Hoe bereken je het benodigde vermogen van een lucht-water warmtepomp?

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

De keuze voor een warmtepomp is tegenwoordig een logische stap bij de renovatie of nieuwbouw van een woning. Een warmtepomp zorgt voor een duurzame verwarmingsoplossing en helpt bovendien bij het verlagen van energiekosten. Echter, om deze keuze goed te doen, is het essentieel om het juiste vermogen van de warmtepomp te bepalen. In dit artikel wordt uitgelegd hoe je het benodigde vermogen van een lucht-water warmtepomp kunt berekenen, met aandacht voor zowel de technische aspecten als de praktische toepassing.

Inleiding: Waarom het juiste vermogen belangrijk is

Het vermogen van een warmtepomp bepaalt in grote mate de prestaties en efficiëntie van het systeem. Een te klein vermogen leidt tot onvoldoende verwarming, vooral in koude perioden. Een te groot vermogen daarentegen kan het systeem te snel opwarmen, wat leidt tot onnodig verbruik en afbraak door het constant op- en afslaan van de compressor. Daarnaast heeft het vermogen van de warmtepomp invloed op de COP (Coefficient of Performance), die het rendement van de warmtepomp aangeeft. Het kiezen van het juiste vermogen is dus cruciaal voor zowel comfort als energie-efficiëntie.

Wat beïnvloedt het benodigde vermogen van een warmtepomp?

Het benodigde vermogen van een warmtepomp wordt beïnvloed door verschillende factoren. Deze factoren zijn van belang bij het maken van een warmteverliesberekening, die essentieel is voor het bepalen van het benodigde vermogen.

1. Warmteverliesberekening

Een warmteverliesberekening is een technische berekening die aangeeft hoeveel warmte uit een woning verloren gaat via de buitentemperatuur, de isolatie en het verwarmingsstelsel. Deze berekening helpt om te bepalen hoeveel vermogen nodig is om de woning op een voldoende temperatuur te houden.

Bij deze berekening wordt rekening gehouden met:

De isolatie van de woning
De grootte van de woning
Het type verwarmingsstelsel (bijvoorbeeld vloerverwarming of radiatoren)
De buitentemperatuur in de meest koude maanden

De warmteverliesberekening is essentieel om het juiste vermogen van de warmtepomp te bepalen. Zonder deze berekening kan het risico op onvoldoende prestaties of oververmogening van het systeem groter worden.

2. Buiten- en afgiftetemperatuur

Het vermogen van een warmtepomp varieert afhankelijk van de buitentemperatuur en de temperatuur van het water in het afgiftesysteem. In documentatie wordt het vermogen vaak vermeld bij een standaard buitentemperatuur van 7°C en een afgiftetemperatuur van 35°C. Dit zijn typische waarden voor een lucht-water warmtepomp.

Bij lage buitentemperaturen kan de warmtepomp minder efficiënt werken, wat betekent dat het vermogen dat nodig is, hoger kan liggen. Daarom is het belangrijk om de berekening te baseren op de werkelijke buitentemperaturen in de regio en de verwachtingen voor extreme koude perioden.

3. Modulatie van het vermogen

Veel warmtepompen kunnen moduleren, wat betekent dat ze afhankelijk van de situatie meer of minder vermogen leveren. Dit zorgt voor een betere aanpassing aan de daadwerkelijke behoefte aan warmte. Modulatie helpt om energie te besparen en de levensduur van de warmtepomp te verlengen.

Hoe bereken je het benodigde vermogen van een warmtepomp?

Het berekenen van het benodigde vermogen kan op verschillende manieren gebeuren. Hieronder worden de belangrijkste methoden besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.

1. Op basis van het gasverbruik

Een eenvoudige vuistregel is om het benodigde vermogen te berekenen op basis van het huidige gasverbruik. Voor een woning met een gasverbruik van bijvoorbeeld 1500 m³ per jaar zou het benodigde vermogen van de warmtepomp ongeveer 6000 W zijn. Dit is een richtlijn en moet worden aangepast aan de specifieke omstandigheden van de woning.

2. Transmissieberekening

Een transmissieberekening is een gedetailleerde berekening die aangeeft hoeveel warmte er verloren gaat via de muren, ramen, deuren en het dak. Deze berekening helpt om het exacte warmteverlies te bepalen en zo het benodigde vermogen van de warmtepomp te berekenen.

Een warmtepomp die 80% van het benodigde warmtevermogen levert (Bétafactor 0,8) is een veelvoorkomende keuze. Dit betekent dat het aandeel van de warmtepomp in het totale warmtevermogen ongeveer 97% is, terwijl het elektrische element slechts 3% levert.

