De COP-waarde van een lucht-water warmtepomp: Wat betekent het en hoe kies je de beste?

Een warmtepomp is tegenwoordig een van de meest populaire alternatieven voor traditionele verwarmingssystemen in woningen. Bijzonder interessant is de lucht-water warmtepomp, die warmte uit de buitenlucht opwekt en omzet naar warm water voor verwarming of warm water. Een belangrijk kwaliteitskenmerk bij warmtepompen is de COP-waarde (Coefficient of Performance). Deze waarde geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp warmte kan opleveren in vergelijking met het elektriciteitsverbruik. In dit artikel bespreken we de COP-waarde van een lucht-water warmtepomp, de invloed van externe factoren, en wat de beste COP-waarde is in de praktijk.

Bovendien bespreken we de SCOP-waarde (Seasonal Coefficient of Performance), die een betere maat is voor het jaarlijkse rendement. We geven een overzicht van de typische COP- en SCOP-waarden van lucht-water warmtepompen en tonen aan hoe je deze waarden kunt gebruiken om de beste warmtepomp voor jouw situatie te kiezen.

Wat is de COP-waarde van een lucht-water warmtepomp?

De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Het is het verhoudinggetal tussen de warmte die de warmtepomp produceert (in kWh) en het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp (ook in kWh). Een COP van 3 betekent bijvoorbeeld dat een warmtepomp voor elke 1 kWh elektriciteit 3 kWh warmte oplevert.

Voor lucht-water warmtepompen is een COP vanaf 3 beschouwd als goed. In ideale omstandigheden kunnen moderne modellen COP-waarden bereiken tot 5 of zelfs hoger, zoals de Daikin Altherma 3 met een COP-waarde van 5,1, zoals vermeld in bron [2].

Echter, de COP-waarde is geen statische waarde. Het kan variëren afhankelijk van de buitentemperatuur, de afgiftetemperatuur van het water, de kwaliteit van de isolatie van de woning, en het type verwarmingssysteem (zoals radiatoren of vloerverwarming). Daarom is de COP-waarde beter te gebruiken als richtlijn dan als definitieve maatstaf.

Waarom is de COP-waarde niet volledig betrouwbaar?

Hoewel de COP-waarde een nuttige indicator is voor het rendement van een warmtepomp, geeft het enkel een momentopname van het rendement onder standaardomstandigheden. In de realiteit variëren de weersomstandigheden, waardoor de COP-waarde gedurende het jaar aanzienlijk kan schommelen.

Voorbeeld:
Een lucht-water warmtepomp kan in de zomer een COP-waarde van 5 bereiken, maar in de winter, bij lage buitentemperaturen, kan de COP-waarde dalen tot 2 of zelfs lager. Dit maakt de COP-waarde ongeschikt om het jaarlijks rendement van een warmtepomp te bepalen.

Daarom is de SCOP-waarde (Seasonal Coefficient of Performance) een betere indicator. De SCOP-waarde is een gewogen gemiddelde van het rendement over het hele jaar. Het rekening houdt met temperatuurvariaties, energieverbruik en de werkelijke omstandigheden van de woning.

Hoe beïnvloeden externe factoren de COP-waarde?

De COP-waarde van een lucht-water warmtepomp wordt beïnvloed door meerdere factoren, namelijk:

1. Buitentemperatuur

Lucht-water warmtepompen halen warmte uit de buitenlucht. Hoe warmer het buitentemperatuur is, hoe efficiënter de warmtepomp kan werken. In de winter, bij lage temperaturen, moet de warmtepomp harder werken om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren. Dit leidt tot een lagere COP.

2. Afgiftetemperatuur

De temperatuur van het water dat de warmtepomp produceert, heeft ook een invloed op de COP-waarde. Een lage afgiftetemperatuur (zoals 35°C, zoals bij vloerverwarming) leidt tot een hogere COP dan bij een hogere afgiftetemperatuur (zoals 65°C, zoals bij radiatoren).

Voorbeeld uit bron [1]:
- Lucht-water warmtepomp met afgiftetemperatuur van 65°C: COP ≈ 2,6
- Lucht-water warmtepomp met afgiftetemperatuur van 55°C: COP ≈ 3
- Lucht-water warmtepomp met afgiftetemperatuur van 35°C: COP ≈ 4,2

3. Kwaliteit van de isolatie

Een goed geïsoleerde woning heeft minder warmteverlies, waardoor de warmtepomp minder vaak hoeft te werken. Hierdoor blijft de COP-waarde hoger gedurende het jaar.

4. Type verwarmingssysteem

Radiatoren vereisen een hogere afgiftetemperatuur dan vloerverwarming. Daarom is vloerverwarming beter afgestemd op lucht-water warmtepompen, omdat het het rendement kan verhogen.

Wat is de SCOP-waarde van een lucht-water warmtepomp?

De SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) is een betere maat voor het jaarlijks rendement van een warmtepomp. Het is een gewogen gemiddelde van het COP over het hele jaar. In tegenstelling tot de COP, rekening houdt de SCOP-waarde met de werkelijke omstandigheden van de woning, zoals de buitentemperatuur, de afgiftetemperatuur, en de kwaliteit van de isolatie.

