Warmtepompen zonder STEK-certificaat: Mogelijkheden en Beperkingen

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

De transitie naar duurzame energie in de woningbouw heeft geleid tot een toegenomen interesse in warmtepompen. Deze apparaten bieden een efficiënte en milieuvriendelijke manier om woningen te verwarmen en te koelen. Echter, bij de installatie en onderhoud van warmtepompen zijn er technische en juridische eisen waaraan voldaan moet worden. Een daarvan is het STEK-certificaat, dat vereist is voor het omgaan met F-gassen. Voor bepaalde systemen is dit certificaat echter niet verplicht. Dit artikel behandelt de mogelijkheden en beperkingen van warmtepompen die zonder STEK-certificaat kunnen worden geïnstalleerd of onderhouden.

Inleiding

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit een bron met lage temperatuur (zoals lucht of grond) opzuigt en deze verwerkt tot warmte op een hogere temperatuur, die gebruikt kan worden voor ruimteverwarming en warm tapwater. Deze technologie draagt bij aan het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen en het verlagen van CO₂-uitstoot.

Traditioneel is de installatie en het onderhoud van warmtepompen beperkt tot professionele installateurs met een STEK-certificaat, die gecertificeerd zijn voor het werken met F-gassen. Echter, bepaalde uitvoeringen van warmtepompen, zoals monoblock-systemen, maken het mogelijk om zonder STEK-certificaat te werken. Dit biedt een interessante optie voor eigenaren van kleinere woningen of voor installateurs die geen certificaat bezitten.

In dit artikel worden de technische kenmerken, voordelen en nadelen van deze warmtepompen besproken, met een nadruk op monoblock-uitvoeringen. Tevens worden relevante installatie- en onderhoudsaspecten en toepassingsmogelijkheden toegelicht.

Wat is een STEK-certificaat?

Het STEK-certificaat is verplicht voor iedereen die werkt met F-gassen, zoals koudemiddelen die gebruikt worden in airco’s, koelinstallaties en warmtepompen. F-gassen zijn broeikasgassen en kunnen bij onjuist gebruik of lekken schadelijk zijn voor het milieu.

Een STEK-certificaat staat voor "STandards Emissie Klimaat". Het certificaat garandeert dat de houder kennis heeft van veiligheidsregels, milieuaspecten en de juiste handelingen bij het omgaan met F-gassen. Installateurs met dit certificaat mogen dan ook bepaalde installatie- en onderhoudswerkzaamheden uitvoeren.

Echter, niet alle warmtepompen vereisen dit certificaat. Bijvoorbeeld bij monoblock-uitvoeringen, waarbij geen koelleidingen worden gebruikt en waarbij het systeem als geheel wordt geïnstalleerd, kan het zonder STEK-certificaat worden gedaan. Dit maakt deze uitvoering interessant voor bepaalde situaties.

Monoblock-warmtepompen: Uitvoering en Voordelen

Definitie en Uitvoering

Een monoblock-warmtepomp is een systeem waarbij zowel de verdamper als de condensor in één enkele unit zijn geïntegreerd, vaak in de buitenunit. Hierdoor is er geen behoefte aan aparte binnen- en buitenunits, zoals bij split-systemen. De ventilator en andere componenten zijn ook geïntegreerd in deze enkele unit.

Een van de belangrijkste voordelen van monoblock-systemen is dat ze geen koelleidingen gebruiken. Hierdoor is het mogelijk om zonder STEK-certificaat te werken, aangezien er geen F-gassen in het systeem zijn die via koelleidingen kunnen lekken of moeten worden aangevuld. Dit maakt de installatie eenvoudiger en sneller, en het beperkt het aantal benodigde onderhoudsmaatregelen.

Toepassingsmogelijkheden

Monoblock-warmtepompen zijn geschikt voor woningen waarbij de installatie van meerdere units niet mogelijk is, bijvoorbeeld in kleine woningen of woningen met beperkte ruimte. Aangezien de buitenunit meestal tegen de woning staat, is er minder ruimte nodig dan bij split-systemen.

Daarnaast zijn monoblock-systemen geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Ze kunnen worden ingezet in woningen met goede isolatie en bieden een efficiënte oplossing voor zowel ruimteverwarming als warmtapwater.

Technische Kenmerken

Monoblock-warmtepompen hebben een aantal technische kenmerken die ze geschikt maken voor verschillende toepassingen:

Hoog rendement: Veel monoblock-systemen gebruiken inverter-technologie, die het energieverbruik verlaagt en het rendement verhoogt.
Laag geluidsniveau: Dankzij de moderne ventilatoren en geïntegreerde componenten zijn deze systemen vaak fluisterstil in werking.
Lage onderhoudseisen: Omdat er geen koelleidingen zijn en het systeem compact is, is er minder kans op lekkages of technische storingen.
Snelle installatie: Het ontbreken van koelleidingen en de eenvoudige uitvoering van het systeem zorgen voor een snellere installatie dan bij split-systemen.

Voorbeelden van Monoblock-Warmtepompen

Hewalex PCCO MONO 9 kW

De Hewalex PCCO MONO 9 kW is een monoblock-lucht/waterwarmtepomp die zowel ruimteverwarming als warmtapwater kan leveren. Het systeem bestaat uit één buitenunit en één binnenunit die samen in één monoblock zijn geïntegreerd. De voordelen van deze uitvoering zijn:

Makkelijke installatie: Geen STEK-certificaat nodig.
Snellere installatie: Het systeem bestaat uit één deel in plaats van twee delen.
Hogere efficiëntie: Tot 5.1 COP.
Hogere aanvoertemperatuur: Tot 60 graden (normale warmtepompen tot 45 graden).
Beveiligingsmodus: Tegen bevriezen tot 48 uur bij -25°C.
Uitbreidbaar: Met zonnecollectoren.
5 jaar garantie: Aanvullende garantie op de systemen.

