5 Misverstanden over de Warmtepomp: Feiten en Realiteiten

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Het gebruik van warmtepompen als duurzame verwarmingsoplossing is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Zowel in particuliere woningen als in grotere woningbouwprojecten speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol in de energietransitie. Toch blijven er veel vragen en onzekerheden rondom de werking, prestaties en voordelen van warmtepompen. Deze onzekerheden worden vaak versterkt door misverstanden die verspreid worden door onvoldoende kennis of verkeerde informatie.

In dit artikel bespreken we vijf veelvoorkomende misverstanden over warmtepompen, waarbij we steeds aanduiden wat de feiten zijn en hoe deze op basis van technische principes en praktische toepassingen te verifiëren vallen. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen uit de bouw- en energie-industrie, zoals energiecentra, overheidsdocumenten en toepassingsvoorbeelden in de woningbouwsector.

Misverstand 1: Verwarming met een warmtepomp is duur

Een van de meest voorkomende misverstanden is dat het gebruik van een warmtepomp leidt tot hoge energiekosten. Veel mensen geloven dat een warmtepomp, net als elektrische verwarming, veel elektriciteit verbruikt en daardoor kostbaar is.

Facts: Een warmtepomp werkt volgens het principe van warmteoverdracht. Het gebruikt elektriciteit om warmte uit de buitenlucht of het grondwater te halen en deze in huis af te geven. De efficiëntie van een warmtepomp wordt weergegeven in de Coefficient of Performance (COP). Bij een COP van 4 betekent dit dat 1 kWh elektriciteit leidt tot 4 kWh aan warmte. Dit maakt warmtepompen aanzienlijk efficiënter dan elektrische verwarming of gasverwarming.

Daarnaast wordt ook de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) gebruikt om het jaarlijkse rendement te bepalen. In Nederland, waar de gemiddelde buitentemperatuur in de winter ongeveer 7 graden bedraagt, liggen SCOP-waarden meestal tussen de 4 en 5. Dit betekent dat in de praktijk de energiekosten lager zijn dan bij traditionele verwarmingsmethoden.

Conclusie: Een warmtepomp is niet per se duur. Tegen het eind van de levenscyclus is het vaak zelfs kosteneffectiever dan gas of elektrische verwarming, zeker bij toepassing van goede isolatie en een efficiënte verwarmingsopstelling. Het is echter belangrijk om een model met een hoog energielabel (zoals A++) te kiezen om maximale efficiëntie te bereiken.

Misverstand 2: Een warmtepomp werkt niet goed bij koud weer

Er is vaak sprake van twijfel over de prestaties van een warmtepomp bij lage buitentemperaturen. Veel mensen geloven dat het systeem bij koude winters niet in staat is om voldoende warmte te leveren of dat het een elektrisch noodverwarmingsdeel moet inschakelen.

Facts: Bij erg lage temperaturen (onder nul graden), daalt de COP van een warmtepomp inderdaad. In de meest extreme winters is de COP vaak rond de 2 of 3. Dit gebeurt echter maar enkele uren per jaar. De gemiddelde buitentemperatuur in Nederlandse winters ligt boven de 0 graden en vaak rond de 7 graden, waarbij COP-waarden van 4 tot boven de 5 behaald worden.

Bij koude weersomstandigheden kan een warmtepomp inderdaad aansluiten op een elektrisch noodverwarmingsdeel. Dit gebeurt echter slechts in uitzonderlijke gevallen en is beperkt tot een klein percentage van de totale warmtebehoefte. De bèta-factor geeft aan hoeveel van de jaarlijkse warmtebehoefte een warmtepomp op eigen kracht kan leveren. Voor modernere warmtepompen ligt deze bèta-factor vaak boven de 90%.

Conclusie: Een warmtepomp werkt prima bij koud weer, zolang de isolatie van het huis voldoende is. In extreme koude perioden kan een noodverwarmingsdeel ingeschakeld worden, maar dit is uitzonderlijk en leidt niet tot dramatische energiekosten.

Misverstand 3: Vloerverwarming is technisch gezien elektrische verwarming

Een ander veelvoorkomend misverstand is dat vloerverwarming automatisch gelijkgesteld wordt aan elektrische verwarming. Dit leidt tot de veronderstelling dat vloerverwarming inefficiënt is en slecht functioneert in combinatie met warmtepompen.

Facts: Vloerverwarming bestaat uit twee types: elektrische vloerverwarming en hydraulische vloerverwarming. Elektrische vloerverwarming werkt inderdaad op elektriciteit, maar hydraulische vloerverwarming is een centraal verwarmingssysteem dat warm water leidt via buizen onder de vloer. Deze laatste vorm kan perfect worden aangesloten op een warmtepomp.

