Achteraf Koeling aan Warmtepomp: Is het Mogelijk en Wat zijn de Gevolgen?

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikt systeem voor duurzame verwarming in Nederland. Naast verwarming kan een warmtepomp ook worden gebruikt voor koeling, zolang het systeem daarvoor is ontworpen. Voor veel huiseigenaren die al een warmtepomp hebben geïnstalleerd, rijst de vraag of het mogelijk is om later koeling toe te voegen aan het bestaande systeem. Dit artikel beoogt antwoord te geven op deze vraag, gebaseerd op de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen.

Deze analyse is gebaseerd op technische en praktische observaties uit echte projecten, adviezen van installateurs en technische specificaties van warmtepompsystemen. Het doel is om zowel huiseigenaren als constructieprofessionals een duidelijke, feitelijke inzicht te bieden in de mogelijkheden, beperkingen en overwegingen bij het toevoegen van koelingsfunctionaliteit aan een bestaande warmtepomp.

Wat is een Warmtepomp en Hoe Werkt het?

Principe van een Warmtepomp

Een warmtepomp is een systeem dat warmte verplaatst van een bron naar een verdampingsoord. In het geval van verwarming haalt het systeem warmte uit de buitenlucht en brengt die aan in de woning, waar het gebruikt wordt om het water te verwarmen voor vloerverwarming of radiatoren. Dit proces wordt meestal uitgevoerd via een lucht-water-warmtepomp of een lucht-lucht-warmtepomp.

De efficiëntie van een warmtepomp wordt gemeten aan de hand van de COP (Coefficient of Performance) en de SPF (Seasonal Performance Factor). Hoe hoger deze waarden, hoe efficiënter het systeem presteert. Nieuwere warmtepompen gebruiken milieuvriendelijke koudemiddelen zoals R32, wat de impact op de ozonlaag en het broeikaseffect vermindert.

Koeling met een Warmtepomp

De koelfunctie van een warmtepomp werkt op een vergelijkbare manier, maar in de omgekeerde richting. In koelstand haalt het systeem warmte uit de binnenlucht of het water en brengt die aan in de buitenlucht. Dit maakt het systeem geschikt voor zowel verwarming in de winter als koeling in de zomer.

In de praktijk wordt dit meestal bereikt via een zogenaamde lucht-water-warmtepomp met een vloerverwarmingssysteem dat ook gebruikt kan worden voor koeling. In sommige gevallen wordt een lucht-lucht-warmtepomp geïnstalleerd, die direct de binnenlucht verwarmt of koelt.

Is Koeling Aftapbaar?

Een belangrijk punt in dit artikel is de vraag: is het mogelijk om koeling later aan een bestaande warmtepomp toe te voegen? Uit de beschikbare informatie blijkt dat het antwoord hierop afhankelijk is van het type warmtepomp en de manier waarop het systeem is geïnstalleerd.

Aanvullende Technische Overwegingen

Aanpassing van het Systeem

Een warmtepomp die oorspronkelijk alleen voor verwarming is bedoeld, kan in theorie worden aangepast om ook koeling mogelijk te maken. Echter, dit vereist dat het systeem vanaf het begin is ontworpen voor zowel verwarming als koeling. In andere gevallen is het niet mogelijk om achteraf koeling toe te voegen, zonder het systeem volledig opnieuw te ontwerpen.

Voorbeeld uit Praktijk

Een gebruiker die een warmtepomp geïnstalleerd had, wilde achteraf koeling meenemen. Uit de offerte bleek echter dat koeling niet als optie toegevoegd kon worden na de installatie, omdat het systeem daarvoor niet ontworpen was. Dit betekent dat het systeem niet in staat was om de richting van de warmteverplaatsing om te keren, wat nodig is voor koeling.

In dit geval was het ook niet mogelijk om een aparte koelunit toe te voegen die compatibel was met het bestaande systeem. Dit geeft aan dat het ontwerp en de installatie van een warmtepomp van groot belang zijn voor de mogelijkheid tot koeling.

