Lucht/water-warmtepompen: werking, voordelen en toepassingen in de woningbouw

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Lucht/water-warmtepompen zijn tegenwoordig een steeds populairste keuze voor duurzame verwarming in woningen en appartementen. Deze technologie maakt gebruik van de warmte die in de buitenlucht aanwezig is om via een koelmiddel verwarming en warm water te genereren. In dit artikel geven we een overzicht van de werking van lucht/water-warmtepompen, de voordelen van deze oplossing in vergelijng met andere warmtepompen zoals grond/water- of water/water-warmtepompen, de installatiemogelijkheden en de toepassing in de woningbouw, inclusief zogenaamde solo- of monoblok-uitvoeringen. Het artikel is opgesteld op basis van betrouwbare informatie uit diverse bronnen, zoals producenten, installateurs en gebruikers.

Hoe werkt een lucht/water-warmtepomp?

Een lucht/water-warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht en levert deze aan een warmtewisselaar, waardoor warm water wordt geproduceerd. Dit warm water kan vervolgens gebruikt worden voor het verwarmen van een huis via een warmwaterverdeelstelsel, zoals vloerverwarming of radiatoren, of voor het opwekken van warm tapwater. De werking van een lucht/water-warmtepomp kan vergeleken worden met die van een koelkast, waarbij in plaats van warmte af te voeren, deze warmte opneemt en verwerkt.

De werking in stappen

Warmteonvangst: Een ventilator trekt de omgevingslucht aan en stuurt deze naar een warmtewisselaar (verdamper). Hier verdampt een koelvloeistof door de warmte uit de lucht.
Compressie: De verdampte koelvloeistof wordt samengeperst in een compressor, waardoor de temperatuur aanzienlijk stijgt.
Warmteafgifte: De warme koelvloeistof geeft zijn warmte af aan een warmtewisselaar in het waterstelsel. Hier wordt het water verhit.
Vervolgstap: Het afgekoelde koelmedium keert terug naar de verdamper, waar het opnieuw warmte uit de lucht opneemt. Dit proces herhaalt zich continu.

Lucht/water-warmtepompen kunnen zowel in monoblok- als in split-uitvoering worden geïnstalleerd. Bij een monoblok-uitvoering bevinden alle onderdelen van de warmtepomp zich in één enkele unit, terwijl bij een split-uitvoering de buitenunit en de binnenunit gescheiden zijn. De buitenunit bevat de delen die geluid produceren, zoals de compressor en ventilator, waardoor de binnenunit compact en stille kan zijn.

Monoblok-uitvoering

In een monoblok-uitvoering zijn alle componenten van de warmtepomp geïntegreerd in één unit. Dit betekent dat er geen aparte buizen nodig zijn voor het transport van een koelmiddel, zoals bij de split-uitvoering. De verbindingsbuizen tussen de verschillende onderdelen zijn enkel gevuld met water. Een groot voordeel is dat de installatie van dergelijke systemen geen erkend koelspecialist vereist, wat de kosten kan verminderen. Ook is de werking van de meeste toestellen in deze uitvoering fluisterstil, waardoor ze goed te plaatsen zijn in de directe omgeving van de leefruimte.

Split-uitvoering

Bij de split-uitvoering bestaat het systeem uit een binnenunit en een buitenunit. De buitenunit bevat de delen die geluid produceren, zoals de compressor en de ventilator. De binnenunit is compact en stille. Deze uitvoering biedt ook de mogelijkheid tot omkeerbare werking, wat betekent dat de warmtepomp in de zomer ook als koelsysteem kan fungeren. Dit maakt het mogelijk om het huis in de zomer te koelen via convectoren of oppervlaktekoeling.

Een nadeel van de split-uitvoering is dat de installatie wel een erkend koelspecialist vereist, omdat het systeem een afgesloten koelkringloop bevat. Dit verhoogt de installatiekosten ten opzichte van de monoblok-uitvoering.

Voordelen van een lucht/water-warmtepomp

Lucht/water-warmtepompen worden steeds vaker gekozen voor duurzame verwarming van woningen. Er zijn verschillende redenen waarom deze warmtepompen een aantrekkelijke optie vormen.

Lage investeringskosten

In vergelijking met andere warmtepompen zoals grond/water- of water/water-warmtepompen, zijn de investeringskosten voor een lucht/water-warmtepomp relatief beperkt. Dit komt doordat er geen graving of boring nodig is om een bron in de grond aan te leggen. De buitenunit kan simpelweg geïnstalleerd worden tegen een muur of op een voet, wat de installatie snel en eenvoudig maakt.

