Buitenlucht-water warmtepomp in flatgebouwen: een duurzame oplossing voor verwarming en koeling

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige tijden waar duurzaamheid en energiebesparing centraal staan in de bouw- en renovatiebranche, wordt de warmtepomp steeds vaker gekozen als duurzame verwarmingsoptie. Een van de meest gebruikte varianten is de buitenlucht-water warmtepomp, een systeem dat warmte uit de buitenlucht haalt en gebruikt om het water in een verwarmingssysteem te verwarmen. Deze oplossing is niet alleen geschikt voor vrijstaande woningen, maar ook voor flatgebouwen, waar de installatie van traditionele bronnen zoals aardgas of een klassieke CV-ketel vaak beperkt is.

In dit artikel bespreken we de werking, voordelen, nadelen en toepassingen van buitenlucht-water warmtepompen in flatgebouwen. We kijken naar technische aspecten, energie-efficiëntie, installatieopties en de geschiktheid van dit type warmtepomp voor verschillende situaties. Hierbij steunen we uitsluitend op de informatie uit betrouwbare bronnen, zoals NIBE, Cornelissen BV, Homedeal en andere specialisten op het gebied van warmtepomptechnologie.

Hoe werkt een buitenlucht-water warmtepomp?

Een buitenlucht-water warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om het water in een verwarmingssysteem te verwarmen. Het systeem bestaat meestal uit drie componenten:

Buitenunit: Deze unit onttrekt warmte aan de buitenlucht.
Binnenunit: Deze verwerkt de opgewekte warmte en zorgt voor de warmtewisseling met het water.
Regelunit en boiler: Deze componenten regelen de werking van het systeem en zorgen voor warmtapwater.

De werking is gebaseerd op het principe van een koelkast, maar dan in omgekeerde richting: in plaats van warmte uit een ruimte te halen, haalt de warmtepomp warmte uit de buitenlucht en brengt deze over op het water in het systeem. De warmtepomp gebruikt elektriciteit om deze overdracht te faciliteren en is daardoor een duurzame alternatief voor conventionele verwarmingssystemen, zeker wanneer het wordt aangedreven door duurzame elektriciteit of zonnepanelen.

In flatgebouwen kan deze oplossing worden toegepast op meerdere manieren. Een complete warmtepompinstallatie kan per appartement worden aangebracht, of er kan een centrale installatie worden aangelegd voor meerdere appartementen. Dit laatste is efficiënter en minder durend in beheer, maar vereist wel een goed coördinerend systeem.

Voordelen van een buitenlucht-water warmtepomp in flatgebouwen

1. Duurzaam en energiezuinig

Een van de grootste voordelen van een buitenlucht-water warmtepomp is de duurzaamheid. Omdat het systeem energie uit de buitenlucht gebruikt in plaats van fossiele brandstoffen, levert het een aanzienlijke reductie in CO₂-uitstoot op. Bovendien is het rendement van moderne warmtepompen zeer hoog: voor elke kWh elektriciteit die wordt verbruikt, levert het systeem meestal 3 tot 5 kWh warmte op.

2. Flexibele installatieopties

In flatgebouwen is het vaak lastig om grote veranderingen aan te brengen, bijvoorbeeld in de vorm van aardgasverbindingen of klassieke CV-ketels. Een buitenlucht-water warmtepomp biedt hier een flexibele en minder ingrijpende oplossing. De buitenunit kan op een gemakkelijke manier op een balkon of in een kleine ruimte op de buitenmuur worden geplaatst. Ook kan het systeem worden geïntegreerd in bestaande verwarmingssystemen, zoals vloerverwarming of radiatoren.

3. Geen behoefte aan bodembron

In tegenstelling tot water-water warmtepompen, die een bodembron nodig hebben (zoals een grondwarmtewisselaar of een bron in de bodem), is een buitenlucht-water warmtepomp geen bodembron nodig. Dit maakt het systeem ideaal voor bestaande flatgebouwen, waar het boren van grondwarmtewisselaars vaak niet haalbaar is vanwege de bouwstructuur of de toestemming van de eigenaarsvereniging.

4. Efficiënt in combinatie met zonnepanelen

Een buitenlucht-water warmtepomp werkt het meest efficiënt wanneer het op duurzame elektriciteit draait. In combinatie met zonnepanelen kan het systeem zelfs volledig CO₂-neutraal worden. Dit is een aantrekkelijke optie voor appartementen die willen investeren in duurzame energie en hun energiekosten willen verlagen.

