Wachtlijsten voor elektriciteitsaansluitingen: Wat betekent dit voor de installatie van warmtepompen?

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Het elektriciteitsnet in Nederland bereikt steeds vaker zijn capaciteitslimiet. Met de snelle toename van duurzame energieopwekking, zoals zonnepanelen, en de overstap van gasgebruik naar elektriciteit via warmtepompen en elektrische laadpalen, wordt het stroomnet in verschillende delen van het land steeds voller. Dit leidt tot de inrichting van wachtlijsten voor grootschalige verbruikers. Het belangrijkste effect voor particulieren is dat het installeren van een warmtepomp in sommige regio’s binnenkort mogelijk vertraging kan opleveren. In dit artikel wordt een gedetailleerde uitleg gegeven van de huidige situatie op het elektriciteitsnet, de betekenis van wachtlijsten voor grootschalige verbruikers, en wat dit betekent voor de installatie van warmtepompen in het particuliere domein.

De toestand van het elektriciteitsnet

Toenemende druk op het stroomnet

Het elektriciteitsgebruik in Nederland neemt exponentieel toe, met name in regio’s waar de energietransitie in volle gang is. Warmtepompen, elektrische laadpalen en de overgang van gas naar elektriciteit zijn de belangrijkste oorzaken van deze groei. In Zuid-Holland, bijvoorbeeld, is het elektriciteitsnet momenteel vol. Grotschalige verbruikers, zoals bedrijven en publieke voorzieningen (zoals scholen en zwembaden), die extra capaciteit willen, worden op wachtlijsten geplaatst. Dit betekent dat het netbeheer niet in staat is om extra capaciteit te leveren op korte termijn, zonder dat er uitbreidingen of andere maatregelen worden genomen.

Verschillende lagen van het elektriciteitsnet

Het elektriciteitsnet in Nederland bestaat uit verschillende niveaus. TenneT beheert het hoogspanningsnet, dat het land doorkruist als ‘snelwegen’. Vanuit dit net worden stroom en energie via het middenspanningsnet (provinciale wegen) naar lokale regio’s getransporteerd. Daar wordt de stroom omgezet naar lage spanning, die gebruikt kan worden in huishoudens en bedrijven. In Zuid-Holland zijn twee belangrijke elektriciteitsstations van Stedin (Dordrecht) al aan hun maximale capaciteit toe. Dit benadrukt het feit dat de druk op het net het meest geconcentreerd is in regio’s waar de transitie het snelste verloopt.

Wachtlijsten en de betekenis ervan

Wachtlijsten voor grotschalige verbruikers

In reactie op de toenemende druk op het elektriciteitsnet zijn wachtlijsten ingevoerd voor grotschalige verbruikers. Deze lijsten betreffen bedrijven en instellingen die meer elektriciteit nodig hebben, bijvoorbeeld door de vervanging van een aardgasketel door een elektrische variant. Ook nieuwe bedrijven die zich in een regio willen vestigen, kunnen op deze lijsten terechtkomen. Dit is een maatregel om de capaciteit van het stroomnet niet te overschrijden, wat zou kunnen leiden tot stroomuitval of andere problemen.

Invloed op de particuliere markt

Hoewel wachtlijsten vooral voor grotschalige verbruikers zijn bedoeld, kan de toestand van het elektriciteitsnet ook indirect invloed hebben op huishoudens en kleine bedrijven. In Zuid-Holland is het bijvoorbeeld nog mogelijk om een warmtepomp of laadpaal te installeren, maar dit kan in andere regio’s anders zijn. In de provincies Utrecht, Flevoland en Gelderland wordt voorspeld dat in 2026 het stroomnet volledig kan zijn, met als gevolg dat ook huishoudens op wachtlijsten komen te staan. Dit zou betekenen dat het installeren van een warmtepomp in die regio’s vertraging kan opleveren, of zelfs tijdelijk onmogelijk wordt.

Hoe kan het net beter worden benut?

Er zijn diverse manieren om het elektriciteitsnet efficiënter te gebruiken. Een van de opties is ‘spitsmijden’, waarbij grootverbruikers hun stroomverbruik verplaatsen naar tijden waarop het net minder druk is. Dit kan bijvoorbeeld worden gestimuleerd door vergoedingen te bieden aan bedrijven die hun verbruik verleggen. Een andere aanpak is het uitvoeren van onderzoeken naar de mogelijkheid om het net beter te benutten, bijvoorbeeld door het aanpassen van verdelingsstrategieën of het aanpassen van de capaciteit in bepaalde regio’s. De uitkomsten van deze onderzoeken zullen binnen een jaar bekend worden gemaakt.

Wat betekent dit voor de installatie van een warmtepomp?

Belang van warmtepompen in de energietransitie

Warmtepompen zijn een centraal element in de energietransitie in Nederland. Ze vormen een duurzame alternatief voor gasgebruik in het verwarmen van woningen en het opwekken van warm water. Door de installatie van warmtepompen te stimuleren, wordt het doel gesteld om het gasgebruik in huishoudens drastisch te verminderen. Dit is een essentieel onderdeel van de Nederlandse klimaatdoelen.

Toekomstige uitdagingen voor de particuliere markt

Hoewel het installeren van een warmtepomp op dit moment meestal nog mogelijk is, kunnen er in de toekomst beperkingen ontstaan als het elektriciteitsnet in een regio vol is. In regio’s waar de capaciteit van het net beperkt is, kunnen huishoudens op wachtlijsten komen te staan. Dit betekent dat een warmtepomp pas na een bepaalde wachttijd kan worden geïnstalleerd, wat het traject van verduurzaming vertraagt. Daarom is het belangrijk om vroegtijdig te checken of er in de regio voldoende capaciteit is voor een extra aansluiting.

