Testen en Kiezen van Lucht/Water Warmtepompen: Wat Betekent Efficiëntie in de Praktijk?

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Lucht/water warmtepompen zijn tegenwoordig een steeds populairste keuze voor zowel bestaande als nieuwe woningen. Deze warmtepompen halen energie uit de buitenlucht en gebruiken die om het huis te verwarmen, warm water te maken en eventueel te koelen. Het belang van efficiëntie in de praktijk is hierbij een kernaspect, gezien het energiebesparing en kostenbesparing mogelijk maakt. De Consumentenbond, ANWB, en andere betrouwbare bronnen hebben uitgebreid onderzoek gedaan naar het functioneren van deze warmtepompen onder verschillende omstandigheden. In dit artikel geven we een overzicht van de testmethoden, de werking, de COP en SCOP-waarden, en de praktische toepassing van lucht/water warmtepompen. Het doel is om klanten en professionals een helder beeld te geven van de voordelen en beperkingen van deze technologie.

Werking van Lucht/Water Warmtepompen

Lucht/water warmtepompen halen warmte uit de omgevingslucht en zetten deze om in warm water, dat vervolgens wordt gebruikt om het huis te verwarmen. Het proces verloopt door een cyclus van verdamping, compressie, condensatie en expansie.

Verdamping: De buitenunit zuigt lucht aan via een ventilator en leidt deze over een verdamper. Het koudemiddel in de verdamper neemt warmte op en verandert van vloeistof in gas.
Compressie: Het gasvormige koudemiddel wordt door de compressor samengeperst. Hierdoor stijgt zowel de druk als de temperatuur van het koudemiddel.
Condensatie: Het hete gas vloeit naar de condensor, waar het warmte afgeeft aan het cv-water. Hierdoor verandert het koudemiddel opnieuw in vloeistof.
Expansie: Het vloeistofvormige koudemiddel passeert een expansieventiel, waar het volume toeneemt en de druk daalt. Vervolgens keert het terug naar de verdamper om het proces opnieuw te starten.

Deze cyclus is vergelijkbaar met die van een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. In de winter wordt het huis verwarmd, in de zomer is koeling mogelijk, afhankelijk van de installatie.

Split- en Monoblock Systeem

Lucht/water warmtepompen zijn meestal uitgevoerd als split-systeem, met een buitenunit en een binnenunit. Bij een monoblock-systeem is de volledige techniek geïntegreerd in één buitenunit, wat handig kan zijn bij ruimtelijke beperkingen.

Tapwaterfunctie

Sommige modellen bevatten een ingebouwde tapwaterfunctie, waarbij het warmtepompwater ook gebruikt wordt om tapwater op te warmen. Dit kan het installatieproces vereenvoudigen, maar is niet verplicht. In sommige gevallen kan een aparte warmtapwateropwekker worden toegevoegd.

Efficiëntie: COP en SCOP

De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). COP geeft het rendement bij een specifieke testconditie weer, terwijl SCOP een theoretisch gemiddeld rendement over een heel seizoen benadrukt.

COP: Testcondities en Voorbeelden

De COP wordt bepaald op basis van gestandaardiseerde testprocedures zoals EN 14511. Voor lucht/water warmtepompen worden de volgende condities vaak gebruikt:

Buitenluchttemperatuur van 7 °C naar afgifte van 35 °C: COP is ongeveer 4,4.
Buitenluchttemperatuur van 7 °C naar afgifte van 45 °C: COP is ongeveer 3,6.

Deze waarden geven een indruk van het rendement onder ideale of gemiddelde omstandigheden. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Het is echter belangrijk te beseffen dat COP-waarden vaak hoger zijn dan in de praktijk bereikt wordt, omdat testcondities meestal gecontroleerd zijn en niet reflecteren op reële weersomstandigheden.

SCOP: Een Realistischer Beeld

De SCOP geeft een theoretisch gemiddeld rendement over een volledig warmte- of koeljaar. Omdat de temperatuur van de buitenlucht varieert, is een COP-waarde niet voldoende om het jaarlijks rendement te bepalen. Daarom is SCOP ontwikkeld als een betrouwbaardere maat.

In Europa zijn drie klimaatzones gedefinieerd: Noord, Midden en Zuid. Nederland en België vallen onder Midden-Europa. Voor deze regio zijn specifieke SCOP-formules ontwikkeld, die rekening houden met de temperatuurverdeling en de COP-waarden van de warmtepomp bij verschillende temperaturen.

De SCOP is een theoretisch gemiddelde, maar het komt dichter bij de praktijk dan COP. Het getal is te vinden op het energielabel of via het Fishe-merk van de warmtepomp. Het is dus belangrijk om bij aankoop niet alleen op COP te letten, maar ook op de SCOP-waarde.

Testmethoden van Lucht/Water Warmtepompen

De Consumentenbond heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de prestaties van lucht/water warmtepompen. De testmethoden zijn ontworpen om de prestaties onder vergelijkbare omstandigheden te bepalen en zo de consument te ondersteunen bij de aankoop.

Selectiecriteria

De Consumentenbond selecteert full-electric lucht/water warmtepompen die in Nederland goed verkrijgbaar zijn. De vermogens lopen van 6 kW tot 10 kW, wat geschikt is voor het verwarmen van woningen van 80 tot 150 m². De testomstandigheden zijn zo gekozen dat ze representatief zijn voor de praktijk.

