Warmtepompen en Stadswarmte: Vergelijking van MT- en ZLT-systemen voor duurzame verwarming

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In het kader van de transitie naar duurzame energie wordt stadswarmte steeds relevanter voor woningeigenaren en woningbouwmaatschappijen. Het gebruik van centrale warmtenetten en individuele warmtepompen biedt alternatieven voor het gebruik van aardgas. In dit artikel worden de twee belangrijkste varianten van buurtwarmtenetten besproken: het Midden Temperatuur (MT)-net en het Zelf Lage Temperatuur (ZLT)-net. Aan de hand van de beschikbare data uit de bronnen wordt ingegaan op de technische kenmerken, kostenstructuur, duurzaamheid en installatiebehoeften van beide systemen. Ook wordt bekeken wat de maandelijkse kosten zijn bij een verbruik van 30 GJ per jaar en welke maatregelen woningeigenaren kunnen nemen om deze kosten te beïnvloeden.

Technische kenmerken van MT- en ZLT-netten

Wat is een MT-net?

Een MT-net (Midden Temperatuur) is een centraal gevoerde verwarmingsoplossing waarbij het warmtenet warm water levert met temperaturen tussen 40 en 70 graden Celsius. Dit water wordt opgewarmd in een centrale technische ruimte met een warmtepomp en eventueel een back-upketel. De warmte in het MT-net komt uit het Amsterdam-Rijnkanaal via een warmte-koude-opslag (WKO). De woning is aangesloten op het net via een afleverset, die het warme water verwerkt voor verwarming en warm kraanwater.

Voor de MT-variant is in de buurt een centrale technische ruimte nodig, die ruim 300 m² in beslag neemt. In deze ruimte staan de warmtepomp, transportpompen en eventueel een back-upketel. De technische ruimte kan eventueel ondergronds of verdeeld over meerdere units worden aangelegd. Ook is in de buurt een WKO nodig in de diepere ondergrond, waarin water wordt opgeslagen voor gebruik in de koudere maanden.

In de woning is een afleverset nodig, met een afmeting van ongeveer 60 x 45 x 20 cm. Daarnaast is een circulatiepomp vereist, die het warme water door de woning pompt. De afleverset en circulatiepomp zijn relatief stil en maken geluid vergelijkbaar met een Cv-ketel.

Wat is een ZLT-net?

Een ZLT-net (Zelf Lage Temperatuur) is een variant waarbij de warmtepomp per woning geïnstalleerd is. Het warme water uit het net wordt in de woning opgewarmd van 16 naar maximaal 70 graden door een warmtepomp. Deze warmtepomp is een water/water warmtepomp en heeft een afmeting van ongeveer 60 x 40 x 60 cm. Onderdeel van deze warmtepomp is ook een circulatiepomp, die het opgewarmde water verspreidt naar de woning voor verwarming en naar een boiler voor warm kraanwater.

Bij een ZLT-net is geen centrale technische ruimte nodig. In de buurt zijn echter drie Warmte-Overdracht-Stations (WOS) vereist, die het warme water verdelen over de woningen. Deze stations hebben een formaat van ongeveer 3 x 2,5 x 2,5 m. De WOS’s kunnen eventueel ondergronds worden aangelegd.

De warmtepomp in de woning is relatief stil en maakt geluid vergelijkbaar met een koelkast. Het systeem is in dit geval volledig in de woning geïnstalleerd, waardoor er geen buitenunit nodig is, zoals wel het geval is bij lucht/water warmtepompen.

Vergelijking tussen MT- en ZLT-netten

Beide systemen gebruiken het Amsterdam-Rijnkanaal als warmtebron, maar verschillen in de manier waarop de warmte wordt opgewarmd en geleverd. Het MT-net gebruikt een centrale warmtepomp en levert warm water direct aan de woning, terwijl het ZLT-net de warmte opnieuw opwarmt in de woning via een individuele warmtepomp.

Het ZLT-net is volgens de beschikbare data 20% zuiniger dan het MT-net bij het verwarmen van alle woningen. Daarnaast is het ZLT-net in de meeste gevallen flexibel in toepassing, omdat de warmtepomp per woning geïnstalleerd is. Dit kan voordelen bieden voor woningen met specifieke energieverbruiksgedrag of ruimtelijke beperkingen.

Het MT-net is echter robuuster bij extreme koude weersomstandigheden, omdat het op extreem koude dagen eventueel kan rekenen op een back-upketel. Deze ketel kan in de eerste 15 jaar gas gebruiken, wat goedkoper is, maar minder duurzaam. Deze keuze moet nog worden gemaakt.

Kostenvergelijking bij een verbruik van 30 GJ

Tarieven 2025

Vattenfall Stadswarmte gebruikt een kostengebaseerd tariefsysteem, waarbij de prijs voor warmte afhangt van de daadwerkelijke kosten van het systeem. In 2025 zijn de variabele kosten per GJ gedaald van € 46,69 naar € 43,79. De vaste kosten (vastrecht) zijn in 2025 € 760,77 per jaar. Dit tarief geldt voor de meeste gebieden. In sommige projecten kan het tarief anders zijn, afhankelijk van overeenkomsten met de gemeente of woningbouwcorporatie.