Omdat vloerverwarming op een lage temperatuur werkt (meestal rond 30 tot 40 graden Celsius), is het een ideale keuze in combinatie met warmtepompen, die op lage temperaturen het meeste rendement geven. Het systeem werkt langzaam, maar het biedt een constante warmteafgifte en een comfortabel binnenklimaat.

Conclusie: Vloerverwarming is technisch gezien geen elektrische verwarming in de meeste gevallen. Het is een efficiënte verwarmingsmethode die goed aansluit op warmtepompen en bijdraagt aan een comfortabele en duurzame verwarming.

Misverstand 4: Een warmtepomp gebruikt alleen elektriciteit en geen duurzame energiebronnen

Vaak wordt gedacht dat een warmtepomp uitsluitend elektriciteit gebruikt en dus afhankelijk is van het elektriciteitsnet. Dit leidt tot het verkeerde beeld dat de warmtepomp geen duurzame energiebronnen benut.

Facts: Een warmtepomp gebruikt inderdaad elektriciteit om te functioneren, maar het is belangrijk om te begrijpen dat deze elektriciteit een motorfunctie heeft. De echte warmte die wordt gegenereerd komt uit de omgeving, namelijk de lucht, grond of water. In dat opzicht maakt een warmtepomp gebruik van hernieuwbare energie.

De verhouding tussen de ingezette elektriciteit en de gegenereerde warmte wordt weer weergegeven in de COP. Bij een COP van 4 betekent dat 75% van de warmte uit de omgeving komt, terwijl slechts 25% afkomt van elektriciteit. Dit maakt een warmtepomp een efficiënte en duurzame verwarmingsoptie, zeker als de elektriciteit afkomstig is uit duurzame bronnen zoals wind- of zonne-energie.

Conclusie: Een warmtepomp gebruikt elektriciteit als motor, maar haalt de meeste warmte uit de omgeving. Hierdoor maakt het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, zoals wind- of zonne-energie, zinvol en draagt het bij aan een duurzame verwarming.

Misverstand 5: Een warmtepomp is zuiniger dan een warmtenet

Er is vaak een duidelijke voorkeur voor warmtepompen boven warmtenetten, omdat men denkt dat een warmtepomp automatisch zuiniger is. In werkelijkheid is het beeld vaak verward, omdat het begrip "zuinig" op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden.

Facts: Zuinig kan duiden op: - Geld: eenmalige en jaarlijkse kosten. - Ruimte: hoeveel ruimte het systeem inneemt. - Materiaal: hoeveel materiaal nodig is voor installatie. - Energiekwaliteit: hoeveel hoge kwaliteit energie wordt gebruikt (zoals elektriciteit of gas).

Bij een vergelijking tussen warmtepompen en warmtenetten blijkt dat warmtenetten in bepaalde gevallen zuiniger zijn in termen van geld, ruimte en materiaal. Warmtenetten maken gebruik van bestaande infrastructuur en kunnen meestal lokaal warmte genereren of restwarmte gebruiken (zoals bij industriële bedrijven of geothermische putten).

Daarentegen gebruikt een warmtepomp meer elektriciteit en vereist het soms aanpassingen aan het elektriciteitsnet. Warmtepompen gebruiken meer hoge kwaliteit energie (elektriciteit) om warmte te genereren, terwijl warmtenetten direct warmte gebruiken van lage kwaliteit.

Conclusie: Hoewel warmtepompen efficiënter zijn in termen van COP, is het niet altijd waar dat ze zuiniger zijn dan warmtenetten. De keuze hangt af van het specifieke project en de lokaal beschikbare energiebronnen. In sommige gevallen is een warmtenet een betere keuze, vooral waar restwarmte of industriële warmte beschikbaar is.

Conclusie

De transitie naar duurzame verwarming is essentieel voor het bereiken van de klimaatdoelen in Nederland. Warmtepompen spelen daar een belangrijke rol in, maar het is belangrijk om de feiten te onderscheiden van de fabels. In dit artikel zijn vijf veelvoorkomende misverstanden behandeld, elk met een feitelijke toelichting.

Samenvattend: 1. Warmtepompen zijn efficiënter en niet duur, zeker bij goede isolatie en correcte keuze. 2. Ze werken prima bij koud weer, met uitzondering van extreme koude dagen. 3. Vloerverwarming is niet per se elektrische verwarming en sluit goed aan op warmtepompen. 4. Een warmtepomp maakt gebruik van hernieuwbare energiebronnen uit de omgeving. 5. Warmtenetten zijn in bepaalde gevallen zuiniger dan warmtepompen, afhankelijk van de maatstaf en context.

Bij het overwegen van een warmtepompproject is het dus belangrijk om niet alleen te kijken naar het rendement of het energielabel, maar ook naar de isolatie van het huis, het verwarmingsstelsel en de lokaal beschikbare energiebronnen. Het betreft een complexe beslissing die goed geïnformeerd moet worden.