Overzicht van warmtepomp-systemen en hun toepassing in woningen

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige bouw- en renovatiewereld speelt de warmtepomp een steeds belangrijkere rol. Tijdens de transitie naar duurzamere verwarmingssystemen vormen warmtepompen een duurzame alternatief voor traditionele gasgestookte systemen. Ze maken gebruik van de energie die aanwezig is in de buitenlucht, de grond of het water, en transformeren deze naar verwarmingswarmte. Deze technologie is flexibel en geschikt voor verschillende woningtypen en situaties. In dit artikel worden de meest voorkomende warmtepomp-systemen beschreven, inclusief hun werking, voordelen en eventuele beperkingen. Daarnaast wordt ingegaan op de vereisten voor het installeren van deze systemen, zoals isolatie, elektriciteitscapaciteit en het type verwarmingssysteem. Het doel is om een overzicht te geven dat helpt bij het bepalen van de meest geschikte warmtepomp voor een specifieke situatie.

Soorten warmtepomp-systemen

Er zijn verschillende typen warmtepomp-systemen beschikbaar, elk met eigen kenmerken en toepassingsgebieden. Deze systemen verschillen in de bron waaruit ze warmte halen en hoe ze deze warmte leveren. Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende systemen.

1. Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp haalt zijn warmte uit de buitenlucht. Deze systemen bestaan uit een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit neemt warmte op uit de lucht, die vervolgens via de binnenunit wordt gebruikt voor het verwarmen van het water in het verwarmingssysteem. Lucht-water warmtepompen zijn populair vanwege hun relatief eenvoudige installatie en lage kosten in vergelijking met andere systemen. Ze zijn geschikt voor zowel nieuwbouw als bestaande woningen en vereisen weinig aanpassingen. De werking van deze systemen kan echter beïnvloed worden door extreme koudte, waarbij aanvullende warmtebronnen nodig kunnen zijn.

2. Lucht-lucht warmtepomp

Deze warmtepomp haalt warmte uit de lucht en levert deze direct in de vorm van warme lucht. Het systeem bestaat uit een buitenunit die warmte uit de lucht haalt en een binnenunit die de warme lucht verspreidt in de woning. Lucht-lucht warmtepompen zijn geschikt voor woningen met een lage temperatuurverwarming, zoals vloerverwarming, en kunnen ook worden gebruikt in combinatie met traditionele radiatoren. Een voordeel van deze systemen is dat ze minder afhankelijk zijn van een goed geïsoleerde woning, maar ze zijn minder efficiënt in zeer koude omstandigheden.

3. Geothermische warmtepomp (grond-water)

Geothermische warmtepompen halen hun energie uit de grond. Er zijn twee hoofdvormen: grond-water en bodem-water warmtepompen. Beide systemen gebruiken een buizensysteem dat in de grond of bodem is aangelegd. Het systeem pompt een vloeistof door het buizensysteem, die warmte opneemt uit de aarde. Deze warmte wordt vervolgens door de warmtepomp verwerkt en gebruikt voor verwarming of tapwater. De grond-water warmtepomp maakt gebruik van een diepe put om grondwater te gebruiken als warmtebron. Dit systeem vereist een constante temperatuur in het water en is meestal geschikt voor grotere woningen of collectieve toepassingen. Het rendement van deze systemen is hoog, maar de installatie is duidelijk duurder en vereist meer voorbereiding.

4. Bodem-water warmtepomp

De bodem-water warmtepomp maakt gebruik van de aardwarmte die in de bodem aanwezig is. Het systeem bestaat uit een netwerk van buizen die in de bodem zijn aangelegd. Deze buizen bevatten een vloeistof die warmte uit de bodem opneemt. Deze warmte wordt vervolgens door de warmtepomp gebruikt om het water op te warmen. Een bodem-water warmtepomp is een duurzaam en efficiënt systeem, met een hoog rendement. Het nadeel is dat de installatie kosten en inspanningen vereist, waardoor het vooral geschikt is voor woningen met een groter budget en ruimte voor boringen en buizen.

5. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel. Deze systemen zijn ideaal voor woningen die nog niet volledig geïsoleerd zijn of die op koude dagen extra warmte nodig hebben. De warmtepomp zorgt voor de meeste verwarming, terwijl de cv-ketel bijspringt wanneer de warmtepomp niet voldoende is. Dit systeem biedt de voordelen van een warmtepomp, zoals het gebruik van duurzame energie, maar met de beveiliging van een traditionele ketel. De cv-ketel zorgt ook voor het opwekken van warm tapwater. Een hybride warmtepomp is geschikt voor zowel bestaande als nieuwbouw woningen en kan worden aangesloten op een bestaande cv-ketel of gelijktijdig met een nieuwe ketel geïnstalleerd.

All-electric warmtepompen

All-electric warmtepompen zijn een volledig elektrische oplossing die geen gas gebruikt. Ze zijn geschikt voor woningen die volledig van aardgas af willen. Deze systemen zorgen voor zowel verwarming als warm tapwater. All-electric warmtepompen maken gebruik van warmte die wordt opgenomen uit de lucht of de grond en zetten deze om in warme lucht of water. Ze zijn ideaal voor woningen met een goed geïsoleerde structuur, waarin warmteverlies beperkt is. Een all-electric warmtepomp vereist een lage temperatuurverwarmingssysteem, zoals vloerverwarming of speciale radiatoren, omdat deze systemen werken met lagere watertemperaturen. Daarnaast moet de elektrische infrastructuur van de woning voldoende zijn om de warmtepomp aan te drijven, inclusief eventuele andere elektrische apparaten.

