Geluidsberekeningen voor warmtepompen: Waarom en hoe uitgevoerd

De installatie van warmtepompen is een essentieel onderdeil van de energietransitie in Nederland. Echter, geluidsoverlast is een vaak genoemd bezwaar, vooral bij woningen in dichtbevolkte gebieden. Daarom wordt steeds vaker aandacht besteed aan geluidsberekeningen voor warmtepompen. Deze berekeningen zijn niet alleen een technisch vereiste, maar ook een juridisch verplichte stap onder de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb). In dit artikel bespreken we wat geluidsberekeningen inhouden, waarom ze belangrijk zijn, en welke hulpmiddelen beschikbaar zijn om deze berekeningen sneller en effectiever uit te voeren.

Inleiding

Sinds de inkomste van nieuwe geluidsrichtlijnen in 2021 zijn de eisen voor warmtepompen opgelicht, met name in termen van geluidsproductie op de erfgrens. De wetgeving stelt dat warmtepompen overdag maximaal 45 decibel en ‘s nachts maximaal 40 decibel mogen produceren. Installateurs zijn verantwoordelijk voor het zorgen dat aan deze normen wordt voldaan, en dit vereist niet alleen technische kennis, maar ook het gebruik van specifieke hulpmiddelen en tools.

In de praktijk is het gebruik van geluidsberekeningen nog niet overal standaard. Echter, met de opkomst van digitale tools, zoals die van Geluidslabel.com en de overheid, wordt het steeds eenvoudiger voor installateurs om de geluidsproductie van warmtepompen te beoordelen. Deze tools rekenen het geluidsniveau uit op basis van factoren zoals het type warmtepomp, de locatie, obstakels (zoals muren of hekken), en de hoogte van installatie.

In deze artikel geven we een overzicht van de huidige regels, de technische uitdagingen, en de beschikbare tools om geluidsberekeningen efficiënter uit te voeren.

Wat zijn geluidsberekeningen voor warmtepompen?

Geluidsberekeningen zijn een methode om te bepalen of een warmtepomp aan de geluidseisen voldoet die zijn vastgelegd in de wetgeving. Deze eisen gelden voor zowel het overdag- als nachtgeluidsniveau en zijn gericht op het voorkomen van geluidsoverlast voor buren.

Het doel van een geluidsberekening is om:

• Het geluidsniveau van de warmtepomp op de erfgrens te bepalen.
• Te controleren of dit geluidsniveau binnen de toegestane normen valt.
• Eventuele aanpassingen voor te stellen, zoals het verplaatsen van de warmtepomp of het kiezen van een ander model.

Een geluidsberekening is niet alleen een technische vereiste, maar ook een juridische verplichting onder de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb). Installateurs zijn aansprakelijk wanneer de warmtepomp later blijkt te overtreffen aan de geluidsrichtlijnen, en zij moeten dan aantonen dat ze adequaat geadviseerd hebben. Dit maakt het belangrijk dat geluidsberekeningen nauwkeurig en volledig worden uitgevoerd.

Waarom zijn geluidsberekeningen belangrijk?

Geluidsberekeningen zijn van groot belang voor meerdere redenen:

1. Voldoen aan juridische eisen

Sinds 1 april 2021 zijn er strakke geluidsrichtlijnen in werking. Overdag mogen warmtepompen maximaal 45 decibel produceren en ‘s nachts 40 decibel. Deze normen zijn niet willekeurig gekozen; ze zijn bedoeld om geluidsoverlast te voorkomen en het comfort van buren te waarborgen. Installateurs zijn verplicht om aan deze normen te voldoen.

2. Voorkomen van burenruzies

Geluidsoverlast is een van de meest voorkomende klachten van buurlui. Door vooraf te berekenen wat het geluidsniveau op de erfgrens zal zijn, kan de installateur ervoor zorgen dat de warmtepomp aan de eisen voldoet en geen overlast veroorzaakt. Dit voorkomt potentiële geschillen tussen buren.

3. Vermindering van juridische risico’s

Als een warmtepomp later blijkt te overtreffen aan de geluidsrichtlijnen, kan de installateur aansprakelijk worden gesteld. Geluidsberekeningen zijn dus ook een juridisch instrument om te bewijzen dat er voldoende voorzorgsmaatregelen zijn genomen.

Factoren die het geluidsniveau van een warmtepomp bepalen

Het geluidsniveau van een warmtepomp wordt beïnvloed door meerdere factoren. Deze factoren moeten worden meegenomen in een geluidsberekening om een nauwkeurig beeld te krijgen van het geluidsniveau op de erfgrens.