5. Verwarming en warmtapwater in één systeem

Hoewel lucht-lucht warmtepompen alleen lucht verwarmen (en dus geen warmtapwater leveren), is dat bij een buitenlucht-water warmtepomp niet het geval. Deze warmtepomp kan zowel verwarming als warmtapwater leveren in één systeem. Dit maakt het een volledige oplossing voor de energiebehoefte van een appartement of flat, zonder het gebruik van aparte systemen zoals een boiler of CV-ketel.

Nadelen en beperkingen

Hoewel buitenlucht-water warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook een aantal beperkingen en uitdagingen die in overweging moeten worden genomen, vooral in flatgebouwen.

1. Afhankelijk van buitenweer

De efficiëntie van een buitenlucht-water warmtepomp hangt sterk af van de buitentemperatuur. In koud weer is er minder warmte beschikbaar in de lucht, wat betekent dat de warmtepomp harder moet werken om de gewenste warmteopbrengst te leveren. Dit kan leiden tot een iets hoger elektriciteitsverbruik, al is de warmtepomp in de meeste gevallen nog steeds efficiënter dan een klassieke verwarming.

2. Geluidsoverlast

Een van de bekendere nadelen is geluidsoverlast. Zowel de buitenunit als de binnenunits kunnen geluid produceren, wat in een flatgebouw kan leiden tot klachten van buren. Het is belangrijk om rekening te houden met de geluidsisolatie van de unit en eventueel geluidsbekapmaterialen te gebruiken bij installatie.

3. Ruimtebeperkingen

De installatie van een buitenlucht-water warmtepomp vereist een buitenunit, die in een flatgebouw vaak moet worden geplaatst op een balkon of in een buitenmuur. In sommige gevallen kan het moeilijk zijn om voldoende ruimte te vinden, of is er beperkt toegang tot de buitenmuur. Daarnaast is het niet altijd mogelijk om een boiler of regelunit op te nemen binnen de woning, wat extra ruimte nodig maakt.

4. Geen directe warmtapwateroplossing zonder boiler

Hoewel de buitenlucht-water warmtepomp warmtapwater kan leveren, vereist dit vaak een losse boiler. In sommige gevallen is het noodzakelijk om een aparte boiler te installeren, wat de kosten en complexiteit van het systeem kan verhogen.

5. Initieel hogere investering

Tegenover de lage operationele kosten staat een hogere initieele investering. Een buitenlucht-water warmtepomp is duurder in aankoop en installatie dan een klassieke CV-ketel of een hybride warmtepomp. Echter, de langdurige energiebesparing en de mogelijke subsidies (zoals de Energiebesparingstoets) kunnen deze investering verre reeds compenseren.

Toepassing in flatgebouwen

1. Per appartement of centraal per gebouw

In flatgebouwen is het mogelijk om een buitenlucht-water warmtepomp per appartement aan te brengen, of om een centrale installatie te kiezen voor meerdere appartementen. De keuze hangt af van de structuur van het gebouw, de beschikbare ruimte en de wensen van de bewoners.

Een centrale warmtepompinstallatie is efficiënter en minder durend in beheer, maar vereist wel een goed coördinerend systeem en eventueel een eigenaarsvereniging die de installatie regelt en beheert. Een per appartement installatie biedt meer flexibiliteit en autonomie, maar is duurder in totaal.

2. Geschikt voor goed geïsoleerde woningen

De efficiëntie van een buitenlucht-water warmtepomp is het hoogst in goed geïsoleerde woningen. In flatgebouwen is dit vaak het geval, vooral in nieuwbouw of gerenoveerde appartementen. In bestaande flatgebouwen kan een warmtepomp een waardevolle optie zijn als de isolatie is verbeterd of wordt verbeterd.

3. Combinatie met andere duurzame maatregelen

Een buitenlucht-water warmtepomp kan goed worden gecombineerd met andere duurzame maatregelen, zoals zonnepanelen, PVT-systemen (zonnepanelen die ook warm water leveren) of geothermische systemen. Deze combinaties kunnen leiden tot een volledig all-electric oplossing, waarbij het appartement volledig wordt gevoed met duurzame energie.

4. Beperkte toepassing in oude of slecht geïsoleerde woningen

In oude of slecht geïsoleerde flatgebouwen kan een buitenlucht-water warmtepomp minder efficiënt werken. In dergelijke gevallen kan een hybride warmtepomp of een klassieke CV-ketel in combinatie met een warmtepomp een betere oplossing zijn. Bij het overwegen van een warmtepompinstallatie is het daarom belangrijk om een energieadvies of Energiebesparingstoets te laten uitvoeren.

