De geschiedenis van ontsnappingen in de Gevangenpoort van Den Haag

Published by Redactie on juli 5, 2025 | Category riolering

De Gevangenpoort in Den Haag is een historisch gebouw dat ooit diende als gevangenis en strafplaats. Het is een van de oudste gebouwen van Nederland en heeft een rijke geschiedenis met tal van gevangenen en ontsnappingen. In deze artikel bespreiden we de geschiedenis van ontsnappingen in de Gevangenpoort, de omstandigheden waarin deze plaatsvonden en de verschillende manieren waarop gevangenen probeerden te ontsnappen.

Geschiedenis van de Gevangenpoort

De Gevangenpoort is een middeleeuws poortgebouw dat oorspronkelijk een toegangspoort was tot het kasteel van de graven van Holland. Het werd in 1420 gebruikt als gevangenis en diende tot 1828 als staatsgevangenis. Tijdens de zestiende tot negatiende eeuw werd het gebruikt als gevangenis, en in de jaren 1600 en 1700 stond het bekend om de zware straffen en martelwerktuigen die daar werden gebruikt.

In de loop der jaren heeft de Gevangenpoort veel bekende gevangenen gehad, waaronder Johan en Cornelis de Witt. Deze twee broers werden in 1672 opgehangen op het Groene Zoodje, wat een beroemdheid maakte in de geschiedenis van de Gevangenpoort. Ook andere beroemde figuren zoals Jan V van Arkel en Reinier van Oldenbarnevelt zijn hier opgesloten geweest.

Ontsnappingen in de Gevangenpoort

Hoewel de Gevangenpoort een streng bewaakte gevangenis was, zijn er toch verschillende ontsnappingen geweest. De meeste ontsnappingen vonden plaats in de 17e en 18e eeuw, toen de omstandigheden voor gevangenen nog veel erger waren dan in latere jaren.

Een van de bekendste ontsnappingen vond plaats in 1675, toen Abraham de Wicquefort, beschuldigd van spionage, opgesloten werd in een ruime zolderkamer. Hij wist te ontsnappen met behulp van de dienstmeid van de cipier, die een avondje was gegaan stappen. In 1832 ontstond er ook weer een ontsnapping, toen Willem Gustaaf Frederik Bentinck de gevangenbewaarder Jacobus Harthoorn omkocht.

Soorten ontsnappingen

Er zijn verschillende manieren waarop gevangenen probeerden te ontsnappen. Sommige gebruikten geweld, andere probeerden te ontsnappen door zich te vermommen of te smokkelen. Ook werden er verschillende technieken gebruikt, zoals het gebruik van ladders, het opstoken van vuur om de bewakers te verwarren of het gebruik van sleutels om de deuren te openen.

Een andere methode was het gebruik van een vermomde man die zich voor de gevangene uitgaf. In een verhaal uit de bron wordt beschreven dat een vermomde man zich voor de gevangene uitgaf en zo het ontsnappen probeerde. Dit soort strategieën werden vaak gebruikt door gevangenen die op zoek waren naar een manier om te ontsnappen.

De omstandigheden in de Gevangenpoort

De omstandigheden in de Gevangenpoort waren ererewaardig, met veel armoede en archeologische tekortkomingen. De gevangenen die rijk waren, konden een luxere cel huren en hadden toegang tot betere voeding en een mooi uitzicht. Daarentegen werden arme gevangenen vaak in de gajolen vastgezet, waar het vol zat met ongedierte en ontlasting. Hierdoor waren de infecties en ziektes in de gevangenis veelvoorkomend.

De gevangenpoort had ook een pijnkelder, waarin verdachten werden ondervraagd en gemarteld. De straffen die werden toegekend, variëren van lichaamsstraffen tot schandstraffen en de doodstraf. De Gevangenpoort was dus een plek van afschuwelijke taferelen, waarin de gevangenen vaak hun laatste nacht konden doorbrengen in de treurkamer.

De menselijke kant van de Gevangenpoort

Hoewel de Gevangenpoort vooral bekend staat om haar straffen en martelwerktuigen, is het ook een plek waar veel menselijke kantelen zijn gebeurd. Er zijn tal van verhalen over gevangenen die probeerden te ontsnappen, maar ook verhalen over gevangenen die hun lot accepteerden en zich aan de regels hielden.

In een verhaal uit de bron wordt beschreven hoe een moeder en haar zoon probeerden hun vader te bevrijden uit de Gevangenpoort. Ze hadden geen geld, maar probeerden wel met behulp van een soldaat te ontsnappen. Dit toont aan dat de menselijke kant van de Gevangenpoort niet alleen bepaald wordt door straffen, maar ook door de menselijke banden en emoties.

De gevangenpoort als museum

De Gevangenpoort is tegenwoordig een museum, waarin bezoekers kunnen kijken naar de straf- en martelwerktuigen, verhalen en andere collecties. Het museum is gevestigd in het oude poortgebouw en bevat een grote collectie straf- en martelwerktuigen, zoals brandijzers, beulzwaarden, duimschroeven, pijnbanken en schandborden. Daarnaast is er ook een guillotine uit de Franse tijd te zien.

De Gevangenpoort is een belangrijk historisch gebouw, dat een unieke kijk biedt op de geschiedenis van de strafrechtelijke en maatschappelijke omstandigheden in Nederland. Het museum biedt dus niet alleen een kijkje in het verleden, maar ook een beter begrip van hoe de gevangeniswereld in Nederland werkte.

Conclusie

De Gevangenpoort in Den Haag heeft een rijke geschiedenis met tal van ontsnappingen en straffen. De omstandigheden in de gevangenis waren ererewaardig, met veel armoede en archeologische tekortkomingen. Er zijn verschillende manieren geweest waarop gevangenen probeerden te ontsnappen, waaronder het gebruik van ladders, het opstoken van vuur en het gebruik van sleutels. De menselijke kant van de gevangenpoort is even belangrijk als de straffen, en het museum biedt nu een unieke kijk op de geschiedenis van de gevangeniswereld in Nederland.