Warmtepomp of CV-ketel: wat is het economisch voordeligste?

Bij het overwegen van een verwarmingssysteem voor je woning sta je vaak voor de keuze tussen een warmtepomp en een CV-ketel. Beide systemen hebben hun eigen voordelen en nadelen, en de keuze hangt af van factoren zoals budget, energiebehoefte, milieuimpact, en de toestand van de woning. In dit artikel bespreken we in detail hoe warmtepompen en CV-ketels presteren op het vlak van kosten, en wat de meest aantrekkelijke optie is afhankelijk van jouw situatie.

Inleiding

De Nederlandse regering streeft naar een duurzamere woningbouwsector en wil het gebruik van aardgas verminderen. Dit betekent dat de CV-ketel in de toekomst steeds minder centraal zal staan. Vanaf 2026 is het bijvoorbeeld gepland dat warmtepompen de enige toegestane verwarming in nieuwbouw zullen zijn. Tegenwoordig zijn CV-ketels echter nog steeds een populaire keuze, vooral vanwege de lagere aanschafkosten en eenvoudiger installatie.

De vraag die zich dan stelt is: is een warmtepomp of een CV-ketel het economisch voordeligste? In de volgende hoofdstukken bespreken we de kosten, subsidies, energieverbruik, en het effect op de energierekening bij beide systemen. We laten zien waarop je als huiseigenaar kunt besparen, en welke keuze het beste aansluit bij jouw situatie.

Voordelen en nadelen van een warmtepomp

Voordelen

1. Lagere energiekosten in de praktijk
   Hoewel warmtepompen meer elektriciteit verbruiken dan CV-ketels, is de totale energiekosten per jaar doorgaans lager. Dit komt doordat stroom tegenwoordig relatief goedkoper is dan gas. Bovendien zijn de stroomprijzen stabiel, terwijl gasprijzen sterk kunnen variëren. Hierdoor is een warmtepomp in de meeste gevallen financieel voordeliger op de lange termijn.

2. Subsidies en maatregelen
   Er zijn subsidies beschikbaar voor de aanschaf van een warmtepomp. De Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) stimuleert particulieren om duurzame verwarmingssystemen te kiezen. Dit maakt de aanschaf van een warmtepomp aantrekkelijker, ook al is de initiële investering hoger dan bij een CV-ketel.

3. Duurzaamheid en energie-efficiëntie
   Een warmtepomp maakt gebruik van de energie uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) om je huis te verwarmen. Dit maakt het een duurzamere keuze dan een CV-ketel, die fossiele brandstoffen gebruikt. Verder is het systeem energie-efficiënt en levert het vaak een hogere opbrengst per verbruikte energie-eenheid.

4. Multifunctionaliteit
   Een warmtepomp kan niet alleen je huis verwarmen, maar ook afkoelen. Dit is een groot voordeel in de zomer, wanneer extreem warme temperaturen kunnen optreden.

5. Koppeling met zonnepanelen en batterijen
   Een warmtepomp werkt goed samen met zonnepanelen en een thuisbatterij. Hierdoor kun je zelf groene stroom opwekken en gebruiken voor de verwarming, wat leidt tot extra besparingen op je energierekening.

6. Minder onderhoud
   Tegenover een CV-ketel, die regelmatig onderhoud nodig heeft, vereist een warmtepomp relatief weinig service. Dit bespaart tijd en geld in de loop van de jaren.

Nadelen

1. Hoge aanschaf- en installatiekosten
   Een warmtepomp is in de meeste gevallen duurder in de aanschaf dan een CV-ketel. De kosten variëren per type, maar lopen vaak op tot tientallen duizenden euro’s. Voorbeeld:

   • Lucht-water warmtepomp: € 8.000 – € 11.000
   • Grond-water warmtepomp: € 23.000 – € 27.000
   • Water-water warmtepomp: € 13.000 – € 17.000
   • Lucht-lucht warmtepomp: € 4.000 – € 8.000

   In vergelijking daarmee ligt de prijs van een nieuwe CV-ketel tussen € 2.150 en € 5.400.

2. Ruimtebenodiging en installatiewerkzaamheden
   Een warmtepomp vereist vaak een buitenunit en een of meerdere binnenunits. Dit betekent dat er voldoende ruimte is voor installatie. Bovendien kan de installatie van een warmtepomp ingrijpende werkzaamheden in het huis vereisen, zoals aansluiting op het bestaande verwarmingsnetwerk.