Innova 2.0 10HP Monoblock Airconditioning

De Innova 2.0 10HP is een Italiaanse monoblock airconditioning die als warmtepomp kan worden ingezet. Het systeem is zonder buitenunit en bestaat uit één unit die horizontaal kan worden gemonteerd. Voordelen:

Geen buitenunit: Eenvoudige installatie met slechts 2 muurdoorvoeren.
Fluisterstil: Laag geluidsniveau dankzij inverter-technologie.
Laag energieverbruik: 30% minder dan traditionele systemen.
Slank ontwerp: Slechts 165 mm diep.
Geschikt voor ruimtes tot 43 m².
Onderhoudsarm en eenvoudig te bedienen: Via smartphone of afstandsbediening.

Split-Systemen: Alternatief of Complement?

Split-systemen zijn een alternatief voor monoblock-uitvoeringen, met een aparte binnen- en buitenunit verbonden door koelleidingen. Deze systemen vereisen wel een STEK-certificaat, aangezien ze F-gassen bevatten en koelleidingen gebruiken. Het voordelen van split-systemen zijn:

Flexibiliteit in de installatie: De buitenunit kan op grotere afstand van de woning worden geplaatst, wat geluid kan worden afgeschermd.
Schaduwvrijheid: De buitenunit kan bijvoorbeeld achter de schuur worden geplaatst.
Mogelijkheid voor meerdere binnenunits.

Echter, de installatie is complexer en vereist professionele kennis en het gebruik van STEK-certificeerde installateurs. Daarnaast is er een groter risico op lekkages en technische problemen.

All-Electric Warmtepompen: Duurzaamheid en Technische Kenmerken

All-electric warmtepompen zijn systemen die uitsluitend op elektriciteit werken en geen fossiele brandstoffen gebruiken. Ze zijn de meest duurzame vorm van verwarming en werken volgens de Carnot-cyclus. Deze systemen halen warmte uit de buitenlucht, aardbodem of grondwater en comprimeren deze tot een hogere temperatuur. Het warme water wordt vervolgens gebruikt voor ruimteverwarming en warmtapwater.

Voordelen van all-electric warmtepompen:

Volledig elektrisch: Geen afhankelijkheid van gas of olie.
Hoge efficiëntie: Tot 5.1 COP in bepaalde systemen.
Laag onderhoud: Minder kans op slijtage of lekkages.
Lage CO₂-uitstoot: Bij gebruik van duurzame elektriciteit.

De nadelen zijn:

Hoog aankoopbedrag: All-electric systemen zijn duurder dan traditionele warmtepompen.
Afhankelijkheid van elektriciteitskwaliteit: Bij stroomstoringen is er geen verwarming.

Bèta-Factor: Een Belangrijk Rekenkundig Concept

Bij het bepalen van het benodigde vermogen van een warmtepomp wordt gebruikgemaakt van de bèta-factor. Deze factor geeft aan op welk percentage van het benodigde vermogen de warmtepomp ingezet wordt. Bijvoorbeeld: een bèta-factor van 0,8 betekent dat de warmtepomp op 80% van het benodigde vermogen werkt.

De bèta-factor wordt meestal gekozen op basis van het type woning, de isolatie, en de verwachtingen van de gebruiker. Bij nieuwbouw en goed geïsoleerde woningen kan de bèta-factor hoger worden gekozen dan bij oude, slecht geïsoleerde woningen.

Onderhoud en Problemen bij Warmtepompen

Vacumeren van de Airco of Warmtepomp

Vacumeren is een belangrijk proces bij de installatie van een warmtepomp. Het zorgt ervoor dat alle lucht uit het systeem wordt verwijderd, waardoor de werking van de compressor niet wordt beïnvloed. Overslaan van het vacumeren kan leiden tot:

Hoge werkdrukken in de compressor.
Opraken of uiteenvallen van het koudemiddel.
Slechter rendement en hogere energiekosten.
Bevriezingsverschijnselen rond het expansieventiel.

Vacumeren moet altijd door een STEK-certificeerde installateur worden uitgevoerd, aangezien het een technisch ingewikkeld proces is. Het proces bestaat uit het afpersen van de leidingen met stikstof, het controleren op lekkages en het aanvullen van het koudemiddel.

Conclusie

Warmtepompen zijn een essentiële technologie in de overgang naar duurzame energie. Zowel monoblock- als split-uitvoeringen hebben hun eigen voordelen en beperkingen. Voor monoblock-systemen is het een aantrekkelijke optie om zonder STEK-certificaat te werken, aangezien deze systemen geen koelleidingen gebruiken en eenvoudiger zijn in opbouw en onderhoud.

All-electric warmtepompen bieden de hoogste mate van duurzaamheid, maar vereisen een betere isolatie en een hoger investeringssaldo. Voor bepaalde situaties en gebruikers is dit echter een goede keuze.

Bij de keuze voor een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met de isolatie van de woning, de benodigde vermogens, en de verwachtingen van de gebruiker. Daarnaast is het essentieel om te weten welke systemen zonder STEK-certificaat kunnen worden geïnstalleerd en onderhouden.

Bronnen

steken