Aanpassingen en vergunningen bij warmtepompinstallatie: een overzicht voor eigenaren en installateurs

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

In het kader van de transitie naar een duurzame energievoorziening wordt de warmtepomp steeds vaker gekozen als alternatief voor traditionele cv-installaties. Vanaf 2026 wordt de installatie van een warmtepomp verplicht bij het vervangen van een gasgestookte verwarmingsinstallatie. Voor eigenaren, woningcorporaties en installateurs is het van belang om vooraf duidelijk te weten welke aanpassingen en vergunningen nodig zijn bij de installatie van een warmtepomp. Deze tekst biedt een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten en technische voorwaarden die meespelen bij de installatie van een warmtepomp.

Wat zijn de belangrijkste soorten warmtepompen en hun impact op de installatie?

Er zijn verschillende soorten warmtepompen die elk hun eigen vereisten met zich meebrengen. In het kader van de keuze voor een warmtepomp dient rekening gehouden te worden met de energiebron (lucht, bodem, grondwater), het type afgiftesysteem (radiatoren of vloerverwarming), en de benodigde ruimte in de woning of op het erf.

Lucht-lucht- en lucht-water warmtepompen

Een lucht-lucht warmtepomp is vaak vergelijkbaar met een airco-systeem en wordt gebruikt voor het verwarmen van een woning. Deze warmtepomp kan ook gekoeld worden, wat het ideaal maakt voor huizen in regio’s met warmere zomers. Het voordeel van deze warmtepomp is dat het eenvoudiger is om te installeren dan bijvoorbeeld een bodem-water warmtepomp. Toch is het van belang om rekening te houden met de plaatsing van de buitenunit. Deze moet zo geplaatst worden dat de buren en inwoners zo min mogelijk last ondervinden van het geluid. Opties zijn bijvoorbeeld het plaatsen van de unit in een schuur of op het dak van een aanbouw, zolang het dak niet gevoelig is voor trillingen.

Bodem-water warmtepomp

Bij een bodem-water warmtepomp wordt gebruik gemaakt van grondwarmte. Dit betekent dat er een systeem van buizen of lussen aangelegd moet worden in de tuin. Dit vereist een grondboring en het aanleggen van een warmteverzamelinstallatie, wat vaak ingrijpende veranderingen met zich meebrengt aan het erf. In veel gevallen is het noodzakelijk om een vergunning aan te vragen, vooral als de aanpassingen aanzienlijk zijn. Hoewel grondboringen in principe geen bouwvergunning vereisen, is het in de meeste gevallen wel nodig om een melding aan te maken bij de gemeente. Bovendien kunnen milieuvergunningen verplicht zijn, afhankelijk van de diepte van de boring en het type vloeistof dat wordt gebruikt in het systeem.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een gecombineerd systeem dat zowel elektriciteit als gas gebruikt. Deze warmtepomp werkt samen met een traditionele cv-ketel, wat betekent dat er nog steeds gas nodig is. De hybride warmtepomp springt in bij hogere temperaturen of bij het maken van warm water. Voor de installatie van deze warmtepomp is in de meeste gevallen geen aansluitingverbreding nodig. De huidige elektriciteitsaansluiting is meestal voldoende, maar een erkend installateur kan adviseren of aanpassingen nodig zijn. Een hybride warmtepomp is vaak een geschikt tussentijdse oplossing tot een volledig elektrisch systeem of aansluiting op een warmtenet mogelijk is.

Welke aanpassingen zijn nodig bij de installatie van een volledig elektrische warmtepomp?

Een volledig elektrische warmtepomp is de duurzaamste optie en maakt het mogelijk om volledig van het aardgas af te raken. Echter, deze warmtepomp heeft hoge energie-eisen. Het systeem moet zowel verwarming als warm water leveren, wat resulteert in een hoger elektriciteitsverbruik. Daarom is vaak een 3x25A aansluiting nodig om de warmtepomp tegelijk met andere hoogverbruiktoestellen, zoals een inductiekookplaat, te kunnen gebruiken. Het is daarom belangrijk om te controleren of de huidige elektriciteitsaansluiting geschikt is. In sommige gevallen is een aansluitingverbreding noodzakelijk. Hierbij is het verstandig om te werken met een erkend installateur die ervaring heeft met elektrische warmtepompen.

Daarnaast is het belangrijk dat de woning goed geïsoleerd is en een verwarmingssysteem heeft dat geschikt is voor verwarmen met lage temperaturen. Als de isolatie van de woning nog verbeterd moet worden, kan een hybride warmtepomp een tussentijdse oplossing zijn. Ook kan de hybride warmtepomp uitgebreid worden met een voorraadvat voor warm water, waardoor het mogelijk wordt om het gebruik van aardgas te verminderen of volledig te stoppen.

Welke vergunningen zijn nodig bij de installatie van een warmtepomp?