1. Type en vermogen van de warmtepomp

Het geluidsniveau hangt sterk af van het type en het vermogen van de warmtepomp. Volgens Europese regels mogen warmtepompen met een vermogen tot 6 kW maximaal 65 decibel produceren, en warmtepompen met een vermogen van 6 kW tot 12 kW maximaal 70 decibel. Echter, in de praktijk zijn de meeste nieuwe warmtepompen luidruchtiger dan deze normen, en maken ze gemiddeld ongeveer 55 decibel.

2. Locatie van de warmtepomp

De locatie waar de warmtepomp geïnstalleerd wordt, beïnvloedt het geluidsniveau sterk. Volgens Pieter van der Hoeven van Geluidslabel.com, kan een warmtepomp die tegen een muur staat, meer lawaai veroorzaken dan een warmtepomp in een vrij veld. Daarnaast spelen obstakels zoals muren, hekken, en tuinmuren een rol bij het afbuigen of absorberen van geluid.

3. Hoogte van installatie

De hoogte waarop de warmtepomp wordt geplaatst, heeft ook invloed op het geluidsniveau. Een warmtepomp die hoger geplaatst is, heeft vaak een lager geluidsniveau op de erfgrens, omdat het geluid meer wordt verzwakt door de lucht.

4. Aanwezigheid van obstakels

Obstakels zoals muren, hekken, en tuinmuren kunnen het geluid afbuigen of absorberen, wat het geluidsniveau op de erfgrens vermindert. Deze obstakels zijn belangrijk om te meenemen in een geluidsberekening.

Beschikbare tools voor geluidsberekeningen

Er zijn diverse digitale tools beschikbaar om geluidsberekeningen sneller en efficiënter uit te voeren. Deze tools zijn bedoeld voor installateurs en beleggers en maken het mogelijk om snel te bepalen of een warmtepomp aan de geluidsrichtlijnen voldoet.

1. Geluidslabel-tool van Geluidslabel.com

De Geluidslabel-tool is ontwikkeld om installateurs te helpen bij het bepalen of een warmtepomp aan de geluidsrichtlijnen voldoet. Met deze tool kunnen installateurs snel een berekening uitvoeren en bepalen of de warmtepomp op de gekozen locatie binnen de normen blijft.

De tool werkt als volgt: - De installateur voert een postcode en huisnummer in. - Daarna kiest hij of zij het type warmtepomp dat geïnstalleerd wordt. - De tool berekent het geluidsniveau op basis van het type, de locatie, en de aanwezige obstakels. - Als het geluidsniveau de normen overschrijdt, kan de installateur de locatie van de warmtepomp veranderen of een ander type warmtepomp kiezen.

Een van de voordelen van de Geluidslabel-tool is dat het berekeningen sneller en eenvoudiger maakt dan traditionele methoden. Volgens Pieter van der Hoeven kost het de eerste keren ongeveer een kwartier om de berekening in te vullen, maar vervolgens kost het minder dan drie minuten. Bovendien kan de tool berekeningen maken voor alle percelen, terwijl andere tools meestal alleen rekening houden met rechthoekige gebieden.

2. Overheidstool

De overheid heeft ook een tool ontwikkeld voor geluidsberekeningen. Deze tool is opgesteld door LPB Sight in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en is beschikbaar in de vorm van een Excel-sheet. Echter, volgens Pieter van der Hoeven is deze tool nogal lastig in te vullen en minder gebruiksvriendelijk dan de Geluidslabel-tool.

De overheidstool is bedoeld om een basis te bieden voor geluidsberekeningen, maar het is niet altijd mogelijk om deze tool direct te gebruiken in de praktijk. Het is dus aan te raden om zowel de Geluidslabel-tool als eventuele overheidstools te combineren voor het meest accuraat resultaat.

3. Duitse geluidscalculator

De Duitse geluidscalculator is een tool die huiseigenaren en installateurs kunnen gebruiken om de geluidsemissies van luchtwarmtepompen te berekenen. Deze calculator is bedoeld voor warmtepompen met een verwarmingsvermogen van 35 kW of minder. De calculator berekent niet alleen de emissies, maar ook de vereiste afstand tot aangrenzende ruimtes die bescherming behoeven.

Hoewel deze calculator geen vervanging is voor een individuele geluidsbeoordeling, kan het wel een handige basis vormen voor de planning. Deze tool is vooral nuttig voor huiseigenaren die willen weten welk type warmtepomp geschikt is voor hun situatie.

Hoe werken geluidsberekeningen in de praktijk?

In de praktijk is het belangrijk om rekening te houden met meerdere stappen bij het uitvoeren van een geluidsberekening. Deze stappen zijn:

1. Kies het juiste type warmtepomp

Niet alle warmtepompen produceren hetzelfde geluidsniveau. Het is belangrijk om een warmtepomp te kiezen die aan de geluidsrichtlijnen voldoet. Installateurs adviseren vaak om een warmtepomp te kiezen die een lager geluidsniveau heeft, vooral als de warmtepomp dicht bij de erfgrens of buurwoningen geïnstalleerd wordt.