Noodzakelijke Componenten voor Koeling

Wanneer koeling in het ontwerp wordt opgenomen, zijn er een aantal noodzakelijke componenten die aanwezig moeten zijn. Deze omvatten:

Een pompschakelaar die ervoor zorgt dat de circulatiepomp van de vloerverwarming alleen draait wanneer het nodig is, om energie te besparen en het systeem te beschermen.
Een thermostaat of regelmodule die het systeem kan schakelen tussen verwarmings- en koelmodus.
Een koelleidingtrajekt, dat de warmte naar buiten kan transporteren, wat extra werk en kosten kan opleveren.
Een buffervat, dat ervoor zorgt dat de warmtepomp niet te snel op en neer gaat, wat leidt tot zogenaamde pendeling en verslechtert de levensduur van de compressor.

Gevolgen van het Ontbreken van Koeling in het Ontwerp

Als een warmtepomp niet voorzien is van koeling vanaf de installatie, zijn er meerdere gevolgen:

Technische beperkingen: Het systeem is niet in staat om de richting van de warmteverplaatsing om te keren.
Hogere kosten: Het aanpassen van een bestaand system voor koeling is kostbaar en technisch uitdagend.
Minder efficiëntie: Zelfs als het systeem technisch aangepast kan worden, kan het rendement verminderen ten opzichte van een systeem dat vanaf het begin is ontworpen voor zowel verwarming als koeling.

Praktische Erfaringen en Adviezen

Erfaren Installateurs en Gecertificeerde Installatie

In de praktijk benadrukken ervaren installateurs zoals Van Haren Installaties BV de belangrijkheid van een goed ontwerp en gecertificeerde installatie. Zij stellen dat het gebruik van een STEK warmtepompmodule, die is ontworpen voor zowel verwarming als koeling, een betrouwbare basis vormt voor het opzetten van een systeem dat aan meerdere eisen voldoet.

Deze installateurs benadrukken ook de belangrijkheid van procesverbetering en klanttevredenheid. Volgens hen levert het gebruik van gecertificeerde modules en installatieprocessen vermijdbare kosten op en voorkomt het fouten die later duur kunnen worden.

Voorbeelden uit de Praktijk

In een praktijkvoorbeeld moest een huiseigenaar de meterkast uitbreiden om de warmtepomp aan te sluiten. Hierbij was 3-fasen stroom nodig, wat betekende dat de elektrische groep moest worden verzwaard. Dit gebeurde in samenwerking met een installateur, die de kabel trok vanuit de meterkast naar de bijkeuken, waar de binnenunit geplaatst werd. De huiseigenaar moest hierbij zelf ook meewerken, bijvoorbeeld door de kabel door een kruipruimte te brengen.

Na de installatie bleek dat de koelfunctie niet mogelijk was, omdat het systeem daarvoor niet ontworpen was. Dit betekende dat de huiseigenaar het systeem niet kon aanpassen zonder een volledig nieuwe installatie.

Advies aan Huiseigenaren

Als huiseigenaar die overweegt om een warmtepomp te installeren, is het belangrijk om vanaf het begin duidelijk te maken of koeling nodig is. Hierbij zijn enkele belangrijke overwegingen:

Koeling moet meegenomen worden bij de installatie. Als koeling later wordt toegevoegd, zijn er technische beperkingen en hogere kosten.
Controleer of de warmtepomp geschikt is voor koeling. Niet alle warmtepompen zijn ontworpen voor zowel verwarming als koeling.
Raadpleeg een gecertificeerde installateur. Dit voorkomt onnodige fouten en vermindert de kans op extra kosten.
Zorg voor voldoende elektriciteit. Een warmtepomp met koelfunctie kan meer stroom nodig hebben, wat betekent dat de meterkast mogelijk moet worden uitgebreid.
Weeg de kosten af tegen de voordelen. Koeling met een warmtepomp kan comfort bieden in de zomer, maar de investering moet goed worden overwogen.