Varianten van all-electric warmtepompen

All-electric warmtepompen zijn beschikbaar in verschillende varianten, afhankelijk van de energiebron:

Warmtepompen op buitenlucht: Deze systemen hebben een buitenunit en een binnenunit. Ze zijn populaire en geschikt voor woningen met voldoende ruimte voor de buitenunit.
Warmtepompen op ventilatielucht: Deze systemen gebruiken de ventilatielucht van de woning als energiebron en hebben geen buitenunit nodig. Ze zijn geschikt voor kleine en goed geïsoleerde woningen.
Warmtepompen op ventilatielucht en buitenlucht: Deze systemen combineren ventilatielucht en buitenlucht als energiebron en vereisen geen aparte buitenunit.
Grondgebonden all-electric warmtepompen: Deze systemen gebruiken de warmte uit de grond en zijn geschikt voor woningen die een duurzaam en efficiënt systeem nodig hebben.

Werking van warmtepompen

De werking van een warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht. Het systeem bestaat uit drie hoofdonderdelen: de bron, de warmtepomp en het afgiftesysteem. De bron kan de buitenlucht, de bodem of (grond)water zijn. De warmtepomp bevat een koelvloeistof met een zeer laag kookpunt. Deze vloeistof neemt warmte op uit de bron en verandert hierbij van vloeistof tot damp. De damp wordt vervolgens gecomprimeerd, waardoor de temperatuur stijgt. Deze warmte kan vervolgens worden gebruikt voor verwarming of het opwekken van warm water.

De efficiëntie van een warmtepomp hangt af van verschillende factoren, zoals de isolatie van de woning, de elektrische capaciteit en het type verwarmingssysteem. Een goed geïsoleerde woning helpt de warmtepomp om efficiënter te werken, omdat er minder warmteverlies is. Daarnaast is het belangrijk dat de elektrische infrastructuur van de woning voldoende is om de warmtepomp aan te drijven. Voor woningen met een all-electric warmtepomp is het ook noodzakelijk om een lage temperatuurverwarmingssysteem te gebruiken, zoals vloerverwarming of speciale radiatoren.

Vereisten voor het installeren van een warmtepomp

Het installeren van een warmtepomp vereist enkele belangrijke voorbereidingen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste vereisten:

1. Isolatie van de woning

Een goed geïsoleerde woning is essentieel voor de efficiëntie van een warmtepomp. Warmteverlies moet zo veel mogelijk worden beperkt om ervoor te zorgen dat de warmtepomp efficiënt werkt. Dit betekent dat muren, vloeren, daken en ramen goed geïsoleerd moeten zijn. In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn om energiebesparende maatregelen te nemen, zoals het vervangen van oude ramen of het verbeteren van de isolatie van de muren.

2. Elektriciteitscapaciteit

Een all-electric warmtepomp vereist een voldoende elektrische capaciteit om het systeem aan te drijven. Het is belangrijk om te controleren of de elektrische installatie van de woning voldoende is om de warmtepomp aan te drijven, inclusief andere elektrische apparaten die tegelijkertijd gebruikt worden. In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn om de elektrische installatie te upgraden.

3. Ruimte voor installatie

Het installeren van een warmtepomp vereist voldoende ruimte voor zowel de binnen- als de buitenunit. Voor een lucht-water warmtepomp is bijvoorbeeld een buitenunit nodig, die op een geschikte locatie moet worden geplaatst. Voor een geothermische warmtepomp is ruimte nodig voor boringen en buizen in de grond. Het is belangrijk om te controleren of er voldoende ruimte is voor de installatie van het systeem.

4. Type verwarmingssysteem

All-electric warmtepompen werken het beste in combinatie met een lage temperatuurverwarmingssysteem, zoals vloerverwarming of speciale radiatoren. Deze systemen vereisen lagere watertemperaturen dan traditionele radiatoren. Het is belangrijk om te controleren of de woning geschikt is voor een dergelijk verwarmingssysteem of of het mogelijk is om het systeem aan te passen.

Conclusie

Warmtepompen vormen een duurzame en efficiënte oplossing voor het verwarmen van woningen. Ze zijn beschikbaar in verschillende varianten, elk met eigen kenmerken en toepassingsgebieden. Het kiezen van de juiste warmtepomp hangt af van verschillende factoren, zoals de isolatie van de woning, de elektrische capaciteit en het type verwarmingssysteem. Voor woningen met een goed geïsoleerde structuur is een all-electric warmtepomp een geschikte keuze. Voor woningen die niet volledig geïsoleerd zijn kan een hybride warmtepomp een betere optie zijn. Het installeren van een warmtepomp vereist zorgvuldige voorbereiding en een vakkundige installatie. Door het kiezen van een warmtepomp die het best past bij de situatie van de woning, kan een duurzame en efficiënte verwarmingssysteem worden gerealiseerd.