Het kiezen van de juiste grootte buffervat bij een warmtepompinstallatie: voordelen, nadelen en praktische tips

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een buffervat speelt een essentiële rol in een warmtepompinstallatie. Het dient als tijdelijke opslag voor warm water, zodat de warmtepomp efficiënter kan werken en de slijtage van de compressor wordt beperkt. Echter, het kiezen van de juiste grootte van het buffervat is cruciaal voor het prestatieniveau van het gehele systeem. Een te groot buffervat kan leiden tot onnodige kosten, inefficiënt gebruik van energie en ruimteproblemen, terwijl een te klein buffervat juist de voordelen van het systeem ondermijnt. In dit artikel leggen we uit hoe je de juiste grootte buffervat kunt kiezen, op basis van de vereisten van je warmtepompsysteem en de praktische toepassing in je woning. We bespreken de voordelen van een buffervat, de risico’s van een te groot of te klein vat, en geven aanbevelingen voor het onderhoud en de installatie.

De rol van een buffervat in een warmtepompinstallatie

Een buffervat is een voorraadvat dat tussen de warmtepomp en het verwarmingssysteem wordt geplaatst. Het helpt om de warmte die door de warmtepomp wordt geproduceerd op te slaan, zodat deze op een later moment kan worden gebruikt. Dit is vooral nuttig bij systemen die gedeeltelijk of volledig na-geregeld zijn. In zulke systemen kan het afgifte-systeem bijvoorbeeld per vertrek worden afgesloten als de gewenste temperatuur is bereikt. In dat geval heeft de warmtepomp geen directe afvoer meer voor de warmte en kan het systeem in een storing raken. Een buffervat voorkomt dit door de warmte tijdelijk op te slaan.

Bij een volledig na-geregelde installatie is een buffervat zelfs verplicht om de werking van de warmtepomp te garanderen. Volgens ISSO 72 moet het buffervat minimaal zo groot zijn dat de compressor 10 minuten kan draaien bij de ontwerp-delta-T situatie. Dit is het uitgangspunt voor de minimaal benodigde systeeminhoud. Het buffervat zorgt dus voor een zekere mate van flexibiliteit in het systeem en voorkomt het vroegtijdig uitschakelen van de compressor.

Voordelen van een buffervat

1. Verminderen van pendelen van de compressor

Een van de belangrijkste functies van een buffervat is het voorkomen van het zogenaamde "pendelen" van de compressor. Dit is een fenomeen waarbij de compressor te vaak in- en uitgeschakeld wordt, wat leidt tot vroegtijdige slijtage en een kortere levensduur van het apparaat. Een buffervat zorgt ervoor dat er altijd warm water beschikbaar is, zodat de compressor niet direct moet aanschakelen om warmte te leveren op momenten dat deze al aanwezig is. Hierdoor werkt de warmtepomp stabiel en efficiënter.

2. Opslag van overtollige warmte

In situaties waarin de warmtepomp meer warmte produceert dan direct nodig is, kan het buffervat deze overtollige warmte opslaan. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp niet hoeft te stoppen of het opgewekte vermogen moet verlaten, wat het rendement van het systeem verhoogt. De opgeslagen warmte kan later worden gebruikt wanneer de vraag naar warmte toeneemt, wat het systeem zuiniger maakt.

3. Verlenging van de levensduur van de warmtepomp

Door het gebruik van een buffervat hoeft de compressor van de warmtepomp minder vaak aan en uit te schakelen. Dit vermindert de slijtage aan het apparaat en verlengt de levensduur van de warmtepomp. Het resultaat is een stabielere werking en minder onderhoudskosten op de lange termijn.

4. Verhoogde energie-efficiëntie

Omdat het buffervat warmte opslaat, hoeft de warmtepomp minder vaak aan te schakelen om warm water op te wekken. Dit vermindert het energieverbruik en leidt tot lagere energierekeningen. Daarnaast kan overtollige warmte die niet direct gebruikt wordt, opgeslagen worden en later ingezet. Dit zorgt voor een hogere energie-efficiëntie van het gehele systeem.

De risico’s van een te groot buffervat

Hoewel een buffervat essentieel is voor de efficiëntie van een warmtepompinstallatie, is het belangrijk om de juiste grootte te kiezen. Een te groot buffervat kan namelijk leiden tot een aantal problemen die de prestaties van het systeem negatief beïnvloeden.

1. Onnodige kosten

Een groter buffervat kost meer. De aankoop- en installatiekosten nemen toe met de capaciteit van het vat. Voor een buffervat met een inhoud van 200–300 liter kunnen de kosten oplopen tot €1.100–€1.800, terwijl een buffervat van 700–1.000 liter al snel tot €3.700–€4.800 kost. Hoewel het rendement van het systeem verbeterd kan worden, leidt een te groot buffervat tot onnodige uitgaven die niet altijd rechtvaardig zijn.

