Aanleg van een warmtepomp bij bestaande stadsverwarming: mogelijkheden, beperkingen en keuzes

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Het verplaatsen van de energievoorziening van woningen naar duurzamere oplossingen is een kernprioriteit in het kader van de klimaatdoelstellingen van Nederland. In stedelijke gebieden wordt stadsverwarming (of stadswarmte) steeds vaker ingezet als een efficiënte en duurzame verwarmingsoplossing. Ongeveer 6 procent van de woningen in Nederland maakt gebruik van stadsverwarming, wat neerkomt op ongeveer 600.000 huishoudens. Dit aantal groeit gestaag, vooral in gemeenten die stadsverwarming als onderdeel van hun energieplan hebben opgenomen.

Een vraag die steeds vaker rijst bij eigenaars van woningen met stadsverwarming is: is het mogelijk om een warmtepomp te installeren in een huis dat al is aangesloten op een warmtenet? Deze vraag roept meerdere aspecten op, zoals technische mogelijkheden, wettelijke beperkingen, kosten en rendement. In dit artikel worden deze kwesties uitgebreid toegelicht, op basis van relevante informatie uit betrouwbare bronnen.

Wat is stadsverwarming en hoe werkt het?

Stadsverwarming, ook bekend als stadswarmte, is een centrale verwarmingsoplossing waarbij meerdere woningen via een gemeenschappelijke aansluiting worden voorzien van warmte. De warmte wordt geproduceerd buiten de woning, vaak via restwarmte uit industriële processen, geothermie, biomassa of afvalverbranding. Deze warmte wordt via een warmtenet geleverd tot aan de woningen, waar het gebruikt wordt voor verwarming en warm water.

De belangrijkste kenmerken van stadsverwarming zijn:

Centrale productie: De warmte wordt niet in de woning zelf geproduceerd, maar elders.
Gemeenschappelijke aansluiting: Meerdere woningen delen één aansluiting op het warmtenet.
Monopolie van de leverancier: In de meeste gevallen is er slechts één leverancier van stadswarmte in een bepaald netwerk.
Regulering via de Warmtewet: Consumenten zijn beschermd tegen onredelijke prijzen en slechte service.
Duurzaamheid: Stadsverwarming is meestal een duurzame oplossing, omdat het niet afhankelijk is van fossiele brandstoffen.

Zoals duidelijk uit de bronnen, is het gebruik van stadsverwarming vooral geschikt in stedelijke omgevingen waar de woningen dicht bij elkaar staan, hetgeen het warmteverlies per woning beperkt en het efficiënter maakt om een warmtenet aan te leggen.

Aanleg van een warmtepomp in een huis met stadsverwarming

Is het technisch mogelijk?

Technisch gezien is het in principe mogelijk om een warmtepomp te installeren in een woning die is aangesloten op stadsverwarming. Dit geldt bijvoorbeeld als:

De woning tijdelijk niet wordt gebruikt en er tijdelijk vanaf wil worden gegaan om een warmtepomp te installeren.
De woning wordt uit het warmtenet gehaald en vervolgens wordt een eigen warmtepomp aangelegd.
De woning is opgenomen in een nieuw warmtenet dat binnenkort wordt aangelegd, en de eigenaar kiest voor een warmtepomp in plaats van het warmtenet.

Er is echter een belangrijk verschil tussen:

Tijdelijke afsluiting van het warmtenet voor de installatie van een warmtepomp.
Definitieve afsluiting van het warmtenet voor de installatie van een warmtepomp.

In beide gevallen is het nodig om contact op te nemen met de leverancier van het warmtenet, omdat deze de technische mogelijkheden en beperkingen kent.

Wettelijke en praktische beperkingen

De wettelijke bepalingen zijn belangrijk bij het overwegen van een warmtepomp in een huis met stadsverwarming. In de meeste gevallen geldt het volgende:

Verplichte aansluiting: Als er al een warmtenet aanwezig is in de straat, is het in veel gevallen verplicht om stadsverwarming te gebruiken.
Wettelijke plafond op de kosten: Als er binnenkort een warmtenet wordt aangelegd in de wijk, mag de aansluiting voor het warmtenet niet duurder zijn dan een nieuwe hoogrendementsketel.
Subsidies mogelijk: Bij een wettelijke aansluiting op een nieuw warmtenet zijn subsidies beschikbaar die het rendement van de investering verhogen.

Een belangrijk punt is dat het afkoppelen van een woning van het warmtenet niet eenvoudig of goedkoop is. De kosten voor het verwijderen van de aansluiting en het verwijderen van het verwarmingsapparaat (zoals een warmtepomp) kunnen snel oplopen tot duizenden euro's. Bovendien mag de afsluiting tijdelijk zijn, maar dan maximaal voor twee jaar.

Wanneer is het zinvol om een warmtepomp te installeren?

In sommige gevallen kan het zinvol zijn om een warmtepomp te installeren in een woning die op stadsverwarming is aangesloten. De beslissing hangt af van meerdere factoren:

1. Is er sprake van een nieuw warmtenet?

Als er binnenkort een warmtenet wordt aangelegd in de wijk, is het mogelijk om te kiezen voor een warmtepomp in plaats van stadswarmte. In dit geval zijn er wettelijke beperkingen op de kosten van de aansluiting, en is er een subsidie mogelijk.

2. Is de woning tijdelijk leeg?

Als de woning tijdelijk leeg staat (bijvoorbeeld bij een verhuizing of renovatie), is het mogelijk om tijdelijk af te koppelen van het warmtenet om een warmtepomp te installeren. Dit is echter duur en vereist goed voorbereiding.

