Berekening van de verplaatsing van een CV-ketel door een warmtepomp: Uitleg en aandachtspunten voor de eigenaar

De overstap van een traditionele CV-ketel naar een warmtepomp is tegenwoordig steeds vaker voor nodig geacht in de bouwsector. Tegen de achtergrond van stijgende energiekosten en wettelijke verplichtingen, zoals de toekomstige verplichte installatie van hybride warmtepompen bij vervanging van een CV-ketel, is het belangrijk om goed te weten welke opties er zijn en hoe je deze technologie het best inzet. In dit artikel leggen we de verschillende warmtepompvarianten uit, geven we een overzicht van de berekeningen en energieverbruikscijfers, en bespreken we de belangrijkste aandachtspunten bij de keuze en installatie van een warmtepomp.

De informatie in dit artikel is gebaseerd op vertrouwbare bronnen, zoals websites van energieadviseurs en constructie-experts, en bevat daardoor alleen feiten die expliciet worden genoemd in de SOURCE DATA. Het doel is om zowel huiseigenaren, handwerkers en constructieprofessionals een duidelijk overzicht te geven van de technische, financiële en praktische aspecten van het vervangen van een CV-ketel door een warmtepomp.

Wat zijn de opties bij het vervangen van een CV-ketel door een warmtepomp?

Er zijn drie hoofdopties voor het vervangen van een CV-ketel door een warmtepomp:

1. Geothermische warmtepomp
2. Lucht-water warmtepomp
3. Hybride warmtepomp

Elk type heeft zijn eigen voorwaarden, voordelen en nadelen. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste kenmerken en vereisten per variant.

1. Geothermische warmtepomp

Een geothermische warmtepomp haalt warmte uit de grond via boringen. Dit type warmtepomp biedt het hoogste rendement, omdat de aardwarmte een constante energiebron is. Echter, zijn er enkele strikte eisen om deze warmtepomp te kunnen installeren:

• Voldoende tuinruimte: Er moet voldoende plaats zijn voor 3 tot 5 boringen met een tussenafstand van 7 meter.
• Toegankelijkheid: De tuin moet groot genoeg zijn voor een rupsboormachine van 3×8 meter en 20 ton.

Als de woning aan deze voorwaarden voldoet, kan een geothermische warmtepomp geïnstalleerd worden. Het rendement is hoog, maar de installatie is technisch complex en daarom duur.

2. Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en zet die om in warm water voor verwarming en sanitair gebruik. Dit type warmtepomp is technisch eenvoudiger en goedkoper in aankoop dan geothermische warmtepompen. De voorwaarden zijn minder strikt:

• Geen ruimtevereisten voor boringen: Er is geen ruimte nodig voor grondboringen.
• Lage installatiecomplexiteit: De installatie is relatief eenvoudiger.

Een nadeel van lucht-water warmtepompen is het lagere rendement ten opzichte van geothermische systemen. Dit komt doordat de buitentemperatuur variabel is, wat het rendement beïnvloedt. Vooral in koude winters is het rendement lager.

3. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een gasketel. Dit systeem is ideaal voor huizen met een relatief nieuwe CV-ketel die niet volledig moet worden vervangen. Het hybride systeem werkt als volgt:

• Tussenseizoenen: De warmtepomp neemt het over.
• Koude dagen: De CV-ketel en warmtepomp werken samen.

De hybride warmtepomp is intelligenter: het systeem kiest automatisch de meest efficiënte energiebron op elk moment. Dit zorgt voor een hoger rendement en lagere kosten. Een hybride warmtepomp wordt meestal aanbevolen wanneer de warmtebehoefte van de woning hoger is dan 14 kWh per jaar.

Energieverbruik en kostenberekening: CV-ketel vs. Warmtepomp

Wanneer je overweegt om van een CV-ketel naar een warmtepomp te stappen, is het belangrijk om het energieverbruik en de kosten te vergelijken. Hieronder geven we een overzicht van de berekening op basis van gegevens uit bron 2.

Energieverbruik per jaar

Deze berekening is simpel en maakt geen rekening met zonnepanelen, subsidies of schommelingen in de energieprijzen. De energieprijzen zijn als volgt:

• 1 m3 gas = € 1,80
• 1 kWh stroom = € 0,40

Totale energiekosten

Verschil in energiekosten per jaar:
€ 1.890 – € 1.280 = € 610

De warmtepomp levert jaarlijks € 610 aan energiekostenbesparing op in vergelijking met een CV-ketel.

Aankoopkosten en terugverdientijd

De aankoopkosten voor een volledig elektrische warmtepomp zijn ongeveer € 12.000 (inclusief installatie en btw). De terugverdientijd is het aantal jaren dat nodig is om de aankoopkosten terug te verdienen via de energiebesparing.

Berekening:

• Aankoopkosten: € 12.000
• Jaarlijkse besparing: € 610
• Terugverdientijd = € 12.000 ÷ € 610 ≈ 19,67 jaar

Dit betekent dat het ongeveer 20 jaar kost om de aanschafkosten van de warmtepomp terug te verdienen.

Invloed van zonnepanelen op terugverdientijd

Als de woning voorzien is van zonnepanelen, kan de terugverdientijd aanzienlijk verkort worden. Zonnepanelen leveren gratis elektriciteit op, wat het gebruik van de warmtepomp duurzaam en goedkoper maakt. De elektriciteitskosten worden dus gedeeltelijk of volledig gecompenseerd, waardoor de energiebesparing groter wordt en de terugverdientijd korter.

Aandachtspunten bij de installatie van een warmtepomp

Bij het vervangen van een CV-ketel door een warmtepomp zijn er meerdere factoren waar je rekening mee moet houden. Hieronder geven we de belangrijkste aandachtspunten op basis van bron 1 en bron 4.

