CV-ketel vervangen door warmtepomp in appartementen: Uitzonderingen, voorwaarden en alternatieven

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

De Nederlandse woningmarkt staat op de vooravond van een grote transformatie. In 2026 wordt het verboden om kapotte CV-ketels te vervangen door conventionele gasgestookte verwarmingsketels. In plaats daarvan is het verplicht om over te stappen op duurzamere verwarmingsoplossingen zoals warmtepompen. Voor appartementen, die vaak onder collectieve verwarming vallen, gelden specifieke regels, uitzonderingen en technische voorwaarden. Dit artikel biedt een gedetailleerde uitleg over de wetgeving, de mogelijkheden voor de installatie van een warmtepomp in appartementen, de technische eisen, en de uitzonderingen die van toepassing kunnen zijn. Verder worden alternatieven en financiële aspecten besproken.

Inleiding: De transitie naar duurzame verwarming in appartementen

De overgang van gasgestookte CV-ketels naar warmtepompen is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een essentieel onderdeel van de verduurzamingsstrategie van Nederland. Appartementen vormen een belangrijk deel van de woningmarkt en stellen bijzondere uitdagingen voor deze transitie, vooral vanwege het collectieve karakter van de verwarming en eventuele beperkingen in isolatie of buitenruimte.

Vanaf 1 januari 2026 is het wettelijk verplicht om een kapotte CV-ketel te vervangen door een (hybride) warmtepomp, mits de woning daarvoor geschikt is. Appartementen zijn in veel gevallen uitgenomen van deze verplichting, of kunnen aanspraak maken op specifieke uitzonderingen, zoals het verblijven in een monumentaal pand of het binnen tien jaar worden aangesloten op een warmtenet.

In dit artikel wordt ingegaan op de juridische regelgeving, technische vereisten, uitzonderingen en alternatieven voor appartementen die hun CV-ketel vervangen door een warmtepomp.

De wettelijke verplichting vanaf 2026

1. Wetgeving in korte trek

Vanaf 2026 is het wettelijk verplicht om kapotte CV-ketels te vervangen door duurzamere verwarmingsoplossingen. Dit geldt voor vrijstaande woningen, maar ook voor appartementen, afhankelijk van de situatie. De verplichting is ingevoerd om de CO₂-uitstoot van woningen te verlagen en het land te helpen voldoen aan haar klimaatdoelen.

De regelgeving is opgenomen in het Bouwbesluit en het Energieprestatieverbod (EPB). Het kabinet heeft in 2022 al aangekondigd dat de verplichting voor 2026 zou worden ingevoerd. In een brief aan de Tweede Kamer legt woonminister Hugo de Jonge uit dat de uitzonderingen zijn ingevoerd om het draagvlak van de maatregel te vergroten.

2. Uitzonderingen voor appartementen

De wetgeving bevat een aantal uitzonderingen die van toepassing kunnen zijn op appartementen:

Monumentale appartementen: Appartementen in monumentale gebouwen zijn vrijgesteld van de verplichting, omdat aanpassingen aan deze gebouwen vaak niet toegestaan zijn of niet technisch haalbaar zijn.
Appartementen die binnen tien jaar op een warmtenet worden aangesloten: Als een appartement binnen tien jaar op een warmtenet wordt aangesloten, is het niet verplicht om direct over te stappen op een warmtepomp.
Technische ongeschiktheid: Appartementen waarin het niet technisch haalbaar is om een warmtepomp te installeren, zoals vanwege slechte isolatie of onvoldoende buitenruimte, kunnen een maatwerkadvies aanvragen.
Appartementen met collectieve verwarming: Voor appartementen met een collectief verwarmingssysteem gelden aparte regels. De keuze voor een duurzamere oplossing moet op maat worden aangepast aan het systeem.

Technische voorwaarden voor het installeren van een warmtepomp

1. Isolatie van de woning

Een warmtepomp werkt efficiënter wanneer de woning goed geïsoleerd is. Appartementen zijn vaak minder geïsoleerd dan vrijstaande woningen, wat kan leiden tot een hogere warmtevraag en een lagere rendementfactor voor de warmtepomp. In dat geval kan de terugverdientijd van de warmtepomp langer zijn dan zeven jaar, wat een uitzondering mogelijk maakt.

