Aarde-water warmtepomp: werking, efficiëntie en onderhoudsvrije voordelen

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Een aarde-water warmtepomp, ook bekend als grond-water warmtepomp, is een duurzame verwarmingsoptie die steeds populairder wordt onder woningeigenaren die hun energieverbruik willen verlagen en hun woning aardgasvrij willen maken. Deze warmtepomp haalt warmte uit de aarde om het water voor de centrale verwarming te verwarmen. Omdat de temperatuur van de bodem relatief constant is, is dit systeem efficiënter dan veel andere warmtepompen. Bovendien vereist het amper onderhoud en biedt het een lange levensduur, wat het aantrekkelijk maakt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

In dit artikel zullen we de werking van een aarde-water warmtepomp bespreken, de efficiëntie en het rendement toelichten en het onderhoudsaspect onder de loep nemen. Daarnaast geven we een overzicht van de voordelen en nadelen van deze warmtepomp, waarna we afsluiten met een overzicht van de kosten en eventuele vergunningen die nodig kunnen zijn.

Werking van een aarde-water warmtepomp

Een aarde-water warmtepomp werkt met behulp van een buizensysteem dat in de bodem geplaatst is. Dit systeem kan zowel horizontaal als verticaal zijn aangelegd, afhankelijk van de beschikbare ruimte in de tuin. Het koudemiddel in de buizen neemt warmte op uit de bodem en transporteert deze naar de warmtepomp, waar de warmte wordt verwerkt en afgegeven aan het verwarmingssysteem van het huis.

Het proces verloopt als volgt:

Warmteopname uit de bodem: De buizen in de bodem bevatten een koudemiddel dat warmte opneemt uit de aarde. Hoe dieper de buizen zijn aangelegd, hoe hoger de temperatuur van de bodem en dus hoe efficiënter de warmteopname.
Warmteoverdracht naar de warmtepomp: Het koudemiddel met de ingebruhte warmte wordt door een pomp naar de warmtepomp getransporteerd. Hier gebeurt een warmtewisseling, waarbij de warmte van het koudemiddel wordt overgedragen aan een ander koudemiddel dat op lage temperatuur verdampt.
Compressie en opwarming: De damp van het koudemiddel wordt verder samengeperst door de compressor, wat leidt tot een verdere toename van de temperatuur. De warmte kan nu worden afgegeven aan het CV-water.
Cyclus herhalen: Nadat de warmte aan het CV-water is afgegeven, begint de cyclus opnieuw. Het koudemiddel koelt af, condenseert en wordt opnieuw naar de bodem gepompt om warmte op te nemen.

De werking van een aarde-water warmtepomp is vergelijkbaar met die van een water-water warmtepomp, waarbij echter grondwater wordt gebruikt als warmtebron in plaats van oppervlaktewater. In Nederland is het gebruik van oppervlaktewater iets eenvoudiger, maar grondwater is minder toegankelijk vanwege de hoge kosten van boringen.

Efficiëntie en rendement

Een aarde-water warmtepomp is bekend om zijn hoge efficiëntie. Omdat de bodem een constante temperatuur heeft – zelfs in de winter – kan de warmtepomp warmte onttrekken zonder dat het rendement aanzienlijk daalt. Dit maakt de aarde-water warmtepomp geschikt voor zowel verwarming als passieve koeling in de zomer.

De efficiëntie wordt uitgedrukt in het COP (Coefficient of Performance), wat aangeeft hoeveel warmte de warmtepomp kan leveren per eenheid elektriciteit die het verbruikt. Een COP van 4 betekent dat voor elke 1 kWh elektriciteit, de warmtepomp 4 kWh warmte levert. Aarde-water warmtepompen scoren vaak hoger dan lucht-water warmtepompen, omdat de luchttemperatuur veel variabeler is.