3. Is de woning thermisch geïsoleerd?

Als de woning goed geïsoleerd is en het warmteverlies beperkt is, kan een warmtepomp een efficiënte en duurzame oplossing zijn. Voor oude huizen met hoge warmteverliezen is een warmtepomp echter mogelijk niet rendabel, omdat het hogere vermogen en dus hoge investeringen en elektriciteitskosten vereist.

In dit verband is het belangrijk om een warmteverliesaudit te laten uitvoeren. Dit onderzoek geeft inzicht in de thermische prestaties van het huis en helpt om de juiste verwarmingsoplossing te kiezen.

Warmtepomp-technologieën en hun toepassing

Er zijn verschillende soorten warmtepompen, waarvan sommige beter geschikt zijn voor bepaalde situaties. De belangrijkste soorten zijn:

1. Luchtwarmtepomp

Een luchtwarmtepomp haalt warmte uit de lucht en is eenvoudig te installeren. Het is een goedkope optie, maar minder efficiënt in koude winters. Deze warmtepomp is geschikt voor woningen met een laag warmteverlies.

2. Bodemwarmtepomp

Een bodemwarmtepomp haalt warmte uit de grond en is zeer efficiënt, maar vereist een grote investering in grondboringen. Deze warmtepomp is geschikt voor woningen met hoge warmteverliezen.

3. Geothermische warmtepomp

Een geothermische warmtepomp maakt gebruik van warmte uit diepere lagen van de aarde en is bijna altijd efficiënt. Deze warmtepomp vereist echter veel ruimte en is duidelijk de duurste optie.

4. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele verwarmingsbron (zoals een CV-ketel of gasboiler). Dit is een flexibele oplossing, waarbij de warmtepomp het grootste deel van de warmte levert en de CV-ketel een ondersteunende rol speelt.

5. Ventilatiewarmtepomp

Een ventilatiewarmtepomp maakt gebruik van de warmte uit de ventilatielucht en is eenvoudig te installeren in combinatie met een bestaande ventilatieinstallatie. Deze warmtepomp is minder efficiënt dan een luchtwarmtepomp, maar kan toch leiden tot significante besparingen op de energierekening.

Kosten en rendement

De kosten en het rendement van een warmtepomp-installatie hangen sterk af van het type warmtepomp en de energieprestaties van de woning. Een overzicht van de kosten per warmtepompsoort is:

Type warmtepomp	Kosten (excl. btw)
Luchtwarmtepomp	€ 5.000 – € 9.000
Bodemwarmtepomp	€ 20.000 – € 30.000
Geothermische warmtepomp	€ 20.000 – € 30.000
Hybride warmtepomp	€ 5.000 – € 10.000
Ventilatiewarmtepomp	€ 3.000

De besparing op de energierekening hangt af van het type warmtepomp en de isolatie van de woning. Voor een woning met een gemiddeld gasverbruik van 1.700 m³ per jaar zijn de volgende schattingen beschikbaar:

Type warmtepomp	Jaarlijkse besparing op energierekening	Verlaging CO₂-uitstoot
Luchtwarmtepomp	€ 350 – € 400	800 kg
Bodemwarmtepomp	€ 550 – € 600	1.000 kg
Hybride warmtepomp	€ 200	800 kg
Ventilatiewarmtepomp	€ 180	600 kg

Deze cijfers zijn gebaseerd op een woning met goede isolatie. Voor oude huizen met hoge warmteverliezen zijn de besparingen lager, omdat de warmtepomp een hoger vermogen moet leveren.

Samenwerking met stadsverwarming

Een alternatieve benadering is om de warmtepomp te koppelen aan het bestaande warmtenet. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een hybride warmtepomp, waarbij de warmtepomp het grootste deel van de warmte levert en het warmtenet een ondersteunende rol speelt. Dit is een efficiënte oplossing in woningen die al zijn aangesloten op het warmtenet, maar toch willen profiteren van de efficiëntie van een warmtepomp.

In sommige gevallen is het mogelijk om de warmtepomp te gebruiken voor het verwarmen van het sanitair water, terwijl het warmtenet nog gebruikt wordt voor de ruimteverwarming. Dit is een relatief eenvoudige upgrade die niet vereist dat de woning volledig wordt afgewikkeld van het warmtenet.

Conclusie

De aanleg van een warmtepomp in een woning die is aangesloten op stadsverwarming is technisch mogelijk, maar vereist een zorgvuldige afweging van de wettelijke beperkingen, kosten en technische aspecten. De keuze voor een warmtepomp in plaats van stadsverwarming is meestal alleen zinvol in de volgende gevallen:

Er is binnenkort sprake van een nieuw warmtenet, en de eigenaar wil een alternatieve oplossing kiezen.
De woning is tijdelijk leeg, en er is de mogelijkheid om tijdelijk van het warmtenet af te koppelen.
De woning is goed geïsoleerd, waardoor een warmtepomp efficiënt en rendabel kan zijn.
Er is sprake van een hybride oplossing waarbij de warmtepomp wordt gekoppeld aan het bestaande warmtenet.

Het is belangrijk om een warmteverliesaudit uit te voeren om de thermische prestaties van de woning te beoordelen. Dit helpt om te bepalen of een warmtepomp een geschikte oplossing is en welk type warmtepomp het meest efficiënt en rendabel is.

Tot slot is het belangrijk om te beseffen dat de wettelijke bepalingen rondom het warmtenet een grote rol spelen. Eigenaars moeten contact opnemen met de leverancier van het warmtenet om te bepalen of een warmtepomp een wettelijke en technische optie is. In sommige gevallen kan het installeren van een warmtepomp leiden tot significante besparingen op de energierekening en een vermindering van CO₂-uitstoot, wat een waardevolle bijdrage is aan de duurzaamheidsdoelstellingen van Nederland.