Nederlandse Warmtepomp Congres: Innovatie, Groei en Uitdagingen in de Duurzame Verwarming

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In Nederland is de warmtepomp steeds vaker een centraal element in de energietransitie en de renovatie van zowel woningbouw als utiliteit. Het Nationale Warmtepomp Congres en andere gerelateerde evenementen zoals het Nationaal Congres Bodemenergie zijn platforms waarbij experts, installateurs en beleidsmakers elkaar ontmoeten om innovaties te delen, ervaringen te wisselen en uitdagingen te bespreken. De opkomst van de warmtepomp wordt aangemoedigd door beleidsmaatregelen zoals het verbod op nieuwbouw op aardgas en subsidies via regelingen als SDE+. Tegelijkertijd zijn er ook structurele kwesties, zoals personeelstekorten, geluidsoverlast en de noodzaak van opschaling van de installatiecapaciteit. Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen, trends en thema’s die op het Nationale Warmtepomp Congres en gerelateerde evenementen centraal staan, met een focus op technologische innovatie, beleid en praktische uitdagingen.

Groei van de Warmtepompmarkt

De warmtepompmarkt in Nederland is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. In 2012 waren er ongeveer 60.000 warmtepompen in gebruik, terwijl Peter Wagener van de Dutch Heat Pump Association in 2018 stelde dat 500.000 warmtepompen in 2020 haalbaar zijn. De doelstelling voor 2020 is daadwerkelijk haalbaar gezien de huidige groei. In 2019 ontving het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bijvoorbeeld meer dan 5.000 subsidieaanvragen voor hernieuwbare energieprojecten, inclusief warmtepompen, en was er een subsidieaanslag van meer dan €4,8 miljard. Dit toont aan dat zowel particuliere als professionele partijen actief betrokken zijn bij de groei van de markt.

Daarnaast zijn er concrete voorbeelden van grootschalige projecten. Zo werkt Eneco samen met het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden aan een warmtepomp met een vermogen van 25 megawatt, die 10% van de warmtevraag in het Utrechtse stadswarmtenet voorziet. Dit project benadrukt dat warmtepompen niet alleen toepassing vinden op het individuele woningniveau, maar ook op grootschalige niveau, waarbij ze als kern van een stadswarmtenet dienen.

Technologische Innovatie en Productontwikkeling

Innovatie speelt een grote rol in de warmtepompsector. In 2018 introduceerde Alklima de Hybrid R32 City Multi, het eerste hybride VRF-systeem met koudemiddel R32 op de Nederlandse markt. R32 is een klimaatvriendelijker alternatief voor oude koudemiddelen en helpt bij het verminderen van de CO₂-impact van warmtepompsystemen. Dit koudemiddel was vooral gebruikt in kleine splitsystemen, maar de toepassing in grotere systemen betekent een stap vooruit in efficiëntie en duurzaamheid.

Daarnaast zijn er hybride warmtepompen in opkomst. In 2014 wees Peter Wagener er al op dat hybride systemen, die een combinatie zijn van warmtepomp en cv-ketel, de komende jaren een grote rol zullen spelen in de verduurzaming van de bestaande bouw. Deze systemen combineren het voordelen van zowel warmtepomp- als cv-technologie en zijn geschikt voor woningen die volledig op warmtepompverwarming over willen gaan, maar waar dat op korte termijn nog niet technisch of economisch haalbaar is.

Een ander innovatief project is de Hydrotop, een warmtepompontwerp ontwikkeld door Dutch Heatpump Solutions (DHS). Deze warmtepomp is sinds 2013 in gebruik in een Experience Center in Bergschenhoek en toont aan hoe warmtepompen technologisch verder kunnen worden ontwikkeld.

Beleid en Subsidies

De Nederlandse regering heeft een duidelijke beleidslijn opgesteld om de energietransitie te bevorderen, inclusief het verbod op nieuwbouw op aardgas en de steun via de SDE+-regeling. In 2013 stelde minister Kamp dat er 3 miljard euro beschikbaar was voor duurzame energieprojecten in die regeling. Deze subsidies zijn een belangrijke stimulus voor de opkomst van warmtepompen en andere duurzame technologieën in de woningbouwsector.

Daarnaast zijn er ook initiatieven om het tekort aan kwalificaties en capaciteit in de installatiebranche aan te pakken. In 2018 is er een overeenkomst gesloten tussen de bodemenergiebranche, de warmtepompbranche, de installatiebranche en de overheid om binnen vijf jaar 6.000 monteurs op te leiden voor de installatie en onderhoud van (bodemgekoppelde) warmtepompen. Dit initiatief is van groot belang omdat de groei van de warmtepompmarkt sterk afhankelijk is van de beschikbaarheid van kwalitatief goed personeel.