Technische Besparing en Efficiëntie

Stroomverbruik en Kosten

Het stroomverbruik van een warmtepomp met koelfunctie is afhankelijk van meerdere factoren, zoals:

Het type warmtepomp (lucht-water of lucht-lucht)
De grootte van het systeem
De isolatie van het huis
De buitentemperatuur
De regeltechniek

Een warmtepomp die ook voor koeling is ontworpen, verbruikt meestal meer energie dan een systeem dat alleen voor verwarming is bedoeld. Dit is het geval omdat het systeem extra componenten moet beheren en de richting van de warmteverplaatsing moet kunnen omkeren.

Efficiëntie in de Praktijk

In de praktijk kan een warmtepomp met koelingsfunctie toch efficiënt zijn, vooral wanneer het goed wordt geïnstalleerd en gerouteerd. Een huiseigenaar die zijn warmtepomp gebruikte voor zowel verwarming als koeling, merkte dat de koelfunctie traag maar effectief was. De vloer koelde langzaam af, wat resulteerde in een comfortabele temperatuur na ongeveer zes uur.

De huiseigenaar benadrukte dat het niet nodig was om het systeem constant aan te zetten, zoals bij een traditionele airco. In plaats daarvan werd het systeem gebruikt voor langdurige hittegolven, waarbij de koeling de avond tevoren werd ingeschakeld. Dit gaf resultaten van 3 tot 5 graden minder in de benedenverdieping.

Subsidies en Financiële Incentieven

In Nederland zijn er verschillende subsidies en financiële incentieven voor het installeren van een warmtepomp. Deze subsidies zijn echter vaak gericht op verwarming en energiebesparing, en niet noodzakelijk op koeling. Het is belangrijk om te controleren of koeling onderdeel is van de subsidies of financiële steun die beschikbaar is.

Beperkingen en Risico’s

Geluidsoverlast

Een warmtepomp met koelfunctie kan meer geluid produceren dan een systeem dat alleen voor verwarming is bedoeld. Dit is het geval omdat het systeem extra componenten moet beheren en de richting van de warmteverplaatsing moet kunnen omkeren. De buitendeel van de warmtepomp kan bijvoorbeeld meer geluid produceren.

In Nederland zijn er wettelijke normen voor het geluid dat een warmtepomp mag uitstralen. Overdag mag het geluid niet meer dan 45 decibel zijn en in de avond en nacht niet meer dan 40 decibel. Deze normen zijn vergelijkbaar met zacht gefluister in een stille kamer. De afstand van de warmtepomp tot de buren maakt hierbij niet uit, zolang het geluid op de grens onder de norm blijft.

Installatiefouten en Kwaliteit

Een van de belangrijkste risico’s bij het installeren van een warmtepomp met koelfunctie is het risico op installatiefouten. Deze fouten kunnen leiden tot vermijdbare kosten en kwaliteitsproblemen. Installateurs benadrukken dat het gebruik van gecertificeerde modules en een goed gepland proces de kans op fouten vermindert.

Levensduur van het Systeem

Het gebruik van een warmtepomp met koelfunctie kan ook de levensduur van het systeem beïnvloeden. Een systeem dat vaak moet schakelen tussen verwarmings- en koelmodus, kan meer slijtage ondervinden dan een systeem dat alleen voor verwarming is bedoeld. Het gebruik van een buffervat en een pompschakelaar kan dit helpen voorkomen, maar het is belangrijk om dit vanaf het begin in het ontwerp te verwerken.

Conclusie

Het is niet altijd mogelijk om later koeling toe te voegen aan een bestaande warmtepomp. De mogelijkheid om koeling toe te voegen hangt af van het type warmtepomp, het ontwerp en de installatie. In veel gevallen is het noodzakelijk om koeling vanaf het begin in het ontwerp op te nemen, omdat het technisch en financieel niet haalbaar is om dit later aan te passen.

Voor huiseigenaren die overwegen om een warmtepomp te installeren, is het belangrijk om vanaf het begin duidelijk te maken of koeling nodig is. Dit voorkomt extra kosten en technische beperkingen later. Het gebruik van een gecertificeerde installateur en een goed ontworpen systeem helpt bij het voorkomen van fouten en vermindert de kans op extra kosten.

Koeling met een warmtepomp kan comfort bieden in de zomer, maar het is belangrijk om de investering goed te overwegen en de technische en financiële aspecten te begrijpen.