Een SCOP-waarde van 4 of hoger wordt beschouwd als zeer efficiënt. Voorbeeldwaarden uit bron [1]:

Bodem-water warmtepompen hebben in dit overzicht de hoogste SCOP-waarde, omdat de grond een constante temperatuur heeft. Dit maakt de COP-waarde weersafhankelijk, waardoor de SCOP-waarde hoger ligt.

Voor moderne luchtwarmtepompen in Nederland is de SCOP-waarde gemiddeld rond 5,2 bij een afgiftetemperatuur van 35°C, zoals vermeld in bron [3].

Hoe kies je de beste lucht-water warmtepomp op basis van COP en SCOP?

Het kiezen van de juiste warmtepomp is een belangrijke beslissing. Hier zijn een aantal richtlijnen om de beste warmtepomp te kiezen op basis van COP en SCOP:

1. Kijk naar de SCOP-waarde

De SCOP-waarde geeft een betrouwbaarder beeld van het jaarlijks rendement. Kies voor een warmtepomp met een SCOP-waarde van minimaal 4, en liefst hoger.

2. Let op de afgiftetemperatuur

Een lage afgiftetemperatuur (zoals 35°C) leidt tot een hogere COP en SCOP. Overweeg een warmtepomp die goed aansluit bij een vloerverwarmingssysteem.

3. Vergeleijk meerdere modellen

Het is verstandig om meerdere modellen en merken te vergelijken. Bekijk bijvoorbeeld de volgende modellen uit bron [4]:

4. Kijk naar de COP-waarde in combinatie met de SCOP

Hoewel de COP-waarde een momentopname is, kan het helpen om te begrijpen hoe de warmtepomp onder ideale omstandigheden presteert. Combineer dit met de SCOP-waarde voor een compleet beeld.

5. Kijk naar het type verwarmingssysteem

Radiatoren vereisen een hogere afgiftetemperatuur, wat leidt tot een lagere COP. Vloerverwarming is beter afgestemd op warmtepompen met lage afgiftetemperaturen. Overweeg vloerverwarming bij het installeren van een warmtepomp.

De voordelen van een warmtepomp met een hoge COP- en SCOP-waarde

1. Lagere energiekosten

Een warmtepomp met een hoge COP- en SCOP-waarde verbruikt minder elektriciteit om evenveel warmte te leveren. Dit leidt tot lagere energiekosten. Huishoudens die overstappen naar een warmtepomp kunnen hun energiekosten met 30% tot 50% verlagen, afhankelijk van het oude verwarmingssysteem (bron [2]).

2. Kortere terugverdientijd

Een warmtepomp met een hoge COP- en SCOP-waarde heeft een snellere terugverdientijd. Omdat het minder energie verbruikt, wordt de initiële investering sneller terugverdiend.

3. Milieuvriendelijk

Een warmtepomp stoot weinig CO2 uit en kan worden aangedreven door hernieuwbare energiebronnen, zoals zonnepanelen. Dit maakt het een duurzame keuze voor de toekomstige woning.

Samenvatting: Wat is de beste COP-waarde voor een lucht-water warmtepomp?

De COP-waarde van een lucht-water warmtepomp is een maat voor het rendement, maar geeft enkel een momentopname van het rendement. De SCOP-waarde is een betere indicator voor het jaarlijks rendement, omdat het rekening houdt met temperatuurvariaties en werkelijke omstandigheden.

Voor lucht-water warmtepompen is een COP vanaf 3 beschouwd als goed. In ideale omstandigheden kunnen moderne modellen COP-waarden bereiken tot 5 of zelfs hoger. Echter, de COP-waarde schommelt gedurende het jaar afhankelijk van buitentemperatuur, afgiftetemperatuur, en kwaliteit van de isolatie.

De SCOP-waarde is een betere maat voor het jaarlijks rendement. Voor moderne lucht-water warmtepompen in Nederland is de SCOP-waarde gemiddeld rond 5,2 bij een afgiftetemperatuur van 35°C.

Bij het kiezen van een warmtepomp is het verstandig om zowel de COP- als de SCOP-waarde te bekijken, en rekening te houden met het type verwarmingssysteem en de isolatie van de woning. Een warmtepomp met een hoge SCOP-waarde levert langdurig lage energiekosten en is duurzaam.

Conclusie

De COP-waarde is een belangrijk criterium bij het kiezen van een lucht-water warmtepomp, maar het geeft enkel een momentopname van het rendement. De SCOP-waarde is een betrouwbaardere maat, omdat het rekening houdt met de werkelijke omstandigheden gedurende het hele jaar. Voor een lucht-water warmtepomp is een COP vanaf 3 en een SCOP van 4 of hoger beschouwd als goed.

Bij het kiezen van een warmtepomp is het verstandig om meerdere modellen te vergelijken, rekening te houden met de afgiftetemperatuur, en het type verwarmingssysteem. Een warmtepomp met een hoge SCOP-waarde levert langdurig lage energiekosten en is een duurzame keuze voor de toekomstige woning.

Bronnen

1. Bobex: SCOP-waarden van warmtepompen
2. Warmtepomp-DIY: Beste warmtepomp voor jouw huis
3. Klimaatexpert: COP, SCOP en rendement van warmtepompen
4. Bobex: Beste warmtepompen 2025