2. Inefficiënt gebruik van energie

Een te groot buffervat kan ook leiden tot inefficiënt gebruik van energie. Hoewel het vat warmte opslaat, is het niet zinvol om meer warmte op te slaan dan nodig is. Het opwarmen van een te groot volume water kost extra energie, terwijl het gebruik van deze opgeslagen warmte mogelijk niet geoptimaliseerd kan worden. Dit kan ervoor zorgen dat het systeem minder efficiënt werkt dan mogelijk is.

3. Ruimteproblemen

In bestaande woningen kan het soms moeilijk zijn om voldoende ruimte aan te bieden voor een buffervat. Een groter buffervat vraagt meer ruimte, wat niet altijd beschikbaar is. In dergelijke gevallen kiezen mensen vaak ervoor om het buffervat buiten te plaatsen. Ondergronds plaatsen is een optie, maar dit vereist extra kosten en een speciale constructie. Buiten geplaatst is een buffervat echter minder esthetisch en kan het in sommige gevallen extra isolatie vereisen om warmteverlies te voorkomen.

Hoe kies je de juiste grootte van het buffervat?

Het kiezen van de juiste grootte van het buffervat hangt af van een aantal factoren, waaronder het type warmtepompsysteem, de verwachtingen qua warmtebehoefte en de mate van na-regeling in het afgifte-systeem. Het is verstandig om hierbij professioneel advies in te winnen, omdat een verkeerde keuze negatieve gevolgen kan hebben voor de efficiëntie en levensduur van het systeem.

1. ISSO 72 als richtlijn

Volgens ISSO 72 moet het buffervat minimaal zo groot zijn dat de compressor 10 minuten kan draaien bij de ontwerp-delta-T situatie. Dit is het uitgangspunt voor de minimaal benodigde systeeminhoud. Het buffervat moet dus minimaal de inhoud van het systeem bevatten. In de praktijk betekent dit dat een buffervat met een capaciteit van minstens 200–300 liter vaak voldoende is voor een standaardinstallatie. Echter, bij grotere woningen of systemen met een hogere warmtebehoefte kan een groter buffervat nodig zijn.

2. Type warmtepompinstallatie

Het type warmtepompinstallatie heeft ook invloed op de benodigde grootte van het buffervat. Bij een volledig elektrische warmtepomp is een buffervat meestal verplicht, omdat het systeem continu moet werken en er geen directe afvoer is voor de warmte. Bij een hybride warmtepomp is het buffervat optioneel, omdat de warmte ook via een ketel kan worden afgestaan. In dat geval kan het buffervat kleiner zijn, omdat het niet zo intensief gebruikt hoeft te worden.

3. Warmtebehoefte en ruimtegebruik

De verwachtingen qua warmtebehoefte en ruimtegebruik bepalen ook de benodigde grootte van het buffervat. In huizen met een hoge warmtebehoefte of een complexe verwarmingsinstallatie is een groter buffervat vaak noodzakelijk om de warmteopslagcapaciteit te vergroten. In huizen met een eenvoudig systeem of een lage warmtebehoefte kan een kleiner buffervat voldoende zijn.

Onderhoud van het buffervat

Omdat het buffervat een essentieel onderdeel van het warmtepompsysteem is, is onderhoud belangrijk om de efficiëntie en levensduur van het systeem te waarborgen. Hier zijn enkele aanbevelingen voor het onderhoud van een buffervat.

1. Isolatie

Het buffervat moet goed geïsoleerd zijn om warmteverlies te minimaliseren. Een slecht geïsoleerd buffervat kan ervoor zorgen dat het opgeslagen warm water snel afkoelt, wat leidt tot extra energieverbruik om het opnieuw op te warmen. Het is verstandig om het buffervat extra te isoleren, bijvoorbeeld met isolerende folie, om warmteverlies te tegengaan.

2. Druk en temperatuur controleren

Het is aan te raden om regelmatig de druk en temperatuur in het buffervat te controleren. Dit zorgt ervoor dat het systeem efficiënt werkt en eventuele problemen op tijd worden ontdekt. Bijvoorbeeld kan een te hoge druk leiden tot storingen of lekkages, terwijl een te lage druk ervoor zorgt dat de warmtepomp niet voldoende warmte kan afgeven.

Conclusie

Het kiezen van de juiste grootte buffervat bij een warmtepompinstallatie is een belangrijke beslissing die invloed heeft op het prestatieniveau van het systeem. Een buffervat helpt om de warmte van de warmtepomp efficiënter te gebruiken, voorkomt het vroegtijdig uitschakelen van de compressor en verlengt de levensduur van het apparaat. Echter, een te groot buffervat kan leiden tot onnodige kosten, inefficiënt energieverbruik en ruimteproblemen. Het is daarom verstandig om de benodigde grootte van het buffervat te bepalen op basis van de ISSO-richtlijnen, het type warmtepompsysteem en de verwachtingen qua warmtebehoefte. Bovendien is onderhoud van het buffervat essentieel om de efficiëntie en levensduur van het systeem te waarborgen.