3. Beperkte prestaties bij lage temperaturen
   Niet-hybride warmtepompen kunnen minder efficiënt werken bij zeer lage temperaturen. In de wintermaanden is het warmtewisselingsproces minder efficiënt, wat kan leiden tot verhoogde elektriciteitsverbruik of het noodzakelijk maken van een hybride systeem.

Voordelen en nadelen van een CV-ketel

Voordelen

1. Lagere aanschaf- en installatiekosten
   De aanschafprijs van een CV-ketel is aanzienlijk lager dan die van een warmtepomp. Dit maakt het een aantrekkelijke keuze voor huishoudens met beperkte budgetten.

2. Minder ingrijpende installatie
   Bij de vervanging van een CV-ketel zijn in de meeste gevallen geen grote aanpassingen aan de woning nodig. Een nieuwe CV-ketel werkt namelijk op hetzelfde principe als de oude, en kan direct op het bestaande leidingnetwerk worden aangesloten.

3. Beter prestatie in minder goed geïsoleerde woningen
   CV-ketels zijn doorgaans efficiënter in woningen die minder goed geïsoleerd zijn. Waar warmtepompen beter presteren in goed geïsoleerde woningen, werken CV-ketels sneller en betrouwbaarder in minder geïsoleerde ruimtes.

4. Snellere verwarming
   Een CV-ketel verwarmt het huis sneller dan een warmtepomp. Dit is een voordeel in situaties waar directe warmte nodig is.

5. Gemakkelijker beschikbaar en onderhoud
   CV-ketels zijn al jaren in gebruik in Nederland en zijn makkelijk beschikbaar. Installateurs en onderhoudsbedrijven zijn goed bekwaam in het onderhoud en het repareren van CV-ketels.

Nadelen

1. Hogere energiekosten in de toekomst
   CV-ketels verbranden aardgas, wat een fossiele brandstof is. De prijs van aardgas is sterk afhankelijk van de wereldmarkt en is in de afgelopen jaren sterk gestegen. In de toekomst is verwacht dat de kosten van aardgas nog verder zullen stijgen.

2. Geen mogelijkheid tot afkoeling
   Een CV-ketel is enkel bedoeld voor verwarming. Tijdens warme zomers is het daarom niet mogelijk om het huis met een CV-ketel te afkoelen.

3. Mindere duurzaamheid
   Omdat een CV-ketel aardgas verbrandt, levert het een hogere CO₂-uitstoot dan een warmtepomp. Dit maakt het een minder duurzame keuze, wat tegenwoordig steeds belangrijker wordt in het kader van klimaatdoelstellingen.

4. Toekomstige beperkingen
   Vanaf 2026 mag een CV-ketel niet meer worden geïnstalleerd in nieuwbouw. Daarnaast is het van plan dat CV-ketels in de toekomst ook niet meer mogen worden vervangen, tenzij het gebeurt met een (hybride) warmtepomp. Dit betekent dat de CV-ketel in de toekomst minder toegankelijk zal zijn.

Kostenvergelijking: warmtepomp versus CV-ketel

Aanschaf- en installatiekosten

De aanschafkosten van een warmtepomp liggen aanzienlijk hoger dan die van een CV-ketel. De prijsvariaties per type zijn als volgt:

De hoge aanschafkosten van een warmtepomp kunnen echter gedeeltelijk worden gecompenseerd via subsidies, zoals de ISDE. Dit maakt de investering iets betaalbaarder.

Energiekosten in de praktijk

De energiekosten per jaar zijn bepalend voor de langdurige economische voordelen van een verwarmingssysteem. Een CV-ketel verbruikt aardgas, terwijl een warmtepomp elektriciteit verbruikt. De energiekosten per jaar worden beïnvloed door:

• Prijs per kWh energie
• Verbruik per jaar
• Subsidies of andere stimulansen

In de praktijk blijkt dat het verbruik aan elektriciteit met een warmtepomp hoger is dan het gasverbruik met een CV-ketel. De totale energiekosten per jaar zijn echter vaak lager bij een warmtepomp, omdat stroom goedkoper is dan gas.

Een voorbeeld:
- CV-ketel: € 600 aan gaskosten per jaar
- Warmtepomp: € 400 aan stroomkosten per jaar

Hierbij moet je rekening houden met eventuele subsidies. Als je bijvoorbeeld € 100 subsidie ontvangt, dan is de netto jaarlijkse besparing € 300.