Hoe kan een huishouden checken of er voldoende capaciteit is?

Netbeheerders zoals Enexis, Liander en Stedin bieden tools waarmee huishoudens kunnen checken of er voldoende capaciteit is op het elektriciteitsnet. Op de website Eancodeboek staat informatie over welke netbeheerder verantwoordelijk is voor welk gebied. Daarnaast kunnen huishoudens gebruikmaken van de ‘stroomnetchecker’ op de websites van Enexis, Liander of Stedin. Deze tool geeft een overzicht van de huidige status van het elektriciteitsnet in de regio.

Acties die huishoudens kunnen ondernemen

Ondertussen kunnen huishoudens acties ondernemen om het stroomverbruik te verdelen over de dag. Bijvoorbeeld het vermijden van het tegelijkertijd aanzetten van veel apparaten kan helpen om piekbelastingen te verminderen. Dit helpt om het stroomnet niet te overbelasten en kan daarmee bijdragen aan de beschikbaarheid van voldoende capaciteit voor warmtepompinstallaties.

Regionale verschillen in de toestand van het elektriciteitsnet

Zuid-Holland

In Zuid-Holland is het elektriciteitsnet momenteel vol. Dit heeft geleid tot wachtlijsten voor grotschalige verbruikers. De netbeheerders Stedin en TenneT werken samen om het net uit te breiden. In de Drechtsteden wordt het elektriciteitsstation Merwedehaven versterkt, wat in 2032 klaar moet zijn. Bovendien wordt in Klaaswaal een nieuw station gebouwd, dat over ongeveer vijf jaar beschikbaar moet zijn. Deze maatregelen zullen extra capaciteit creëren, waardoor wachtlijsten geleidelijk kunnen worden opgelost.

Utrecht, Flevoland en Gelderland

In deze regio’s wordt voorspeld dat het stroomnet in 2026 volledig kan zijn. Dit zou betekenen dat ook huishoudens op wachtlijsten komen te staan. De snelgroei van zonnepanelen, warmtepompen en elektrische laadpalen is hier het grootste probleem. De netbeheerders en de overheid moeten actie ondernemen om dit te voorkomen. Anders kan het tot stroomuitval op piekmomenten komen, wat voor huishoudens en bedrijven ongunstig is.

Andere regio’s

Ook elders in het land zijn wachtlijsten voor elektriciteitsaansluitingen aan de orde. Enexis meldt dat er in mei 2023 al 7.000 bedrijven op wachtlijsten stonden, met 90 nieuwe bedrijven per week. Liander geeft aan dat de levertijden voor een elektriciteitsaansluiting gemiddeld 1,5 jaar bedragen. Deze cijfers duiden op de landelijke druk op het elektriciteitsnet en de noodzaak van uitbreidingen en andere maatregelen.

Mogelijke oplossingen en acties

Samenwerking tussen overheid en netbeheerders

De overheid en netbeheerders werken samen om oplossingen te vinden voor de problemen met het elektriciteitsnet. Een van de initiatieven is de oprichting van de New Energy Taskforce. Deze taskforce werkt samen met bedrijven en netbeheerders om onconventionele oplossingen te ontwikkelen en snellere procedures in te voeren. Het doel is om bedrijven in staat te stellen om te blijven uitbreiden en verduurzamen, zodat de klimaatdoelen behaald kunnen worden.

Congestiemanagement

Een andere aanpak is het congestiemanagement. Dit houdt in dat het elektriciteitsnet op een slimme manier wordt benut, bijvoorbeeld door het aanpassen van verdelingsstrategieën of het aanpassen van de vraag naar elektriciteit. Grootverbruikers kunnen bijvoorbeeld belast worden met het verplaatsen van hun stroomverbruik naar tijden waarop het net minder druk is. Dit kan extra ruimte creëren voor nieuwe aansluitingen en kan helpen om wachtlijsten te verminderen.

Conclusie

Het elektriciteitsnet in Nederland bereikt in steeds meer regio’s zijn capaciteitslimiet. Dit leidt tot wachtlijsten voor grotschalige verbruikers, zoals bedrijven en publieke voorzieningen. Hoewel wachtlijsten vooral voor deze partijen zijn bedoeld, kan de toestand van het net ook indirect invloed hebben op huishoudens, met name in regio’s waar de energietransitie het snelste verloopt. Het installeren van een warmtepomp kan in de toekomst vertraging opleveren of zelfs tijdelijk onmogelijk worden. Daarom is het belangrijk om vroegtijdig te checken of er in de regio voldoende capaciteit is voor een extra aansluiting. Netbeheerders bieden tools waarmee huishoudens dit kunnen doen. Bovendien kunnen huishoudens acties ondernemen om het stroomverbruik te verdelen over de dag, wat kan helpen om het stroomnet niet te overbelasten.

De overheid en netbeheerders werken samen om oplossingen te vinden voor de problemen met het elektriciteitsnet. Mogelijke aanpakken zijn het uitbreiden van het net, het benutten van het net op een slimme manier en het stimuleren van spitsmijden bij grootverbruikers. Deze maatregelen zijn essentieel om de energietransitie voort te zetten en de klimaatdoelen te behalen.

Bronnen

wachttijd