2. Lagedruk verwarmingssysteem

Warmtepompen werken het beste in combinatie met een verwarmingssysteem dat op lage temperaturen functioneert, zoals vloerverwarming. In appartementen is het vaak niet mogelijk om het verwarmingssysteem te vervangen of aan te passen. Dit kan bepalen of een warmtepomp technisch haalbaar is.

3. Buitenruimte voor de warmtepomp

Voor het installeren van een lucht-water warmtepomp is voldoende buitenruimte nodig voor de buitenunit. In appartementen is dit vaak beperkt of niet beschikbaar. Voor geothermische warmtepompen is een aardborengarage nodig, wat in appartementen zelden mogelijk is.

Soorten warmtepompen voor appartementen

1. Lucht-water warmtepomp

De lucht-water warmtepomp is de meest geschikte oplossing voor appartementen. Deze warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en zet die om naar warm water voor verwarming en tapwater. Het heeft geen aardboring nodig, wat het makkelijker installeerbaar maakt.

Voordelen: - Eenvoudig te installeren - Geen aardboring nodig - Goed geschikt voor appartementen met beperkte buitenruimte

Nadelen: - Rendement neemt af bij lage buitentemperaturen - Meer energieverbruik in de wintermaanden

2. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een CV-ketel. Dit is een goede overgangsoplossing voor appartementen die niet direct volledig kunnen overschakelen naar een elektrische verwarming.

Voordelen: - Vermindert gasgebruik - Geen directe overgang naar volledig elektrische verwarming - Werkt goed in combinatie met bestaande verwarmingssystemen

Nadelen: - Nog steeds gasverbruik - Niet volledig duurzaam

3. Volledig elektrische warmtepomp

Een volledig elektrische warmtepomp vervangt de CV-ketel volledig en levert zowel verwarming als tapwater. Deze oplossing is het meest duurzaam, maar vereist een goed geïsoleerde woning en een lagedruk verwarmingssysteem.

Voordelen: - Volledig gasvrij - Toekomstbestendig - Combineert goed met zonnepanelen

Nadelen: - Dure installatie - Technisch complex - Minder geschikt voor appartementen met slechte isolatie

Uitzonderingen en maatwerkadvies

1. Uitzondering voor monumentale appartementen

Appartementen in monumentale gebouwen zijn vrijgesteld van de verplichting om over te stappen op een warmtepomp. Dit geldt omdat aanpassingen aan deze gebouwen vaak niet mogelijk zijn of niet toegestaan worden door de gemeente. Appartementen in monumentale panden kunnen dus hun CV-ketel nog vervangen door een gewone gasketel, mits die binnen de tien jaar vervangen wordt door een duurzamere oplossing.

2. Uitzondering op basis van technische ongeschiktheid

Als het niet technisch haalbaar is om een warmtepomp te installeren, kan een maatwerkadvies worden aangevraagd. Dit advies wordt uitgevoerd door een erkende energieadviseur en moet aantonen dat een warmtepomp niet geschikt is voor de woning. De redenen kunnen zijn:

Slechte isolatie
Onvoldoende buitenruimte
Geluidsproblemen
Problemen met het verwarmingssysteem

Als het maatwerkadvies wordt goedgekeurd, is het niet verplicht om over te stappen op een warmtepomp. In plaats daarvan kan een andere duurzamere oplossing worden aangeboden, zoals aansluiting op een warmtenet of een lucht-lucht warmtepomp.

3. Uitzondering voor appartementen met collectieve verwarming

Appartementen met collectieve verwarming zijn vaak onderdeel van een groter systeem. In dergelijke gevallen wordt de verplichting niet per appartement toegepast, maar op het gehele systeem. Dit betekent dat de keuze voor een duurzamere oplossing moet worden gemaakt op systeemniveau. Voor appartementen in zo’n systeem is het dus mogelijk dat de overgang naar een warmtepomp op een later moment of op een andere manier gebeurt.