Geringe planningseisen

Omdat er geen bodembron nodig is, zijn er minder planningseisen aan te voldoen. Je hoeft geen officiële vergunning aan te vragen, zoals bij grond/water- of water/water-warmtepompen. Bovendien is het mogelijk om de benodigde geluidsisolatie eenvoudig te berekenen met behulp van een geluidscalculator.

Flexibele installatiemogelijkheden

Lucht/water-warmtepompen kunnen in verschillende uitvoeringen geïnstalleerd worden, afhankelijk van de ruimtelijke situatie in of rond het huis. De buitenunit kan bijvoorbeeld op een voet of tegen de muur geplaatst worden. Daarnaast is het mogelijk om de warmtepomp in een monoblok- of split-uitvoering te kiezen, afhankelijk van de wensen en de ruimtelijke voorwaarden.

Duurzame oplossing

Lucht/water-warmtepompen zijn een duurzame oplossing voor verwarming en warmwaterproductie. Ze maken gebruik van de warmte die in de buitenlucht aanwezig is, wat betekent dat ze weinig elektriciteit gebruiken in vergelijking met traditionele verwarmingssystemen. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar voor de aanschaf van een lucht/water-warmtepomp, wat de investering verder gunstig kan maken.

Gebruik in bestaande woningen

Lucht/water-warmtepompen zijn ook geschikt voor installatie in bestaande woningen, zoals appartementen of herwonnen huizen. Het feit dat er geen bodembron nodig is, maakt het mogelijk om deze warmtepompen ook in gebouwen te installeren waar het boren of graven niet mogelijk is. Dit maakt de lucht/water-warmtepomp een populaire keuze voor het aardgasvrij maken van woningen.

Vergelijking met andere warmtepompen

Lucht/water-warmtepompen worden vaak vergeleken met andere warmtepompen zoals grond/water- en water/water-warmtepompen. Hoewel deze oplossingen ook duurzaam zijn, zijn er belangrijke verschillen in investeringskosten, installatie en werking.

Grond/water-warmtepomp

Een grond/water-warmtepomp haalt warmte uit de grond of het grondwater. Deze warmtepomp heeft een constante temperatuur aan de koude kant, omdat het grondwater zomer en winter een temperatuur heeft van ongeveer 11 °C. Dit zorgt voor een hoger rendement in vergelijking met lucht/water-warmtepompen, vooral bij lage buitentemperaturen. De COP (Coefficient of Performance) voor vloerverwarming kan tot 6 bereiken, wat betekent dat het rendement 600% is. Voor het opwarmen van tapwater is de COP 3, wat een rendement van 300% oplevert.

Een nadeel van een grond/water-warmtepomp is dat er een bodembron nodig is. Dit betekent dat er gegraven of geboord moet worden, wat extra kosten en planningseisen met zich meebrengt. Daarnaast vereist de installatie van een grond/water-warmtepomp vaak een officiële vergunning.

Water/water-warmtepomp

Een water/water-warmtepomp maakt gebruik van warmte uit de aardbodem en levert deze aan het verwarmingssysteem. Deze warmtepomp is een uitvoering van NIBE, die ook bekendstaat als de ventilatielucht/water-warmtepomp. In plaats van warmte uit de grond of het grondwater te halen, neemt deze warmtepomp warmte op uit de ventilatielucht van het huis. Dit betekent dat er geen buitenunit of bodembron nodig is.

De ventilatielucht/water-warmtepomp is een populaire keuze in Nederland, vooral in appartementen en nieuwbouwprojecten. Het feit dat er geen boring of graving nodig is, maakt deze oplossing gunstig in bestaande woningen. Daarnaast is het mogelijk om een complete all-electric oplossing te realiseren, waarbij geen aardgas nodig is.

Solo- of monoblok-uitvoering

Een solo- of monoblok-uitvoering van een lucht/water-warmtepomp is een uitvoering waarbij alle componenten van de warmtepomp in één unit zijn geïntegreerd. Deze uitvoering is geschikt voor woningen waarbij een aparte buitenunit niet mogelijk is of niet gewenst is.

Voordelen van een solo-uitvoering

Geen koelspecialist nodig: Aangezien de verbindingsbuizen enkel gevuld zijn met water, is er geen afgesloten koelkringloop. Dit betekent dat een koelspecialist niet nodig is voor de installatie.
Compact en stille: De meeste solo-uitvoeringen zijn fluisterstil in werking, wat ze geschikt maakt voor installatie in de directe omgeving van leefruimtes.
Snelle installatie: De installatie van een solo-uitvoering is meestal sneller en eenvoudiger dan die van een split-uitvoering.