Alternatieven en vergelijking

Niet alle warmtepompen zijn geschikt voor flatgebouwen. Hieronder worden enkele alternatieven besproken en vergeleken met de buitenlucht-water warmtepomp.

1. Lucht-lucht warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp verwarmt direct de lucht in het appartement en is geen water verwarmend systeem. Het is ideaal voor kleine ruimtes, zoals een woonkamer of kantoor. Het heeft geen buitenunit nodig in sommige modellen, maar levert geen warmtapwater en is daardoor vaak te combineren met een aparte boiler.

2. Water-water warmtepomp

Een water-water warmtepomp haalt warmte uit een bron in de bodem (zoals een grondwarmtewisselaar). Het is zeer efficiënt, maar vereist een bodembron, wat in bestaande flatgebouwen vaak niet mogelijk is. Het is dus een minder geschikte optie voor appartementen.

3. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een gasketel of een elektrische boiler. Het is een goede optie voor woningen die nog niet optimaal geïsoleerd zijn, omdat de gasketel kan helpen bij koud weer. Het is een flexibele oplossing, maar minder duurzaam dan een volledige warmtepompinstallatie.

4. Ventilatielucht-water warmtepomp

NIBE biedt ook een variant van de warmtepomp aan waarbij de warmte wordt onttrokken aan de ventilatielucht in het appartement. Deze warmtepomp is ideaal voor woningen waar het niet mogelijk is om een buitenunit te plaatsen. Het is een compacte en flexibele oplossing, maar vereist een goed functionerend ventilatiesysteem.

Praktische stappen bij de aanschaf en installatie

Bij de overweging om een buitenlucht-water warmtepomp te installeren in een flat, zijn er een aantal praktische stappen die moeten worden genomen.

1. Energieadvies en Energiebesparingstoets

Voor de installatie is het verstandig om een Energiebesparingstoets (EBS) uit te voeren. Deze toets geeft inzicht in de huidige energieprestaties van het appartement en stelt voorstelde verbeteringen, zoals isolatieverbeteringen of het installeren van een warmtepomp. De EBS is ook een vereiste voor subsidies.

2. Kies de juiste warmtepomp

De keuze van de juiste warmtepomp hangt af van het vermogen dat nodig is voor het appartement. NIBE biedt bijvoorbeeld modellen van 1,5 kW, 3 kW en 5 kW aan, wat geschikt is voor woningen met een vloeroppervlak tot 200 m². Voor grotere appartementen is een hoger vermogen nodig.

3. Zoek een ervaren installateur

Het is belangrijk om een ervaren installateur te kiezen die ervaring heeft met warmtepompen in flatgebouwen. Een professionele installatie is essentieel voor de prestaties en het comfort van het systeem. Het is raadzaam om meerdere offertes aan te vragen en deze te vergelijken op prijs, garantievoorwaarden en ervaring.

4. Subsidies en voordelen

Voor de aanschaf van een warmtepomp zijn er vaak subsidies beschikbaar, zoals via de Energiebesparingstoets. Ook kunnen er aftrekregelingen zijn op de aanschafkosten. Het is verstandig om dit te onderzoeken bij de aanschaf.

Conclusie

Een buitenlucht-water warmtepomp is een duurzame, efficiënte en praktische oplossing voor het verwarmen van flatgebouwen. Het biedt een complete oplossing voor zowel verwarming als warmtapwater en is geschikt voor zowel nieuwbouw als gerenoveerde appartementen. De installatie is relatief eenvoudig en vereist geen bodembron, wat het systeem ideaal maakt voor bestaande flatgebouwen.

Hoewel er enkele nadelen zijn, zoals de afhankelijkheid van buitenweer en het feit dat een aparte boiler vaak nodig is, zijn deze over het algemeen overkomstbaar met de voordelen. In combinatie met zonnepanelen of andere duurzame maatregelen kan het systeem een volledig all-electric oplossing worden, wat de duurzaamheid verder versterkt.

Bij de aanschaf en installatie is het belangrijk om rekening te houden met de structuur van het flatgebouw, de isolatie van de woning en de beschikbare subsidies. Door de juiste warmtepomp te kiezen en een ervaren installateur aan te haken, kan een buitenlucht-water warmtepomp een waardevolle bijdrage leveren aan de duurzaamheid en comfort van een appartement.