CV-ketel met warmtepomp in appartementen: een duurzame oplossing voor de toekomstige woningbouw

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De overgang van gasgestookte CV-ketels naar duurzamere verwarmingsoplossingen is een van de belangrijkste trends in de huidige woningbouw en renovatie. In dit proces speelt de warmtepomp een centrale rol, zowel als volledige oplossing als in combinatie met bestaande systemen. Voor appartementen, waar ruimte beperkt is en de verwarmingsinstallatie vaak gedeelde verantwoordelijkheden betreft, is de integratie van een warmtepomp een interessante, maar complexe oplossing.

Deze artikel behandelt de toepassing van een CV-ketel met warmtepomp in appartementen, met een focus op technische aspecten, wettelijke en praktische voorwaarden, financiële voordelen en de huidige ontwikkelingen op het gebied van subsidies en innovaties. Aan de hand van recente gegevens en praktijkvoorbeelden uit Nederland wordt geanalyseerd hoe het hybride systeem — een combinatie van warmtepomp en CV-ketel — een betrouwbare en duurzame verwarming kan bieden voor appartementen, inclusief mogelijke toepassing in wijkprojecten en samenwerkingen zoals die van WPW in Amsterdam.

Wat is een CV-ketel met warmtepomp?

Een CV-ketel met warmtepomp is een hybridesysteem waarbij een warmtepomp in serie of parallel werkt met een traditionele HR-CV-ketel. Het doel van deze opstelling is het verminderen van het gasverbruik en CO₂-uitstoot door een deel van de verwarmingsenergie te vervangen door warmte uit een natuurlijke bron zoals lucht, grond of water.

Hybride warmtepomp in appartementen

In appartementen is de hybride opstelling een aantrekkelijke keuze, vooral wanneer de woning nog niet volledig geïsoleerd is of het verwarmingsnetwerk gedeeld is. Een warmtepomp kan in dit geval een deel van de verwarming overnemen, waardoor het gasverbruik van de HR-ketel wordt verminderd. Bovendien kan een hybride systeem eenvoudiger worden aangesloten op bestaande CV-systemen, wat gunstig is in bestaande woningbouw.

Volgens bronnen is een hybride warmtepomp een geschikte oplossing om het gasverbruik tot 50% te verlagen, met een CO₂-uitstootreductie van maximaal 40% (Bron 1). Deze combinatie werkt goed in appartementen met mechanische ventilatie, waarbij een ventilatiewarmtepomp aan de CV-ketel kan worden aangesloten als alternatief voor een standaard ventilatiebox (Bron 1). Dit systeem is met name geschikt voor appartementen, omdat het relatief eenvoudig te installeren is en goed past bij bestaande verwarmingsinstallaties.

Technische voorwaarden voor een warmtepomp

De installatie van een warmtepomp — in hybride of volledig elektrische vorm — vereist een aantal voorwaarden die cruciaal zijn voor een efficiënt en duurzaam functioneren:

Voorraadvat of buffervat: Voor een hybride opstelling is een voorraadvat nodig om warmte op te slaan en de ketel en warmtepomp effectief te laten samenwerken.
Isolatie: Een hoge isolatiewaarde van de woning is gunstig voor de prestaties van de warmtepomp. In bestaande appartementen is dit vaak niet het geval, maar kan het rendement verbeteren met aanvullende isolatie.
Vloerverwarming of laagtemperatuur radiatoren: Deze verwarmingsvormen zijn beter geschikt voor het lage-temperatuurvermogen van een warmtepomp dan traditionele radiatoren.
Lage terugtemperatuur: Bij de integratie in warmtenetten, zoals bij WPW in Amsterdam, is een lage retourtemperatuur belangrijk om het rendement van de warmtepomp te verhogen (Bron 2).
Elektriciteitsaansluiting: Een warmtepomp verbruikt elektriciteit, die in appartementen vaak gedeeld is via een collectieve aansluiting. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de elektrische capaciteit van het netwerk.