Nadelen van een solo-uitvoering

Beperkte omkeerbare werking: Niet alle solo-uitvoeringen bieden de mogelijkheid tot koeling in de zomermaanden. Dit hangt af van het model en de uitvoering.
Beperkte flexibiliteit: Omdat alle componenten in één unit zijn geïntegreerd, is het minder eenvoudig om onderdelen te vervangen of te onderhouden.

Gebruik in appartementen en nieuwbouw

Lucht/water-warmtepompen zijn ook geschikt voor gebruik in appartementen en nieuwbouwprojecten. In appartementen is het vaak niet mogelijk om een bodembron aan te leggen of een boring te maken, wat de grond/water-warmtepomp minder geschikt maakt. Hier is de lucht/water-warmtepomp een betere keuze.

Ventilatielucht/water-warmtepomp in appartementen

Een specifieke vorm van lucht/water-warmtepomp die geschikt is voor appartementen is de ventilatielucht/water-warmtepomp. Deze warmtepomp haalt warmte op uit de ventilatielucht van het huis, wat betekent dat er geen buitenunit of bodembron nodig is. Deze oplossing is ideaal voor appartementen in flatgebouwen, waar het boren of graven vaak niet mogelijk is.

Nieuwbouwprojecten

In nieuwbouwprojecten zijn lucht/water-warmtepompen een populaire keuze voor het aardgasvrij maken van woningen. Omdat er geen bodembron nodig is, is de installatie eenvoudiger en sneller. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar die de investering gunstiger maken.

Geluidsprestaties en ervaringen

Een van de zorgen bij de aanschaf van een lucht/water-warmtepomp is het geluidsniveau. Gebruikers melden dat veel modellen zeer geruisarm werken, vooral in monoblok-uitvoering. Een gebruiker meldt bijvoorbeeld dat zijn Panasonic 5 KWh monoblock-warmtepomp bij maximaal vermogen bij temperaturen onder 0 °C slechts op een afstand van 5 meter licht hoorbaar is, vergelijkbaar met een afzuigkap op stand 1 in de keuken.

In de winter, wanneer de warmtepomp in normale modus werkt, is het geluidsniveau vaak nauwelijks waarneembaar. Dit maakt de lucht/water-warmtepomp geschikt voor woningen waar het geluidsniveau een belangrijke rol speelt.

Subsidies en aanschaf

Aanschaf van een lucht/water-warmtepomp kan gunstig worden gemaakt door subsidies. Deze subsidies zijn vaak gericht op duurzame verwarmingssystemen en het aardgasvrij maken van woningen. De subsidies variëren per regio en per type warmtepomp, maar kunnen aanzienlijk zijn.

Het is aan te raden om bij de aanschaf van een warmtepomp gebruik te maken van subsidies, omdat dit de investering aantrekkelijker maakt. Daarnaast is het belangrijk om te controleren of de warmtepomp aan de criteria voor subsidies voldoet.

Conclusie

Lucht/water-warmtepompen zijn een populaire keuze voor duurzame verwarming in woningen en appartementen. Ze bieden een aantal voordelen in vergelijking met andere warmtepompen, zoals grond/water- en water/water-warmtepompen. De investeringskosten zijn relatief laag, de installatie is flexibel en er zijn subsidies beschikbaar die de aanschaf gunstig maken. Daarnaast zijn de meeste modellen geruisarm in werking, wat ze geschikt maakt voor woningen waar het geluidsniveau belangrijk is.

Er zijn twee hoofduitvoeringen van lucht/water-warmtepompen: de monoblok- en de split-uitvoering. De monoblok-uitvoering is geschikt voor woningen waar een aparte buitenunit niet mogelijk is of niet gewenst is. De split-uitvoering biedt de mogelijkheid tot koeling in de zomermaanden, wat een extra voordeel is. In appartementen is de ventilatielucht/water-warmtepomp een populaire keuze, omdat er geen bodembron nodig is.

Bij de keuze voor een lucht/water-warmtepomp is het belangrijk om te rekening te houden met de ruimtelijke situatie, de wens naar koeling in de zomer en de beschikbaarheid van subsidies. Een professionele installateur kan helpen bij de selectie van het juiste model en de installatie ervan.