Alternatieven voor warmtepompen in appartementen

1. Aansluiting op een warmtenet

Een warmtenet is een centrale oplossing waarbij appartementen warmte krijgen vanuit een centrale bron. In veel steden wordt gewerkt aan het uitbreiden van warmtenetten, waardoor appartementen in de toekomst op dit netwerk kunnen aansluiten. Voor appartementen die binnen tien jaar worden aangesloten op een warmtenet is het niet verplicht om direct over te stappen op een warmtepomp.

2. Lucht-lucht warmtepomp

Een lucht-lucht warmtepomp is een alternatieve oplossing die lucht uit de buitenlucht gebruikt om de binnenlucht te verhitten. Deze oplossing is technisch eenvoudiger en vereist geen verwarmingssysteem. Het is vooral geschikt voor appartementen die niet voorzien zijn van een warmwaterinstallatie of vloerverwarming.

3. Stadsverwarming

In sommige steden is er al een bestaand stadsverwarmingssysteem. Appartementen die op dit systeem zijn aangesloten, kunnen deze duurzamere oplossing blijven gebruiken in plaats van over te stappen op een warmtepomp.

Financiële aspecten en subsidies

1. Subsidies voor warmtepompen

De overheid biedt subsidies aan voor de installatie van warmtepompen. Deze subsidies zijn bedoeld om de transitie naar duurzame verwarming te vergemakkelijken en de kosten voor huiseigenaren te verlagen. Voor appartementen met collectieve verwarming is het belangrijk om subsidies op maat te onderzoeken, aangezien de verantwoordelijkheid vaak ligt bij de vereniging van eigenaren.

2. Kosten van een warmtepomp

De aanschaf en installatie van een warmtepomp is kostbaar. Voor een lucht-water warmtepomp ligt de kosten tussen €10.000 en €20.000, afhankelijk van de grootte van het systeem en de omvang van de woning. Voor een geothermische warmtepomp kunnen de kosten nog hoger liggen vanwege de aardboringen.

In appartementen is het vaak lastiger om subsidies te krijgen, vooral als de verantwoordelijkheid niet bij de individuele huurder ligt. In dat geval kan het noodzakelijk zijn om de vereniging van eigenaren te betrekken bij het besluit om over te stappen op een warmtepomp.

3. Terugverdientijd

De terugverdientijd van een warmtepomp is een belangrijke factor bij de beslissing om over te stappen. Voor appartementen is het vaak zo dat de terugverdientijd langer is dan zeven jaar, wat een uitzondering mogelijk maakt. Dit is vooral het geval wanneer de isolatie slecht is of de woning technisch niet geschikt is.

Conclusie

De wettelijke verplichting om CV-ketels te vervangen door warmtepompen vanaf 2026 heeft een grote impact op de woningmarkt, ook voor appartementen. Appartementen zijn echter vaak uitgenomen van deze verplichting of kunnen aanspraak maken op uitzonderingen, zoals het verblijven in een monumentaal pand, het binnen tien jaar worden aangesloten op een warmtenet of het aanvragen van een maatwerkadvies vanwege technische beperkingen.

Voor appartementen die wel geschikt zijn, zijn er verschillende soorten warmtepompen beschikbaar, waarbij de keuze afhankelijk is van de situatie van de woning. De lucht-water warmtepomp is de meest geschikte oplossing, terwijl hybride en volledig elektrische warmtepompen ook in overweging kunnen worden genomen.

De overgang naar warmtepompen is niet zonder technische of financiële uitdagingen. Het is belangrijk om de voorwaarden van de woning te beoordelen, subsidies te onderzoeken en eventuele uitzonderingen in overweging te nemen. In veel gevallen is het noodzakelijk om een energieadviseur of installateur te raadplegen om de meest geschikte oplossing te bepalen.

De transitie naar duurzame verwarming is een essentieel onderdeel van de klimaatstrategie van Nederland. Voor appartementen is het belangrijk om op tijd te handelen en de beschikbare opties te onderzoeken, zodat de verplichting vanaf 2026 zonder problemen kan worden ingegaan.