2. Bepaal de locatie

De locatie van de warmtepomp is een van de belangrijkste factoren bij het bepalen van het geluidsniveau. Installateurs adviseren vaak om de warmtepomp zover mogelijk van de erfgrens te plaatsen, zodat het geluidsniveau op de erfgrens zo laag mogelijk is.

3. Gebruik een geluidsberekenings-tool

Het is aan te raden om een digitale tool te gebruiken, zoals de Geluidslabel-tool of de overheidstool, om een accuraat beeld te krijgen van het geluidsniveau. Deze tools rekenen het geluidsniveau uit op basis van de locatie, het type warmtepomp, en de aanwezige obstakels.

4. Controleer of de normen worden gehaald

Als de berekening laat zien dat het geluidsniveau de normen overschrijdt, kan de installateur eventueel de locatie van de warmtepomp veranderen of een ander type warmtepomp kiezen. Soms is het ook mogelijk om extra geluidsafbuigende maatregelen te nemen, zoals het plaatsen van een scherm of het gebruik van extra geluidsabsorberende materialen.

De rol van geluidsclaims van fabrikanten

Fabrikanten van warmtepompen doen vaak claims over het geluidsniveau van hun producten. Echter, volgens Pieter van der Hoeven zijn deze claims vaak niet betrouwbaar, omdat de testscenario’s niet altijd gelijk zijn aan de praktijk. Elke fabrikant meet onder verschillende omstandigheden, zoals verschillende buitentemperaturen, aanvoertemperaturen, en afstanden.

Daarom worden geluidsclaims van fabrikanten niet gebruikt in de Geluidslabel-tool. In plaats daarvan wordt gebruikgemaakt van data uit testrapporten, die het geluidsvermogen van de warmtepomp weergeven. Dit is een nauwkeuriger maatstaf dan geluidsclaims, omdat het geluidsvermogen een beter beeld geeft van het geluidsniveau dat wordt geproduceerd.

De toekomst van geluidseisen voor warmtepompen

De regels voor geluidseisen voor warmtepompen zijn nog niet volledig vastgelegd. Er wordt pas na de zomer een besluit genomen over de geluidseisen voor buitenunits van warmtepompen. Minister Kasja Ollongren van Binnenlandse Zaken neemt de tijd om vragen uit de Tweede Kamer te beantwoorden.

In het voorstel dat er nu ligt, wordt de geluidsnorm vastgesteld op 40 decibel op de erfgrens. Echter, deze norm is volgens warmtepompfabrikanten onredelijk streng en kostverhogend voor de markt. Fabrikanten stellen voor om een norm op te stellen waarbij 50 decibel de grenswaarde wordt, wat in lijn ligt met andere Europese landen zoals Duitsland.

Frank Agterberg, voorzitter van DHPA, is blij met het uitstel. “Dit geeft ons de kans om onze standpunten nader toe te lichten.” Het is duidelijk dat de regels voor geluidseisen voor warmtepompen nog kunnen veranderen, afhankelijk van de discussie tussen fabrikanten, overheid, en wetenschappelijke experts.

Conclusie

Geluidsberekeningen voor warmtepompen zijn een essentieel onderdeel van de installatieproces. Deze berekeningen zijn niet alleen een technische vereiste, maar ook een juridisch verplichte stap onder de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb). Installateurs zijn verantwoordelijk voor het zorgen dat de warmtepomp aan de geluidsrichtlijnen voldoet en moeten daarvoor aantonen dat ze adequaat geadviseerd hebben.

Door het gebruik van digitale tools zoals de Geluidslabel-tool en de overheidstool, wordt het steeds eenvoudiger om geluidsberekeningen uit te voeren. Deze tools rekenen het geluidsniveau uit op basis van factoren zoals het type warmtepomp, de locatie, en de aanwezige obstakels. Dit maakt het mogelijk om snel te bepalen of een warmtepomp aan de geluidsrichtlijnen voldoet.

Buiten het technische aspect, is het ook belangrijk om rekening te houden met juridische en sociale aspecten. Geluidsoverlast kan leiden tot burenruzies en juridische aansprakelijkheid voor installateurs. Daarom is het belangrijk om geluidsberekeningen nauwkeurig en volledig uit te voeren.

In de toekomst zullen de regels voor geluidseisen voor warmtepompen mogelijk veranderen, afhankelijk van de discussie tussen fabrikanten, overheid, en wetenschappelijke experts. Tot die tijd is het aan te raden om rekening te houden met de huidige richtlijnen en te gebruiken beschikbare tools om geluidsberekeningen accuraat uit te voeren.

Bronnen

1. In enkele minuten warmtepomp-geluid berekenen met online tool
2. Volume en geluid van warmtepompen
3. Geluid van warmtepompen
4. Geluidseis warmtepomp nader onder loep