Looptijd en terugverdientijd

De terugverdientijd van een warmtepomp hangt af van de aanschafkosten en de jaarlijkse besparingen. Een warmtepomp kost bijvoorbeeld € 10.000, en levert € 600 aan jaarlijkse besparing op. De terugverdientijd is dan:

€ 10.000 / € 600 = 16,66 jaar

In de praktijk is de terugverdientijd vaak langer, omdat subsidies meestal slechts voor een beperkte periode gelden. Bovendien kunnen de stroomprijzen in de toekomst stijgen, wat de besparing per jaar kan verminderen.

Een hybride warmtepomp, die deel van het warmtebehoefte met een CV-ketel dekt, kan de terugverdientijd verlagen, aangezien het minder ingrijpend is en subsidies vaak aanzienlijk zijn.

Hybride systemen: de tussenoplossing

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een CV-ketel. Dit systeem zorgt ervoor dat de warmtepomp de hoofdverantwoordelijkheid draagt voor de verwarming, terwijl de CV-ketel als back-up dient in koude wintermaanden of bij tekort aan warmte. Hybride systemen zijn in de afgelopen jaren steeds populairder geworden, omdat ze een goede balans bieden tussen duurzaamheid, kosteneffectiviteit en technische eenvoud.

Voordelen van een hybride warmtepomp

1. Lagere installatiekosten
   Omdat de bestaande CV-ketel kan worden gebruikt als back-up, zijn de installatiekosten voor een hybride warmtepomp lager dan bij een volledige warmtepompinstallatie.

2. Minder ingrijpende aanpassingen
   Het vervangen van een CV-ketel door een hybride systeem vereist in de meeste gevallen geen grote aanpassingen aan de woning.

3. Aanzienlijke subsidies
   Hybride warmtepompen vallen onder de ISDE en kunnen aanzienlijke subsidies opleveren. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor huishoudens die op zoek zijn naar een duurzamere verwarming.

4. Duurzaamheid en kosteneffectiviteit
   Een hybride warmtepomp levert aanzienlijke CO₂-besparing en besparing op de energierekening, vooral wanneer het wordt gekoppeld aan zonnepanelen.

5. Betere prestaties in koude weersomstandigheden
   In koude wintermaanden kan de CV-ketel als back-up dienen, zodat de woning toch goed verwarmd blijft.

Nadelen van een hybride warmtepomp

1. Hoogere aanschafkosten dan een CV-ketel
   Een hybride warmtepomp is duurder dan een standaard CV-ketel, maar meestal betaalbaarder dan een volledige warmtepompinstallatie.

2. Beperkte duurzaamheid
   Omdat een hybride warmtepomp ook aardgas gebruikt, is de duurzaamheid iets lager dan bij een volledige warmtepompinstallatie.

Conclusie

De keuze tussen een warmtepomp en een CV-ketel hangt sterk af van jouw persoonlijke situatie, budget en duurzaamheidswensen. In het algemeen is een warmtepomp op lange termijn de economisch voordeligste keuze, vooral als je subsidies kunt opvangen en je woning goed geïsoleerd is. De hoge aanschafkosten worden op den duur meestal gecompenseerd door de lagere energiekosten en de mogelijke subsidies.

Een CV-ketel is daarentegen een goedkope en makkelijk te installeren keuze, vooral voor huishoudens met een beperkt budget of die snel een verwarmingssysteem nodig hebben. Het is echter belangrijk om rekening te houden met de stijgende energiekosten en de toekomstige beperkingen rond aardgasgebruik.

Voor wie op zoek is naar een balans tussen duurzaamheid en kosteneffectiviteit, is een hybride warmtepomp een interessante optie. Dit systeem combineert de voordelen van een warmtepomp en een CV-ketel, en is in de afgelopen jaren steeds populairder geworden.

Als huiseigenaar ben je uiteindelijk goed geadviseerd om je situatie goed te analyseren, eventuele subsidies te onderzoeken, en eventueel het advies van een ervaren installateur in te houden. Zo kun je een keuze maken die zowel economisch als duurzaam voordeel biedt.

Bronnen

1. Technim: CV-ketel versus warmtepomp
2. Offertevergelijker: Warmtepomp versus CV-ketel
3. Duurzaamheidsvergelijker: Warmtepomp kopen
4. Bobex: Warmtepomp of gasketel