Het is belangrijk om vooraf te weten of een vergunning nodig is bij de installatie van een warmtepomp. In sommige gevallen is het niet nodig om een vergunning aan te vragen, terwijl het in andere gevallen wettelijk verplicht is. De vereisten hangen af van het type warmtepomp en de wijzigingen die gedaan worden aan de woning of het erf.

Vergunning voor buitenunit

Als de installatie van een warmtepomp leidt tot wijzigingen aan de buitenzijde van de woning, zoals het plaatsen van een buitenunit, is een vergunning vaak nodig. Deze buitenunit dient zo geplaatst te worden dat de buren zo min mogelijk last ondervinden van het geluid. De buitenunit kan bijvoorbeeld in een schuur of op het dak van een aanbouw geplaatst worden, zolang het dak niet gevoelig is voor trillingen. Het is ook mogelijk om een kast met geluidsdemping te gebruiken. Het niet aanvragen van een verplichte vergunning kan leiden tot bouwstops, dwangsommen en hoge herstelkosten, omdat de gemeente dan handhavend moet optreden bij ongeoorloofde installaties.

Vergunning voor bodemwarmtepomp

Bij een bodem-water warmtepomp zijn aanpassingen aan het erf nodig, zoals een grondboring en het aanleggen van buizen. In de meeste gevallen is een melding aan de gemeente noodzakelijk, bovendien kan een milieuvergunning verplicht zijn. De vereisten hangen af van de diepte van de boring en het type vloeistof dat in het systeem wordt gebruikt. Het is daarom verstandig om dit te bespreken met de gemeente of een erkend installateur om te voorkomen dat er later problemen met de vergunning optreden.

Uitzonderingen en vrijstellingen

De verplichting om een warmtepomp te installeren bij het vervangen van een gasgestookte cv-ketel geldt niet voor iedereen. Er zijn uitzonderingen wanneer een warmtepomp technisch niet mogelijk is. In dergelijke gevallen kan er een andere duurzame oplossing gekozen worden, zoals aansluiting op een warmtenet of het gebruik van groen gas. Het is belangrijk om dit vooraf te bespreken met de gemeente of een erkend installateur, zodat de juiste keuze gemaakt kan worden op basis van de feitelijke mogelijkheden.

Welke andere factoren zijn van invloed op de installatie van een warmtepomp?

Naast de technische vereisten en vergunningen zijn er ook andere factoren die meespelen bij de keuze voor een warmtepomp. Deze omvatten de isolatie van de woning, het type afgiftesysteem, en de beschikbare ruimte. Een goed geïsoleerde woning is essentieel voor het efficiënt functioneren van een warmtepomp. Daarnaast is het belangrijk om te weten of de woning is uitgerust met radiatoren of vloerverwarming, want dit heeft invloed op het rendement van het systeem. Ook de beschikbare ruimte in de woning of op het erf speelt een rol, omdat een warmtepomp zowel binnen- als buitenunits kan vereisen.

Rol van ventilatie bij een warmtepompsysteem

Een vaak onderschat aspect van een warmtepompsysteem is ventilatie. Zonder voldoende frisse lucht kan het systeem in goede werking blijven en het comfort in de woning kan worden beïnvloed. Vooral in goed geïsoleerde huizen is balansventilatie met warmteterugwinning ideaal. Dit type ventilatie zorgt ervoor dat er efficiënt verkeer is van frisse lucht zonder dat er veel warmte verloren gaat. Dit helpt bij het optimaliseren van het rendement van de warmtepomp en het comfort in de woning.

Slimme combinaties met zonnepanelen en batterijen

Een losse warmtepomp is al een goede stap in de richting van duurzame energievoorziening, maar de echte kracht zit in de combinatie met andere duurzame technieken. Een slimme investering is bijvoorbeeld de combinatie van een warmtepomp met zonnepanelen en een thuisbatterij. Deze oplossing zorgt ervoor dat de energie die opgewekt wordt, efficiënt gebruikt kan worden. Hierdoor wordt de afhankelijkheid van energieleveranciers verlaagd en kunnen energiekosten op lange termijn aanzienlijk gereduceerd worden. Dit maakt de installatie van een warmtepomp nog effectiever en duurzamer.

Conclusie

De installatie van een warmtepomp is een belangrijke stap in de richting van een duurzame woning. Het is echter belangrijk om vooraf te weten welke aanpassingen nodig zijn en of een vergunning vereist is. Dit hangt af van het type warmtepomp, de wijzigingen aan de woning of het erf, en de juridische situatie in de regio. Het is verstandig om dit te bespreken met een erkend installateur en de gemeente, om eventuele problemen te voorkomen. Bovendien zijn er andere factoren, zoals isolatie en ventilatie, die een rol spelen bij de efficiëntie van het systeem. Door slimme combinaties met andere duurzame technieken, zoals zonnepanelen en batterijen, kan het rendement van een warmtepomp nog verder worden verhoogd. Het kiezen van de juiste warmtepomp en het zorgen voor de juiste voorwaarden zijn essentieel voor een succesvolle en duurzame installatie.