langdurige oplossing voor verwarming, koeling en warmwaterproductie.