Van gas naar warmtepomp: een duurzame oplossing voor verwarming in het woningbouwsegment

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In het kader van verduurzaming van woningen wordt de overstap van een gasketel naar een warmtepomp steeds populairder. Deze transitie biedt niet alleen milieuvriendelijke voordelen, maar ook economische, mits de juiste voorwaarden zijn gecreëerd. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de technische en praktische aspecten van het verplaatsen van gasgestookte verwarmingssystemen naar warmtepompen. De nadruk ligt op de voorwaarden die moeten zijn vervuld om de overstap rendabel en doeltreffend te maken, de verschillende typen warmtepompen, de kosten en subsidies, en de rol van isolatie en lage temperatuurverwarming.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een technische oplossing die energie uit de omgeving – lucht, bodem of grondwater – opneemt en gebruikt om een woning te verwarmen en warm water te genereren. In tegenstelling tot een traditionele gasketel, die brandstof verbrandt, gebruikt een warmtepomp elektriciteit om een warmtewisseling te faciliteren. Deze methode leidt tot een lagere CO₂-uitstoot en, bij goed functioneren, ook tot lagere energiekosten.

Er zijn twee hoofdtypen warmtepompen:

Volledig elektrische (all-electric) warmtepomp: Deze werkt zonder ondersteuning van een gasketel en kan een woning volledig verwarmen, inclusief warm kraanwater. Dit maakt de woning aardgasvrij.
Hybride warmtepomp: Deze werkt samen met een HR-ketel of gasketel die bijspringt op koude dagen of wanneer de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren.

De keuze tussen deze typen hangt af van de isolatiegraad van de woning, de beschikbaarheid van lage temperatuurverwarming (zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren) en het jaarlijkse energieverbruik.

Voorwaarden voor een rendabele overstap

Om de overstap van een gasketel naar een warmtepomp rendabel te maken, zijn een aantal voorwaarden essentieel. Deze worden beschreven in de bronnen en moeten zorgvuldig beoordeeld worden voorafgaand aan de installatie.

1. Systeemtemperatuur

Een warmtepomp werkt meest efficiënt bij lage systeemtemperaturen – maximaal 55 graden Celsius. Dit is typisch voor systemen met vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren. Woningen die afhankelijk zijn van traditionele radiatoren met hogere temperatuur vereisen vaak aanpassingen aan het verwarmingssysteem of extra isolatie om een warmtepomp efficiënt te laten functioneren.

2. Energievraag

De energievraag is een belangrijk criterium bij het bepalen van de geschiktheid van een warmtepomp. Volgens de gegevens uit de bronnen is een warmtepomp voordelig wanneer het jaarlijkse gasverbruik niet hoger is dan 40.000 kWh of 4.000 liter stookolie. Bij hoger verbruik is het vaak noodzakelijk om eerst isolatieverbeteringen door te voeren voordat een warmtepomp een rendabele oplossing is.

3. Isolatie

Een goed geïsoleerde woning is cruciaal voor de efficiëntie van een warmtepomp. Hoe beter de isolatie, hoe minder warmte verloren gaat en hoe minder energie nodig is voor verwarming. Voor woningen met hoge verliezen kan het noodzakelijk zijn om eerst isolatieverbeteringen door te voeren voordat een warmtepomp geïnstalleerd wordt.

4. Verwarmingssysteem

De aanwezigheid van lage temperatuurverwarming (zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren) is een voordelig voorwaarde voor een warmtepomp. Traditionele radiatoren vereisen vaak hogere temperaturen en kunnen dus minder efficiënt werken met een warmtepomp. Bij woningen met deze radiatoren kan het nodig zijn om het systeem aan te passen of te vervangen.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een interessante oplossing voor woningen die niet volledig van het gas af willen of kunnen. Deze systeemtype combineert een warmtepomp met een HR-ketel of gasketel die bijspringt op koude dagen of wanneer extra warmte nodig is. Het voordeel is dat het gasverbruik met 70% tot 80% kan worden gereduceerd, wat leidt tot een aanzienlijke CO₂-uitstootvermindering.

De installatiekosten van een hybride warmtepomp variëren afhankelijk van het vermogen van de pomp en de omvang van de woning. Voor een tussenwoning kan een hybride warmtepomp geïnstalleerd worden voor minder dan €5000 inclusief btw, rekening houdend met een subsidie van €2400. De terugverdientijd van zo’n systeem ligt gemiddeld op 6 jaar.

Voorbeeld: warmtepompboiler

Een warmtepompboiler is een specifiek type warmtepomp dat alleen voor het opwarmen van kraan- en douchewater wordt gebruikt. Voor een vierpersoons huishouden is een boiler van 270 liter meestal voldoende. De installatiekosten liggen rond de €4200, en de jaarlijkse besparing op gasbedragen ongeveer €530 per huishouden. De terugverdientijd van deze investering is circa 8 jaar.

Volledig elektrische warmtepomp

Voor woningen die volledig van het gas af willen, is een all-electric warmtepomp de meest logische keuze. Deze werkt zonder gasketel en is in staat om een woning volledig te verwarmen en warm kraanwater te leveren. Het voordeel is dat er geen gasaansluiting meer nodig is, wat leidt tot een volledige eliminatie van het gasverbruik.