Hybride warmtepomp en HR-ketel

Een hybride warmtepomp werkt samen met een HR-ketel (hoge rendement ketel). Dit betekent dat de ketel nog steeds als back-up of aanvullende bron kan fungeren in perioden waarin de warmtepomp minder efficiënt is, bijvoorbeeld bij lage buitentemperaturen. Dit maakt het systeem robuust en geschikt voor appartementen waar het verwarmingssysteem niet volledig kan worden afgestemd op een lage-temperatuuroplossing.

De hybride warmtepomp is ook een tussentijdse oplossing voor de uitfasering van de gasgestookte CV-ketel. In Nederland is er politieke druk om de CV-ketel uit te faseren, wat onder andere wordt voorgesteld door CDA- en D66-kamerleden (Bron 3). Hybride systemen kunnen in deze overgangsperiode helpen om het gasverbruik te verminderen en de elektriciteitsafhankelijkheid geleidelijk te vergroten.

Kosten en subsidies voor warmtepompen in appartementen

Investering en terugverdientijd

De investering in een warmtepomp is behoorlijk hoog, vooral in appartementen waar installatiebeperkingen en collectieve verwarmingsystemen extra complexiteiten kunnen opleveren. De gemiddelde kosten van een hybride opstelling lopen vanaf €2.100 tot €4.525, afhankelijk van het type warmtepomp en de situatie van de woning (Bron 1). Een volledig elektrische opstelling begint bij ongeveer €7.800.

De terugverdientijd van een warmtepomp hangt af van het energieverbruik vooraf en de verwachte besparing. In bestaande appartementen kan een hybride opstelling een terugverdientijd van 8 tot 12 jaar opleveren, afhankelijk van de subsidies en de energieprijsontwikkelingen.

Subsidieopties en financiering

Voor appartementen is het belangrijk om subsidies en financiële ondersteuning te benutten. In de regio Cranendonck bestaat bijvoorbeeld een groen leningsprogramma, specifiek voor duurzame investeringen zoals warmtepompen (Bron 1). Dit programma biedt een beperkte rente voor huiseigenaren die hun woning duurzaam willen opwerpen. Voor huurders of bewoners van appartementen die geen eigenaar zijn, zijn er alternatieve opties zoals lease- of huuropties voor warmtepompen.

Daarnaast is het belangrijk om te kijken naar nationale subsidies en stijgende energiekosten. Volgens bronnen is het voordelig om nu al een warmtepomp te installeren, omdat de subsidies in de toekomst mogelijk zullen afnemen en de investeringen zullen stijgen als de vraag toeneemt (Bron 3).

Innovaties en toekomstige ontwikkelingen

Nieuwe warmtepompmodellen

De markt voor warmtepompen is in snelle ontwikkeling. Zo introduceerde Vaillant in 2018 de aroTHERM split, een stille en efficiënte lucht/water warmtepomp (Bron 3). Ook Nathan Systems won de VSK-Award met een modulerende warmtepomp op natuurlijk koudemiddel (R290 propaan), een milieuvriendelijkere oplossing.

In 2019 was het voornemen van Enzavu om een kleine lucht/water warmtepomp zonder buitenunit te introduceren als een betaalbare oplossing voor typisch Nederlandse woningbouw. Deze ontwikkeling kan interessant zijn voor appartementen, waar ruimte voor een buitenunit beperkt is (Bron 3).

De thermo-akoestische warmtepomp

Een andere innovatie is de thermo-akoestische warmtepomp, die verwarmingsenergie opwekt via geluidsgolven. Volgens plannen moet deze warmtepomp in 2019 op grote schaal op de markt komen (Bron 3). Als deze technologie zich ontwikkelt, kan deze een interessante optie worden voor appartementen in warmtenetten of collectieve verwarmingssystemen.