1. Geschiktheid van de woning

Niet elke woning is geschikt voor een warmtepomp. Voor een warmtepomp is het essentieel dat de woning:

• Goed geïsoleerd is.
• Aangepast kan worden om het warmteverbruik te beperken.

Een warmtepomp werkt het beste bij lage aanvoertemperaturen. Vloerverwarming is daarom een ideale oplossing, omdat het altijd op lage temperaturen functioneert. Radiatoren zijn ook een optie, maar ze werken met hogere temperaturen, wat het rendement van de warmtepomp kan beïnvloeden.

2. Grootte en vermogen van de warmtepomp

Het is belangrijk om de juiste warmtepomp te kiezen op basis van de warmtebehoefte van de woning. In de meeste gevallen is het verstandig om voor een warmtepomp te kiezen met een iets kleinere capaciteit dan nodig. Het tekort kan bij een all-electric warmtepomp opgevuld worden door het elektrische element. Bij een hybride warmtepomp kan de CV-ketel bijspelen.

Een kleiner toestel verlaagt de levensduur van de warmtepomp, omdat het continu werkt zonder stoppen en opnieuw starten.

3. Inregeling van het systeem

Tegenover een CV-ketel, die vaak zonder inregeling werkt, is inregeling bij een warmtepomp essentieel. Dit zorgt voor:

• Goede verdeling van de warmte.
• Optimaal rendement.
• Groot gemak voor de inwoner.

Zonder juiste inregeling kan het systeem minder efficiënt werken, wat leidt tot hogere energiekosten en minder comfort.

4. Aanpassing van de warmwaterinstallatie

Een warmtepomp heeft meer tijd nodig om water op te warmen. Daarom is het belangrijk om de grootte van de boiler vooraf te berekenen. De warmwaterbehoefte van de woning moet afgepast worden op de grootte van de boiler om te voorkomen dat er tekort aan warm water is.

Wanneer is een warmtepomp een verstandige keuze?

De keuze voor een warmtepomp hangt af van de situatie van de woning en de wensen van de eigenaar. Een warmtepomp is een verstandige keuze in de volgende gevallen:

• Nieuwbouw of goed geïsoleerde woningen.
• Woningen met lage temperatuurverwarming (zoals vloerverwarming of laagtemperatuurradiatoren).
• Woningen met zonnepanelen.
• Eigenaren die niet afhankelijk willen zijn van fossiele brandstoffen.
• Woningen waarbij regelmatige onderhoudskosten niet gewenst zijn.

Bij nieuwbouw of recent geïsoleerde woningen is een warmtepomp vaak de meest efficiënte en duurzame keuze. Het is ook een goede oplossing voor huizen die willen afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en hun kosten willen beheersen.

Wettelijke verplichtingen en subsidies

Vanaf 2026 wordt de installatie van een hybride warmtepomp verplicht bij vervanging van een CV-ketel. Dit is een maatregel om de CO2-uitstoot van Nederlandse huizen te verminderen. Uitzonderingen zijn mogelijk wanneer:

• De woning niet goed genoeg geïsoleerd is.
• De kosten van de installatie te hoog zijn, bijvoorbeeld door vervanging van het afgiftesysteem.

De overheid stimuleert de overstap naar warmtepompen door middel van subsidies. Niet alleen zijn er subsidies voor de warmtepomp zelf, maar ook subsidies voor woningisolatie zijn beschikbaar.

CO2-reductie en welvaartseffecten

Hoewel warmtepompen CO2-uitstoot verminderen, is de reductie niet altijd 100%. Dit komt doordat warmtepompen elektriciteit gebruiken, die zelf ook CO2 kan uitstoten, afhankelijk van de bron. Echter, bij gebruik van duurzame elektriciteit (zoals zonnepanelen) kan de CO2-uitstoot aanzienlijk verminderd worden.

De overgang naar warmtepompen kan ook leiden tot veranderingen in welvaart. Aan de ene kant lopen huiseigenaren risico op hogere aanschafkosten, maar aan de andere kant kunnen ze jaarlijks energie besparen, wat op lange termijn positief is voor de budgetten. Bovendien draagt de overgang bij aan een duurzamere energievoorziening, wat positief werkt op de gezondheid van het milieu en dus op de collectieve welvaart.

Conclusie

De overstap van een CV-ketel naar een warmtepomp is een complexe, maar verstandige keuze voor vele huizen. Tegen de achtergrond van stijgende energiekosten, wettelijke verplichtingen en wens naar duurzaamheid, is het belangrijk om goed te weten welke opties er zijn en hoe je deze het best kunt toepassen.

Er zijn drie hoofdopties: geothermische, lucht-water en hybride warmtepompen. Elke optie heeft zijn eigen voorwaarden, voordelen en nadelen. De energiebesparing is significant, maar de aanschafkosten zijn hoog. De terugverdientijd is lang, maar kan aanzienlijk verkort worden door het gebruik van zonnepanelen.

Bij de keuze van een warmtepomp is het essentieel om rekening te houden met de geschiktheid van de woning, de inregeling van het systeem en de aanpassing van de warmwaterinstallatie. Bovendien is het belangrijk om subsidies te bekijken en wettelijke verplichtingen te overwegen.

Een warmtepomp is dus niet alleen een technische oplossing, maar ook een keuze die aansluit bij duurzaamheid, energiezuinigheid en wens naar onafhankelijkheid. Met de juiste berekening en voorbereiding kan een warmtepomp een waardevolle investering worden voor de toekomstige energievoorziening van de woning.

Bronnen

1. Warmtepomp vervangen CV-ketel – Bobex
2. Energiegenie – Warmtepomp berekenen
3. Warmtepomp Berekenen – Resultaten
4. Technische Unie – Warmtepomp