De efficiëntie hangt ook af van de diepte van het buizennetwerk en de samenstelling van de bodem. In zandige bodems kan warmte sneller worden opgenomen dan in kleiachtige bodems. Daarom is het belangrijk dat de installatie wordt aangepast aan de specifieke omstandigheden van de woning en de bodem.

Onderhoud van een aarde-water warmtepomp

Een van de grootste voordelen van een aarde-water warmtepomp is dat het amper onderhoud vereist. Omdat het buizensysteem diep in de bodem zit en geen buitenunit nodig heeft, is het systeem minder gevoelig voor slijtage en beschadigingen. Dit in tegenstelling tot lucht-water warmtepompen, waarbij de buitenunit regelmatig onderhoud nodig heeft.

Toch is het aanbevolen om jaarlijks een inspectie te laten uitvoeren door een erkende installateur. Deze inspectie vergelijkt met de jaarlijkse controle van een cv-ketel en bestaat uit het volgende:

Controle op eventuele lekken in het buizensysteem.
Controle van de pomp en compressor op slijtage.
Controle van de warmtewisselaar.
Controle op de elektrische aansluitingen en gegevensregistratie.
Eventueel aanpassing van de werkpuntinstellingen.

De kosten van onderhoud zijn vergelijkbaar met die van een cv-ketel en variëren per installateur. In tegenstelling tot traditionele verwarmingssystemen is het aantal onderhoudsbezoeken aanzienlijk lager, wat het systeem voordelig maakt over de lange termijn.

Een buffer is vaak noodzakelijk bij een aarde-water warmtepomp. Dit is een voorraadvat voor warm water dat ervoor zorgt dat de warmtepomp niet telkens aan en uit moet schakelen bij kleine warmtevragen. De buffer zorgt voor een stabiel binnenklimaat en verlengt de levensduur van de warmtepomp.

Voordelen van een aarde-water warmtepomp

De voordelen van een aarde-water warmtepomp zijn talrijk, zowel voor de woningeigenaar als voor het milieu. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste voordelen:

Duurzame verwarming: Een aarde-water warmtepomp maakt gebruik van een hernieuwbare energiebron (aarde) en produceert geen CO₂-uitstoot bij het verwarmingsproces. Dit maakt het systeem aantrekkelijk voor woningeigenaren die hun energieverbruik willen verlagen en hun woning aardgasvrij willen maken.
Hoge efficiëntie: Dankzij de constante temperatuur van de bodem is de efficiëntie van een aarde-water warmtepomp hoger dan die van andere warmtepompen. Dit zorgt voor lagere energiekosten en een snellere terugverdientijd.
Weinig onderhoud: Omdat het systeem vrijwel onder de grond zit, is het minder gevoelig voor slijtage en schade. Dit betekent dat het amper onderhoud vereist, waardoor de levensduur langer is dan die van andere verwarmingssystemen.
Lange levensduur: Aangezien het systeem vrijwel onaangeroerd blijft, heeft een aarde-water warmtepomp een levensduur van 20 tot 30 jaar. In vergelijking met lucht-water warmtepompen (10 tot 15 jaar) is dit een aanzienlijk voordeel.
Passieve koeling: Naast verwarming kan een aarde-water warmtepomp ook passief koelen in de zomer. Omdat de bodem een lage temperatuur heeft, kan warmte uit de woning worden afgevoerd zonder dat extra elektriciteit nodig is.
Flexibiliteit: Het systeem is geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Het kan worden aangesloten op verschillende verwarmingssystemen, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren.
Staatssteun en subsidies: In Nederland zijn er subsidies beschikbaar voor de installatie van duurzame verwarmingssystemen. Aanvragen voor een aarde-water warmtepomp kunnen vaak worden ingeleid bij de gemeente of via energiebedrijven.

