Drukverlies in warmtepompen: oorzaken, opsporing en oplossingen

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is een complexe technologische installatie die op diverse stromen – lucht, koudemiddel en cv-water – draait. Wanneer er drukverlies optreedt in een van deze circuits, kan dit leiden tot storingen of zelfs beschadigingen. Drukverlies in een warmtepomp is een veelvoorkomend probleem, vooral bij nieuw aangebrachte systemen of bij systemen die niet goed onderhouden worden. In dit artikel worden de oorzaken van drukverlies besproken, hoe het opgespoord kan worden en welke maatregelen genomen kunnen worden om het probleem op te lossen. De informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen en richt zich op zowel woningeigenaren als constructieprofessionals die betrokken zijn bij het onderhoud of de installatie van warmtepompen.

Wat is drukverlies in een warmtepomp?

Drukverlies in een warmtepomp betreft een afname van de druk in een van de drie circuits waarin de warmtepomp werkt: het broncircuit (lucht of glycol), het koudemiddelcircuit en het afgiftesysteem (cv-water). Dit verlies kan veroorzaakt worden door tekorten in de circulatie, verstoppingen, lucht in het systeem of defecte componenten.

Een warmtepomp kan bij drukverlies automatisch in een storing terechtkomen, wat vaak gepaard gaat met een storingscode. Deze codes zijn specifiek voor de fabrikant en kunnen variëren per merk en model. Het is daarom belangrijk om de handleiding van de warmtepomp en eventuele storingsdiagrammen te raadplegen om de oorzaak van het probleem te achterhalen.

Oorzaken van drukverlies in warmtepompen

1. Onvoldoende flow in het broncircuit

Een van de meest voorkomende oorzaken van lagedruk in het koudemiddelcircuit is een tekort aan flow in het broncircuit. Dit circuit is verantwoordelijk voor het onttrekken van warmte uit de omgeving – bijvoorbeeld lucht of glycol. Als de circulatie hier in het systeem niet optimaal is, kan de temperatuur van het koudemiddel dalen, wat leidt tot een daling van de druk.

Mogelijke oorzaken van onvoldoende flow in het broncircuit zijn:

Defecte bronpomp of ventilator
Verstopte platenwisselaar (PWW-verdamper)
Verstopt filter in het broncircuit
Dichte afsluiters in het circuit
Lucht in het systeem

Een duidelijke aanwijzing dat er sprake is van onvoldoende flow is het temperatuurverschil (delta-T) tussen de aanvoer- en retourtemperatuur van het broncircuit. Bij een geringe delta-T is er weinig of geen circulatie. Dit kan worden gemeten met een thermometer of afgelezen via het display van de bedieningsunit van de warmtepomp.

2. Verstoppingen in het circuit

Verstoppingen in het bron- of afgiftesysteem kunnen leiden tot drukverlies. Deze verstoppingen kunnen optreden in de PWW-verdamper, de platenwisselaar of in de filters. Een verstopte verdamper kan bijvoorbeeld aan de onderkant warm blijven en aan de bovenkant koud, wat duidt op een geblokkeerde stroom van glycol of water.

Verstoppingen kunnen het gevolg zijn van slijtage, vuil of onvoldoende onderhoud. Het is daarom aan te raden om regelmatig filters schoon te maken en de verdamper visueel te controleren op aantasting.

3. Lucht in het systeem

Lucht in het systeem is een andere veelvoorkomende oorzaak van drukverlies. Lucht kan zich verzamelen bij het starten van een nieuwe installatie of bij een lek in het systeem. Het aanwezige lucht kan de circulatie belemmeren en leiden tot onvoldoende warmte-onttrekking of -afgifte. Dit kan resulteren in hoge- of lage drukmeldingen.

Bij het starten van een warmtepomp is het daarom aan te raden om de bronpomp enige tijd (2 tot 5 dagen) continu te laten draaien zodat eventuele luchtbellen kunnen ontsnappen. Ook is het gebruik van automatische ontluchters aan te raden in het afgiftesysteem, terwijl dit in het broncircuit niet aanbevolen is vanwege mogelijke kristalvorming in glycol bij lage druk.

4. Defecte componenten

Defecte componenten zoals pompen, afsluiters of sensoren kunnen ook de oorzaak zijn van drukverlies. Bijvoorbeeld:

De bronpomp of cv-pomp kan defect zijn of niet draaien
De lagedruk of hoge druksensor kan defect zijn
De elektrische aansluiting van de sensor kan onderbroken zijn

Het controleren van de draaiing van de pompen met een magnetische rotatietester kan helpen bij het opsporen van defecten. Als de pompen niet draaien, is het noodzakelijk om deze te vervangen of te herstellen.

5. Leekage in het koudemiddelcircuit

Een lek in het koudemiddelcircuit kan leiden tot een daling van de druk. Dit is een serieuze aandoening die niet door de gebruiker zelf kan worden gecorrigeerd. Het bijvullen van koudemiddel is een taak voor een geaccrediteerde installateur die in het bezit is van de benodigde F-gassen certificaten. Een daling van de koptemperatuur van de compressor richting 100 °C is een aanwijzing dat er mogelijk een lek is.