3. Bivalent- en bivalent-alternatieve werking

In sommige gevallen wordt een warmtepomp gebruikt in combinatie met een bijkomende warmtegenerator, zoals een aardgas CV-ketel. Dit wordt bivalent- of bivalent-alternatieve werking genoemd. Bij bivalent-parallelle werking werkt de warmtepomp samen met de CV-ketel, terwijl bij bivalent-alternatieve werking het systeem volledig wisselt tussen de warmtepomp en de CV-ketel.

De keuze voor deze werking hangt af van de buitentemperatuur en het rendement van het systeem. Bijvoorbeeld, bij een buitentemperatuur van 6°C kan het efficiënter zijn om over te schakelen naar een HR aardgas ketel. Deze keuze zorgt voor lagere energiekosten en betere prestaties.

4. Voorbeeldberekening

Een voorbeeldberekening kan helpen om het benodigde vermogen te bepalen. Stel dat een woning een jaarlijks gasverbruik heeft van 1500 m³. Volgens de vuistregel is het benodigde vermogen van de warmtepomp ongeveer 6000 W. Als de woning ook voorzien is van een indirecte boiler van 150 liter, dan moet er ook rekening worden gehouden met het warmtevermogen dat nodig is voor het verwarmen van het tapwater. Dit leidt tot een totaal vermogen van ongeveer 7500 W.

Invloed van isolatie en bouwjaar op het benodigde vermogen

De isolatie van een woning heeft een grote invloed op het benodigde vermogen van de warmtepomp. Een goed geïsoleerde woning verliest minder warmte, wat betekent dat het benodigde vermogen lager kan zijn. Het is daarom aan te raden om eerst de isolatie van de woning in orde te brengen voordat er een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

Het bouwjaar van de woning is ook van invloed op het benodigde vermogen. Oudere woningen hebben vaak minder isolatie en verliezen meer warmte, wat leidt tot een hoger benodigd vermogen. Nieuwe woningen zijn meestal beter geïsoleerd, wat het benodigde vermogen kan verlagen.

COP en SPF: Meten van het rendement

Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance) en de SPF (Seasonal Performance Factor). De COP geeft het rendement van de warmtepomp aan bij een bepaalde buitentemperatuur en afgiftetemperatuur. De SPF geeft het gemiddelde rendement over het hele jaar en is een betere indicator van het daadwerkelijke rendement in de praktijk.

Bij een lucht-water warmtepomp is de COP bij een buitentemperatuur van 7°C en een afgiftetemperatuur van 35°C ongeveer 4,4. Bij een afgiftetemperatuur van 45°C is de COP lager, bijvoorbeeld 3,6. Dit laat zien dat het rendement van de warmtepomp afneemt bij hogere afgiftetemperaturen, wat betekent dat het aanhouden van een lage afgiftetemperatuur essentieel is voor een goed rendement.

Invloed van de stooklijn op het benodigde vermogen

De stooklijn is de relatie tussen de buitentemperatuur en de temperatuur van het CV-water. De stooklijn heeft invloed op het benodigde vermogen van de warmtepomp. Bij hogere buitentemperaturen kan het CV-water lager worden ingesteld, wat het benodigde vermogen verlaagt. Bij lagere buitentemperaturen moet het CV-water warmer worden ingesteld, wat het benodigde vermogen verhoogt.

De stooklijn wordt meestal aangegeven door twee instelpunten: [T+20] en [T-10]. Bij vloerverwarming is [T+20] 20°C, terwijl bij radiatoren [T+20] 25°C is. Bij [T-10] is de temperatuur van het CV-water afhankelijk van het benodigde vermogen en het vermogen van de centrale verwarming.

Conclusie

Het bepalen van het benodigde vermogen van een lucht-water warmtepomp is een essentieel onderdeel van de installatie. Het juiste vermogen zorgt voor een efficiënt en comfortabel verwarmingsstelsel. De berekening van het benodigde vermogen moet op basis van een warmteverliesberekening worden gedaan, waarbij rekening wordt gehouden met de isolatie, het bouwjaar en het type verwarmingsstelsel van de woning.

Bij de keuze van het vermogen is het belangrijk om te voorkomen dat de warmtepomp te klein of te groot is. Een te klein vermogen leidt tot onvoldoende verwarming, terwijl een te groot vermogen leidt tot energieverlies en afbraak van het systeem. Daarnaast is het aan te raden om rekening te houden met de COP en de SPF van de warmtepomp om het rendement te maximaliseren.

Door een gedetailleerde berekening te maken en eventueel hulp in te huren van een ervaren installateur, is het mogelijk om het juiste vermogen van de warmtepomp te bepalen en zo een duurzame en efficiënte verwarmingsoplossing te realiseren.