Wijkprojecten en grootschalige toepassing

In de wijk Glinde Hooiland in Oldenzaal is een wijkproject gestart waarbij Cogas en WBO Wonen grootschalig hybride warmtepompen willen toepassen (Bron 3). Dit is een voorbeeld van hoe appartementencomplexen en woningcorporaties samen kunnen werken om duurzame verwarmingssystemen te implementeren.

Een vergelijkbare aanpak is te zien bij WPW in Amsterdam, waarbij de Sluisbuurt wordt aangesloten op het warmtenet via de retourleiding uit het Oostelijk Havengebied. Deze aanpak — bekend als "cascaderen" — zorgt voor een efficiënter gebruik van de warmte en kan interessant zijn voor appartementen in bestaande stadsdelen (Bron 2).

Praktische overwegingen bij installatie in appartementen

Installatiebeperkingen

In appartementen zijn er vaak beperkingen op de installatie van warmtepompen:

Ruimte voor het systeem: Zowel de binnen- als buitenunit vereist voldoende ruimte.
Elektriciteitscapaciteit: Een warmtepomp is afhankelijk van elektriciteit, wat in appartementen vaak gedeeld is. Het is belangrijk om te controleren of de elektrische aansluiting voldoende capaciteit heeft.
Verwarmingssysteem: Bestaande radiatoren of vloerverwarming moeten mogelijk aangepast worden om goed te werken met een warmtepomp.
Collectieve installatie: In appartementen met een gemeenschappelijke verwarmingsinstallatie kan het moeilijker zijn om een individuele warmtepomp te installeren. In dergelijke gevallen is een collectieve warmtepomp of een hybride systeem een betere oplossing.

Onderhoud en levensduur

Een warmtepomp vereist regelmatig onderhoud, maar dit is beperkt in vergelijking tot een HR-ketel. In de praktijk is het aanbevolen om jaarlijks onderhoud uit te voeren, vooral bij hybride systemen (Bron 1). De levensduur van een warmtepomp is ongeveer 15 tot 20 jaar, afhankelijk van het type en het gebruik.

Wettelijke verplichtingen

Een belangrijke uitdaging voor installateurs is de wettelijke verplichting rondom het werken aan warmtepompen. Volgens bronnen is zestig procent van de installateurs niet op de hoogte van deze verplichtingen (Bron 3). Voor appartementen is het daarom belangrijk om een ervaren en geaccrediteerde installateur te kiezen, die vertrouwd is met zowel de wettelijke eisen als de technische aspecten van warmtepompen.

Conclusie

De combinatie van een CV-ketel en warmtepomp biedt een aantrekkelijke oplossing voor appartementen die hun verwarmingssysteem willen duurzamer maken. Door de hybride aanpak kan het gasverbruik aanzienlijk worden verlaagd, terwijl de verwarming nog steeds betrouwbaar en comfortabel blijft. In bestaande woningbouw is dit systeem met name geschikt, omdat het eenvoudiger is om te integreren in bestaande systemen dan een volledig elektrisch verwarmingsstelsel.

Voor appartementen zijn er verschillende voorwaarden die belangrijk zijn, zoals voldoende ruimte, een voorraadvat, een goede isolatie en een geschikte verwarmingsvorm. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de elektriciteitscapaciteit en de wettelijke eisen voor installatie en onderhoud.

De toekomst van warmtepompen in appartementen lijkt veelbelovend. Innovaties zoals de thermo-akoestische warmtepomp en kleine, compacte modellen maken het steeds beter mogelijk om deze technologie toe te passen in bestaande woningbouw. Samenwerkingen zoals WPW in Amsterdam en wijkprojecten in Oldenzaal tonen aan dat het mogelijk is om op grote schaal hybride systemen te implementeren.

Voor appartementbewoners en woningcorporaties is nu de tijd om te kijken naar duurzame verwarmingsoplossingen. Door subsidies te benutten en investeringen te doen in warmtepompen, is het mogelijk om de energierekening te verlagen, CO₂-uitstoot te verminderen en een duurzamere woning te realiseren.