Nadelen van een aarde-water warmtepomp

Hoewel een aarde-water warmtepomp veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen waarmee rekening moet worden gehouden:

Hoge initiele kosten: De investering in een aarde-water warmtepomp is aanzienlijk hoger dan die van andere warmtepompen. De prijsvariatie ligt tussen € 20.000 en € 30.000, afhankelijk van de grootte van het systeem en de beschikbare ruimte in de tuin.
Voorwaarden voor installatie: Om een aarde-water warmtepomp te kunnen plaatsen, moet het huis goed geïsoleerd zijn en is een lage temperatuur verwarmingssysteem vereist. Dit betekent dat de woning vooraf eventueel moet worden aangepast.
Vergunningen en meldingen: In sommige gevallen is een vergunning nodig voor het aarden en het opzetten van een buizennetwerk. Dit is vooral het geval bij grotere projecten of als het systeem in de directe omgeving van woon- of natuurgebieden wordt geplaatst. Een installateur kan helpen bij het verkrijgen van de benodigde vergunningen.
Afhankelijk van bodemkenmerken: De efficiëntie van de warmtepomp hangt af van de samenstelling van de bodem en de diepte van het buizennetwerk. In zandige bodems is de warmteopname efficiënter dan in kleiachtige bodems.
Geen directe koeling in zomer: Hoewel passieve koeling mogelijk is, is het proces minder direct dan bij een airco. Het duurt iets langer voordat de woning wordt gekoeld.
Voorraadvat nodig: In veel gevallen is een buffer nodig om het systeem efficiënt te laten werken. De grootte van de buffer hangt af van het energieverbruik van de woning en wordt bepaald door de installateur.

Kosten van een aarde-water warmtepomp

De kosten van een aarde-water warmtepomp zijn afhankelijk van verschillende factoren, zoals de grootte van de woning, de beschikbare ruimte in de tuin, de samenstelling van de bodem en de keuze voor horizontale of verticale installatie. Hieronder geven we een overzicht van de benodigde investering:

Prijs: Vanaf € 20.000 (excl. btw, incl. plaatsing).
Horizontale installatie: Geschikt voor woningen met een grote tuin. De buizen worden op een diepte van 1,5 tot 2 meter geplaatst.
Verticale installatie: Geschikt voor woningen met een klein terrein. De buizen worden in boorputten geplaatst, die tot een diepte van 100 meter kunnen lopen.
Buffer: Extra kosten voor een voorraadvat voor warm water.
Vergunningen en meldingen: Afhankelijk van de locatie, kunnen er extra kosten zijn voor het verkrijgen van vergunningen bij de gemeente of het waterschap.
Onderhoud: Jaarlijks onderhoud, met kosten vergelijkbaar met die van een cv-ketel.

Het is belangrijk om te weten dat de initiele investering over de lange termijn vaak wordt terugverdiend door lagere energiekosten. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar die het aankoopbedrag kunnen verlagen.

Conclusie

Een aarde-water warmtepomp is een duurzame en efficiënte verwarmingsoptie die steeds meer aandacht krijgt in Nederland. Het systeem maakt gebruik van de warmte uit de bodem om een huis te verwarmen en vereist amper onderhoud, waardoor de levensduur langer is dan die van andere warmtepompen. De efficiëntie is hoog, vooral in vergelijking met lucht-water warmtepompen, en het is mogelijk om passief te koelen in de zomer.

Hoewel de initiële investering hoog is, is de terugverdientijd over de lange termijn vaak aantrekkelijk. Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar die het aankoopbedrag kunnen verlagen. Het is echter belangrijk om de woning goed te isoleren en een lage temperatuur verwarmingssysteem te kiezen, zodat de warmtepomp efficiënt kan werken.

Voor woningeigenaren die op zoek zijn naar een duurzame en energiezuinige oplossing voor hun verwarmingssysteem is een aarde-water warmtepomp een interessante optie. Het vereist wel een professionele installatie en een inspectie door een erkende installateur om ervoor te zorgen dat het systeem optimaal werkt.

Bronnen

onderhoud
en