Berekening voor een verbruik van 30 GJ

Als een woningeigenaar 30 GJ per jaar gebruikt, is het jaarlijks tarief als volgt berekend:

Vaste kosten: € 760,77 per jaar
Variabele kosten: 30 GJ × € 43,79 = € 1.313,70
Totaal jaarverbruik: € 760,77 + € 1.313,70 = € 2.074,47
Gemiddeld maandbedrag: € 2.074,47 ÷ 12 = € 172,87 per maand

Voor een ZLT-net, waarbij de woningeigenaar zelf eigenaar is van de warmtepomp, is het verbruik in GJ niet van toepassing. In dit geval betaalt de woningeigenaar alleen vaste kosten voor verwarming (€ 321 per jaar) en koude (€ 292 per jaar) als die diensten worden afgelast.

Het elektriciteitsverbruik neemt echter toe bij een ZLT-net, omdat zowel de boiler als de warmtepomp op elektriciteit werken. Dit betekent dat de totale energiekosten niet alleen afhankelijk zijn van het warmteverbruik, maar ook van het elektriciteitsverbruik.

Invloed van isolatie en andere maatregelen

De maandelijkse kosten zijn mede afhankelijk van het energieverbruik. Woningeigenaren kunnen invloed uitoefenen op dit verbruik door isolatiemaatregelen te nemen, zoals het isoleren van daken, muren of ramen. Ook het lager instellen van de kamertemperatuur kan het energieverbruik verminderen. Deze maatregelen kunnen leiden tot lagere variabele kosten, en daarmee een lager maandbedrag.

Duurzaamheid

Beide systemen zijn duurzaam, omdat ze gebruikmaken van het Amsterdam-Rijnkanaal als warmtebron in plaats van aardgas. Het ZLT-net is echter iets zuiniger, omdat het 20% minder energie verbruikt voor het verwarmen van alle woningen samen.

Het MT-net gebruikt op extreem koude dagen een back-upketel, die in de eerste 15 jaar eventueel op gas kan werken. Deze keuze is minder duurzaam, maar goedkoper. Na 15 jaar kan de back-upketel worden vervangen door een duurzame variant, zoals een elektrische of houtpelletketel.

Geluidsimpact

Beide systemen zijn relatief stil. De circulatiepomp maakt geluid vergelijkbaar met een Cv-ketel. De warmtepomp in een ZLT-net maakt geluid vergelijkbaar met een koelkast. Bij een MT-net is de warmtepomp geplaatst in een centrale technische ruimte, zodat het geluid beperkt blijft tot die ruimte. Bij een ZLT-net is de warmtepomp in de woning geïnstalleerd, maar is er geen buitenunit nodig, zoals wel het geval is bij lucht/water warmtepompen.

Aanpassingen in de woning en de buurt

Aanpassingen in de woning

Voor een MT-net is in de woning een afleverset nodig, met een circulatiepomp. Voor warm kraanwater is een kleine boiler nodig, van ongeveer 50 liter. Deze boiler is vergelijkbaar in formaat met een Cv-ketel.

Voor een ZLT-net is in de woning een warmtepomp nodig, evenals een grotere boiler voor warm kraanwater. Deze boiler heeft een capaciteit van minimaal 100 liter tot maximaal 300 liter, afhankelijk van de behoefte aan warm kraanwater. In beperkte ruimte zijn ook kleinere of andere uitvoeringen mogelijk.

Aanpassingen in de buurt

Voor een MT-net is een technische ruimte van ongeveer 300 m² nodig, evenals een WKO in de diepere ondergrond. De technische ruimte kan eventueel ondergronds of verdeeld over meerdere units worden aangelegd.

Voor een ZLT-net zijn in de buurt drie WOS’s nodig, die het warme water verdelen over de woningen. Deze stations hebben een formaat van ongeveer 3 x 2,5 x 2,5 m. De WOS’s kunnen ook ondergronds worden aangelegd.

Toekomstige ontwikkelingen en wetgeving

De huidige wetgeving maakt het mogelijk om de warmteprijzen los te koppelen van de aardgasprijs. Dit leidt tot een kostengebaseerd warmtetarief, dat afhankelijk is van de daadwerkelijke kosten van het system plus een kleine marge. Deze wetgeving moet nog verder worden uitgewerkt.

De keuze tussen een MT- en ZLT-net wordt meestal gemaakt in overleg met de buurt. De variant die het beste past bij de lokatie, wordt verder uitgewerkt. De betrokkenheid van de buurt is belangrijk voor een succesvolle implementatie van het warmtenet.

Conclusie

Zowel een MT- als een ZLT-warmtenet biedt een duurzame en efficiënte oplossing voor de verwarming van woningen. Het keuze tussen deze varianten hangt af van factoren zoals de beschikbare ruimte, het energieverbruiksgedrag van de bewoners, en de technische mogelijkheden in de buurt.

Bij een verbruik van 30 GJ per jaar leidt het MT-net tot een jaarbedrag van ongeveer € 2.074,47, of € 172,87 per maand. Voor een ZLT-net, waarbij de woningeigenaar zelf eigenaar is van de warmtepomp, is het verbruik in GJ niet van toepassing, maar nemen de elektriciteitskosten toe.

Beide systemen zijn duurzaam, maar het ZLT-net is iets zuiniger. De keuze tussen een MT- en ZLT-net hangt af van lokale voorwaarden en de wens van de buurt. Het is belangrijk om de beschikbare technische en financiële opties goed te doorgronden voordat een beslissing wordt genomen.