Oplossen van drukverlies in warmtepompen

1. Diagnostiek en metingen

Het opsporen van drukverlies begint met het controleren van de drie circuits. Het is essentieel om nauwkeurig te meten aan de juiste locaties. Informatie over de temperatuur en druk in de verschillende circuits kan vaak via het display van de bedieningsunit van de warmtepomp worden afgelezen. Indien dit niet het geval is, zijn handmatige metingen met een thermometer of drukmeter nodig.

Controle van het broncircuit

Controleer of de bronpomp of ventilator draait.
Meet de aanvoer- en retourtemperatuur van het broncircuit.
Bereken het temperatuurverschil (delta-T). Bij een geringe delta-T is er sprake van onvoldoende flow.
Controleer of de PWW-verdamper verstopt is. Dit kan worden beoordeeld aan de hand van de temperatuurverdeling over de verdamper.

Controle van het afgiftesysteem

Controleer of de cv-pomp draait.
Controleer of kraan(s) in het systeem openstaan.
Controleer of filters schoon zijn.
Controleer of er lucht in het systeem aanwezig is.
Gebruik een automatische ontluchter om eventuele luchtbellen te verwijderen.

Controle van het koudemiddelcircuit

Meet de koptemperatuur van de compressor. Bij een daling richting 100 °C is er mogelijk sprake van lek of onvoldoende koudemiddel.
Controleer of de lagedruk- of hoge druksensor defect is.
Inspecteer de elektrische aansluiting van de sensoren.

2. Tijdelijke oplossing bij storing

Als een storing optreedt, is het aan te raden om eerst de oorzaak te achterhalen met behulp van de handleiding. Daarnaast kan de warmtepomp worden gereset via de resetknop of door even de stroom te onderbreken. Als dit geen effect heeft, kan de warmtepomp in handbediening of noodbedrijf worden gezet, waarbij de compressor buiten werking wordt geplaatst en het verwarmingselement wordt ingeschakeld.

Dit tijdelijke noodbedrijf garandeert althans verwarming en warm water, maar moet gezien worden als een tijdelijke oplossing vanwege de hogere energiekosten.

3. Buitenbehoefde interventie

Als het probleem niet opgelost kan worden door de gebruiker zelf, is het noodzakelijk om een ervaren monteur of installateur te raadplegen. Dit is vooral van toepassing op problemen zoals:

Leekage in het koudemiddelcircuit
Defecte sensoren
Verstoppingen die niet door de gebruiker zelf kunnen worden verwijderd
Defecte pompen of ventilatoren

Deze interventies vereisen vaak specialistische kennis, gereedschap en certificeringen. Het is daarom verstandig om regelmatig onderhoud te laten uitvoeren door een geaccrediteerde installateur om mogelijke problemen vroegtijdig op te sporen en te voorkomen.

Preventie van drukverlies

1. Regulier onderhoud

Regelmatig onderhoud is essentieel om drukverlies en andere storingen te voorkomen. Dit omvat:

Schoonmaken van filters
Controle van de circulatie in de drie circuits
Controle van de pomp- en ventilatorwerking
Inspectie van de sensoren en elektrische aansluitingen
Onthouden van het systeem

Het aanbevolen is om onderhoud jaarlijks of tweemaal per jaar uit te voeren, afhankelijk van het type warmtepomp en de omgeving.

2. Correcte installatie

Een correcte installatie is cruciaal voor het voorkomen van problemen. Tijdens de installatie moet er aandacht zijn voor:

Het vermijden van lucht in de circuits
Correcte montage van ontluchters
Goede menging van glycol en water in het bronsysteem
Voldoende flow in de circuits

Bij het starten van een nieuwe installatie is het aan te raden om de bronpomp enige tijd continu te laten draaien zodat eventuele luchtbellen kunnen verdwijnen. Daarnaast is het belangrijk om de zuiggas temperatuur in de gaten te houden om te voorkomen dat de verdamper invriest.

3. Onderhoud van sensoren en elektrische componenten

Sensoren en elektrische componenten moeten regelmatig gecontroleerd worden op defecten. Dit omvat:

Controle van de werking van de druk- en temperatuursensoren
Inspectie van de elektrische aansluitingen
Controle van de bedieningsunit en eventuele coderingen

Problemen met sensoren kunnen leiden tot foute diagnoses of storingen die niet opgelost kunnen worden door het systeem.

Conclusie

Drukverlies in een warmtepomp is een veelvoorkomend probleem dat vaak te wijten is aan onvoldoende flow in een van de circuits, verstoppingen, lucht in het systeem of defecte componenten. Het opsporen van de oorzaak vereist kennis van de werking van de warmtepomp en de juiste metingen. In sommige gevallen kan het probleem opgelost worden door de gebruiker zelf, terwijl andere problemen aandacht vereisen van een ervaren installateur.

Het is belangrijk om drukverlies snel op te sporen en te verhelpen om schade aan de warmtepomp en het afgiftesysteem te voorkomen. Regulier onderhoud, correcte installatie en het gebruik van automatische ontluchters zijn essentiële maatregelen om storingen te voorkomen. Voor zowel woningeigenaren als constructieprofessionals is het aan te raden om deze principes in acht te nemen om de efficiëntie en levensduur van de warmtepomp te maximaliseren.