Een all-electric warmtepomp heeft wel een hoger vermogen dan een hybride systeem, omdat het alle warmte zelf moet genereren. Dit betekent dat de buitenunit vaak groter en stil is dan bij een hybride opstelling. Voor de opslag en verwerking van kraanwater wordt een boilervat gebruikt.

Een belangrijke voorwaarde voor een all-electric warmtepomp is een goed geïsoleerde woning met lage temperatuurverwarming. Een warmteverliesberekening is essentieel om te beoordelen of het systeem voldoende warmte kan leveren op koude dagen. Bij hoge isolatieniveaus en lage energiebehoefte is een all-electric warmtepomp een aantrekkelijke optie.

Kosten en subsidies

Een van de belangrijkste aarzelingen bij de overstap van gas naar een warmtepomp is de aanschaf- en installatiekosten. Deze zijn aanzienlijk hoger dan bij een traditionele gasketel. De gegevens uit de bronnen duiden erop dat de aanschafkosten van een hybride warmtepomp kunnen liggen rond €5000, inclusief subsidies. Voor een volledig elektrische warmtepomp is het budget vaak hoger.

Subsidies

Er zijn subsidies beschikbaar die de kosten van een warmtepompinstallatie kunnen verlagen. Een voorbeeld is de subsidie van €2400 voor een hybride warmtepomp. Daarnaast kunnen woningeigenaars aanspraak maken op subsidies via het Energieakkoord of andere regionale programma’s. Het is verstandig om contact op te nemen met een aangesloten installateur of het energieloket in de regio om de beschikbare financiële ondersteuning te verkennen.

Stroomverbruik

Hoewel een warmtepomp leidt tot een afname van het gasverbruik, leidt het vaak tot een toename van het stroomverbruik. Voor een woning die gemiddeld 1000 m³ gas verbruikt per jaar, is dit vergelijkbaar met een elektriciteitsverbruik van ongeveer 2200 kWh. Het is belangrijk om dit in overweging te nemen bij de keuze van een warmtepomp en het budget voor energie.

Infraroodverwarming als alternatief?

Voor woningen met een erg laag gasverbruik – bijvoorbeeld minder dan 500 m³ per jaar – kan infraroodverwarming een alternatief zijn. Deze methode is aanschafkostenefficiënt, maar heeft wel een hoger stroomverbruik dan een warmtepomp. Infraroodverwarming kan dus rendabel zijn in situaties waarbij het gasverbruik al erg laag is en de investering in een warmtepomp niet snel terugverdiend wordt.

Aanbevolen stappen bij de overstap

Om de overstap van gas naar een warmtepomp zo efficiënt mogelijk te maken, zijn de volgende stappen aan te raden:

Isolatie verbeteren: Voordat een warmtepomp geïnstalleerd wordt, is het verstandig om de isolatie van de woning te verbeteren. Dit zorgt voor een lagere energiebehoefte en een betere prestatie van de warmtepomp.
Lage temperatuurverwarming installeren: Vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren zijn essentieel voor de efficiëntie van een warmtepomp. In sommige gevallen is het noodzakelijk om het bestaande verwarmingssysteem aan te passen of te vervangen.
Warmteverliesberekening uitvoeren: Deze berekening geeft een overzicht van de warmtebehoefte van de woning en helpt om te bepalen welk type warmtepomp het meest geschikt is.
Meerdere offertes aanvragen: Het is verstandig om meerdere offertes aan te vragen bij aangesloten installateurs. Dit zorgt voor een beter overzicht van de kosten, het type systeem en de verwachte energiebesparing.
Subsidies en financiële ondersteuning verkennen: Er zijn subsidies beschikbaar die de investering in een warmtepomp kunnen verlagen. Het is verstandig om deze mogelijkheden te onderzoeken en in te vullen.

Conclusie

De overstap van gas naar een warmtepomp is een belangrijke stap in de verduurzaming van woningen. Het biedt milieuvriendelijke voordelen, zoals een lagere CO₂-uitstoot, en kan ook economische voordelen opleveren, mits de voorwaarden zijn vervuld. Het is essentieel dat de woning goed geïsoleerd is en dat lage temperatuurverwarming aanwezig is om de efficiëntie van de warmtepomp te maximaliseren.

Er zijn verschillende typen warmtepompen beschikbaar, waaronder hybride en volledig elektrische systemen. De keuze hangt af van het energieverbruik van de woning, de isolatiegraad en de verwachtingen van de woningeigenaar. Een hybride warmtepomp is een interessante oplossing voor woningen die niet volledig van het gas willen, terwijl een all-electric warmtepomp een aantrekkelijke keuze is voor woningen die volledig aardgasvrij willen worden.

Het is verstandig om contact op te nemen met een aangesloten installateur om een warmteverliesberekening uit te voeren en meerdere offertes aan te vragen. Daarnaast kunnen subsidies beschikbaar zijn die de investering in een warmtepomp verlagen. Door deze stappen te volgen, kan de overstap van gas naar een warmtepomp efficiënt en rendabel worden gemaakt.