Testopstelling

De warmtepompen worden getest in een klimaatkamer die weerscondities nabootst. De testopstelling is aangesloten op een hydraulisch systeem met een opslagvolume van 140 liter. Dit simuleert het gedrag van een verwarmingssysteem in een woning. De hoeveelheid afgegeven warmte is afhankelijk van het vermogen van de warmtepomp en de buitentemperatuur.

Voor radiatoren en vloerverwarming wordt een stooklijn ingesteld, die het verwarmingsvermogen in relatie brengt met de temperatuur. Voor andere systemen worden de fabrieksinstellingen gebruikt.

Resultaten en Conclusies

De testresultaten geven inzicht in het rendement, de prestaties bij lage temperaturen, en de aanwezige tapwaterfunctie. Deze resultaten worden gebruikt om de warmtepompen te rangschikken op basis van efficiëntie, betrouwbaarheid, en gebruiksgemak. De Consumentenbond publiceert deze resultaten en biedt advies aan consumenten over de keuze van een warmtepomp.

Aanbevolen Merken en Modellen

Tijdens de testen zijn verschillende merken en modellen onderzocht. Hieronder volgen enkele van de voornaamste merken die uitstekende prestaties leveren.

1. Panasonic Aquarea L

De Panasonic Aquarea L is een full-electric lucht/water warmtepomp die uitstekende prestaties levert, zelfs bij koude temperaturen. Het gebruik van het milieuvriendelijke koudemiddel R32 maakt het een duurzame keuze. De Aquarea L is uitgerust met slimme bediening via de Panasonic Smart Cloud-app, waardoor het gebruik van de warmtepomp eenvoudiger en efficiënter is.

2. Merk met R290-koudemiddel

Een ander uitgemerkt model gebruikt het milieuvriendelijke koudemiddel R290. Het heeft een vermogen van 8 kW en is weerbewend, wat het geschikt maakt voor externe installatie. Het heeft geen binnenunit nodig, wat het systeem compacter maakt. De levensduur van het apparaat is lang, wat het een solide investering maakt.

Keuzes en Overwegingen bij Aankoop

De keuze van een warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder het type woning, de energieverbruik, het budget, en persoonlijke wensen. Het is belangrijk om vooraf te checken onder welke temperatuur de warmtepomp niet meer functioneert en hoe dalende temperaturen de prestaties (SCOP) beïnvloeden.

Type Woning

Lucht/water warmtepompen zijn geschikt voor zowel bestaande als nieuwe woningen. In bestaande woningen is het belangrijk om rekening te houden met de isolatiegraad en het huidige verwarmingssysteem. In nieuwbouw is de flexibiliteit groter, wat het mogelijk maakt om het systeem optimaal aan te sluiten op het energieverbruik.

Prijscategorie

De prijs van een lucht/water warmtepomp ligt tussen €10.000 en €15.000. Deze prijs bevat de buitenunit, de binnenunit, en eventueel een buffervat. Het is belangrijk om een professionele installateur te raadplegen, die de installatie en het energieverbruik kan optimaliseren.

Buffervat en Koeling

Het gebruik van een buffervat kan het rendement van de warmtepomp verhogen, vooral bij vloerverwarmingssystemen. Ook is koeling mogelijk bij veel modellen, wat het systeem geschikt maakt voor gebruik in zowel winter als zomer.

Praktijktoepassing en Beperkingen

Hoewel lucht/water warmtepompen een efficiënte oplossing bieden, zijn er beperkingen die in overweging genomen moeten worden.

Lage Temperatuurbeperking

Een van de voornaamste beperkingen van lucht/water warmtepompen is dat ze minder efficiënt werken bij lage buitentemperaturen. Dit heeft invloed op de COP en SCOP-waarden. Het is daarom belangrijk om te weten onder welke temperatuur de warmtepomp niet meer functioneert en welke invloed de temperatuur heeft op de prestaties.

Invloed van Luchtkwaliteit

De efficiëntie van de warmtepomp kan ook worden beïnvloed door de luchtkwaliteit. Stof, roet, of vocht in de buitenlucht kan het koudemiddel minder efficiënt laten werken. Het is daarom belangrijk om de buitenunit regelmatig schoon te maken en te onderhouden.

Conclusie

Lucht/water warmtepompen zijn een efficiënte en duurzame oplossing voor het verwarmen van woningen. De werking is vergelijkbaar met die van een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. Het rendement wordt uitgedrukt in COP en SCOP-waarden, die een beeld geven van de efficiëntie onder specifieke of theoretische omstandigheden.

De Consumentenbond en andere betrouwbare bronnen hebben uitgebreid onderzoek gedaan naar de prestaties van deze warmtepompen. Hieruit blijkt dat het kiezen van de juiste warmtepomp afhangt van het type woning, het energieverbruik, het budget, en persoonlijke wensen. Het is verstandig om een erkende installateur te raadplegen om de beste keuze te maken.

Bij aankoop is het belangrijk om zowel op COP als SCOP te letten. De SCOP geeft een realistischere indruk van het jaarlijks rendement dan COP. Bovendien is het belangrijk om vooraf te checken onder welke temperatuur de warmtepomp niet meer functioneert en welke invloed temperatuurveranderingen op de prestaties hebben.

Lucht/water warmtepompen zijn een goede keuze voor zowel bestaande als nieuwe woningen. Ze zijn betrouwbaar, efficiënt, en duurzaam. Met de juiste keuze en installatie kunnen ze jarenlang een betrouwbare warmtebron zijn.