Geluidsproblemen en Bouwbesluit

Hoewel warmtepompen technologisch steeds efficiënter worden, blijven er ook praktische uitdagingen. De geluidsproductie van warmtepompen is een veelbesproken onderwerp. In 2018 stelde de minister van Wonen, Ollongren, dat de geluidseisen voor buitenunits van warmtepompen en airco’s in het Bouwbesluit zouden worden verankerd. Deze maatregel zou paal en perk stellen aan mogelijke geluidsoverlast. Echter, in 2019 weigerde Ollongren om de geluidsregels aan te passen, zoals bleek uit een brief aan de Tweede Kamer. Dit betekent dat de installateurs en particuliere huiseigenaars opnieuw moeten kijken naar de keuze en plaatsing van buitenunits om geluidsoverlast te minimaliseren.

Daarnaast zijn er zorgen van warmtepompinstallateurs over mogelijke nieuwe geluidsregels die het aantal mogelijk geplaatste warmtepompen kunnen beperken. Dit is een cruciale balans die moet worden gemaakt tussen duurzaamheid en wooncomfort.

Samenwerking en Netwerken

Samenwerking tussen verschillende partijen is essent voor de opschaling van de warmtepompsector. Het Nationale Warmtepomp Congres is een jaarlijks evenement waarbij experts, installateurs en beleidsmakers hun kennis en ervaringen delen. In 2012 en 2013 werden al dergelijke congressen georganiseerd in Etten-Leur, waarbij thema’s als de uitbreiding van de markt, technologische innovatie en de rol van de overheid centraal stonden. In 2014 was er ook een congres over de F-gassenverordening, waarbij de praktische implementatie van nieuwe regelgeving besproken werd.

Een voorbeeld van samenwerking is het project Schoenmakershoek in Etten-Leur, waarbij negen warmtepompleveranciers betrokken waren bij de nieuwbouw van 1.500 woningen met warmtepompen. Dit project toonde aan dat grootschalige implementatie van warmtepompen mogelijk is, mits er voldoende samenwerking en coördinatie is tussen alle betrokken partijen.

Uitdagingen in de Praktijk

De implementatie van warmtepompen in de praktijk brengt ook een aantal uitdagingen met zich mee. Eén van de grootste is het personeelstekort in de installatiebranche. In 2018 stelde deelnemers aan het Nederlands Warmtepomp Congres dat dit tekort een belemmering is voor de verdere groei van de markt. Om dit aan te pakken zijn er initiatieven opgestart om meer monteurs op te leiden, zoals de overeenkomst om 6.000 monteurs in vijf jaar op te leiden.

Daarnaast zijn er ook kwesties rondom de COP (Coefficient of Performance), die een maat is voor de efficiëntie van warmtepompen. In 2019 stelde een vraag zich op over de betrouwbaarheid van de COP-waarden die door leveranciers worden aangegeven. Voor installateurs en consumenten is het van groot belang dat deze waarden accuraat zijn, omdat ze direct invloed hebben op de energiekosten en het rendement van het systeem.

De Rol van de Woningcorporaties

Woningcorporaties spelen een belangrijke rol in de opschaling van warmtepompen in de bestaande woningvoorraad. In 2012 stelde Vestia dat de focus binnen de woningcorporatie verschuift van nieuwbouw naar verduurzaming van bestaande woningen. Deze overgang is een logische stap gezien de beperkte aandacht voor nieuwbouw op aardgas.

Een voorbeeld van duurzame renovatie is het project van Vestia Zoetermeer, waarbij warmtapwater collectief wordt geproduceerd op een duurzame manier. Dit betekent dat geisers uit individuele woningen worden verwijderd en het warmwater wordt gecentraliseerd geproduceerd, wat efficiënter en duurzamer is.

De Toekomst van Warmtepompen in Nederland

De toekomst van warmtepompen in Nederland is beloofend. Volgens Peter Wagener zullen warmtepompen in 2050 60% van het marktaandeel in de Nederlandse woningbouw behalen, terwijl de traditionele cv-ketel nu nog een marktaandeel van 95% heeft. Dit betekent dat de warmtepomp de dominante bron van verwarming in de toekomst zal worden, zolang er voldoende beleid, innovatie en opschaling van de installatiecapaciteit plaatsvindt.

Om dit doel te bereiken zijn er meerdere actoren nodig: beleidsmakers voor het opstellen van een gunstig klimaat, leveranciers voor technologische innovatie, installateurs voor de uitvoering en particuliere huiseigenaars voor de keuze van duurzame technologieën.

Conclusie

De warmtepompsector in Nederland staat voor een snelle en structurele groei. Het Nationale Warmtepomp Congres en gerelateerde evenementen zoals het Nationaal Congres Bodemenergie spelen een cruciale rol in het bevorderen van kennisdeling, samenwerking en beleidsvorming. Innovaties zoals hybride warmtepompen, nieuwe koudemiddelen en grootschalige projecten tonen aan dat de warmtepomp niet alleen technologisch, maar ook beleidsmatig centraal staat in de energietransitie.

Tegelijkertijd zijn er ook uitdagingen, zoals het personeelstekort, geluidsproblemen en de noodzaak van verantwoorde COP-metingen. De opschaling van de installatiecapaciteit en het verder verduurzamen van de woningbouwsector zijn sleutelaspecten voor de toekomst. Zowel particulieren als professionele partijen moeten hierin hun rol spelen om ervoor te zorgen dat Nederland zijn duurzame doelen haalt.