De Pisang in de Energievisie: Wat Betekent een Warmtepomp Nu Eigenlijk?

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige energielandschap is het begrip "de pisang" vaak geassocieerd met huishoudens of bedrijven die op een bepaalde manier in het nadeel vallen door het huidige tariefsysteem. Deze term is in verschillende contexten gebruikt in de media en energie-industrie, vaak om te benadrukken dat bepaalde keuzes – zoals het installeren van een warmtepomp – financieel niet altijd gunstig zijn. In dit artikel onderzoeken we deze term in detail, met een focus op de rol van warmtepompen in de energietransitie en de financiële en technische aspecten die erbij horen.

We zullen kijken naar de kosten, het tariefsysteem, de impact van het verbruik van elektriciteit en gas, en de mogelijke voordelen en nadeelen van het kiezen voor een warmtepomp in combinatie met andere energieoplossingen. Hierbij gebruiken we informatie uit meerdere bronnen, waaronder analyses van Vattenfall, energie-uitdagingen van de Nederlandse industrie, en energiebesparingsmaatregelen zoals het gebruik van straalkachels.

Inleiding

De overstap naar duurzame energie is in volle gang, en warmtepompen spelen daar een centrale rol in. Het kopen van een warmtepomp wordt vaak gezien als een slimme keuze voor het verlagen van CO₂-uitstoot en het verduurzamen van ruimteverwarming. Echter, de praktijk blijkt complexer. In de media en energie-industrie worden huishoudens soms aangeduid als “de pisang”, bijvoorbeeld als zij op gas stoken blijkt goedkoper te zijn dan het gebruik van een warmtepomp. Deze term benadrukt dat sommige energiekeuzes op papier duurzaam lijken, maar in de praktijk financieel minder aantrekkelijk zijn.

Deze term is ook in verband gebracht met de huidige tariefsituatie, waarbij huishoudens die een warmtepomp gebruiken, soms extra kosten ondervinden door het tariefsysteem. Dit is het geval bijvoorbeeld bij huishoudens die een combinatie gebruiken van een warmtepomp en een cv-ketel. Deze situatie leidt tot extra vastrecht kosten, die niet altijd eerlijk worden gecompenseerd. Dit artikel onderzoekt deze kwesties in het licht van de huidige energiebeleidsmaatregelen en de technische en economische realiteiten van het gebruik van warmtepompen.

De Rol van Warmtepompen in de Energievisie

Warmtepompen worden vaak gepresenteerd als een sleuteltechnologie in de energietransitie. Ze halen warmte uit de buitenlucht of de bodem en gebruiken die om ruimtes te verwarmen en warm water te maken. In vergelijking met traditionele cv-ketels zijn ze energiezuiniger en duurzamer, mits de elektriciteit die ze gebruiken, afkomstig is uit duurzame bronnen.

Toch blijkt uit verschillende analyses dat de keuze voor een warmtepomp niet altijd leidt tot lagere energiekosten. In het artikel uit Haarlems Dagblad en Leidsch Dagblad wordt benadrukt dat het op gas stoken waarschijnlijk goedkoper is dan het gebruik van een warmtepomp. Dit geldt vooral in situaties waarin het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp hoger ligt dan het gasverbruik van een cv-ketel.

De term “de pisang” wordt hier gebruikt om aan te duiden dat huishoudens die een warmtepomp hebben geïnstalleerd, in sommige gevallen financieel nadeel lijden ten opzichte van huishoudens die op gas stoken. Deze term benadrukt de complexiteit van het huidige energiebeleid, waarin duurzaamheid en kosten vaak niet in lijn liggen.

Tariefsystemen en de Impact op Warmtepompen

Een van de belangrijkste aspecten die bepalen of een warmtepomp financieel aantrekkelijk is, is het tariefsysteem. In Nederland is het energietarief sterk afhankelijk van het type verbruik, het verbruiksniveau, en de manier waarop huishoudens of bedrijven elektriciteit en gas gebruiken.

In de analyse van Vattenfall, zoals beschreven op de website van Polder PV, blijkt dat huishoudens die een combinatie gebruiken van een warmtepomp en een cv-ketel, extra vastrecht kosten ondervinden. Deze kosten zijn onderdeel van het zogenaamde “captar tarief”, dat sinds 2013 is ingevoerd. Het captar tarief is een vaste post in de gasrekening, die voor iedere huishouding geldt, ongeacht het verbruik. In 2022 was dit tarief gestegen tot 144,68 euro per jaar.

Daarnaast is er ook een “kortingspost” ingevoerd om huishoudens met een combinatie van stadswarmte en gas aansluiting te compenseren. Deze compensatie is echter niet altijd voldoende om de extra kosten te dekken. Voor huishoudens die op het gasnet aangesloten zijn, terwijl ze eigenlijk alleen een warmtepomp gebruiken, kan dit leiden tot extra kosten die niet direct duidelijk zijn.

Energieverbruik en de Keuze voor Elektriciteit

Een belangrijk aspect bij de keuze voor een warmtepomp is het verbruik van elektriciteit. Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte te genereren, wat betekent dat het verbruik van elektriciteit een bepalende factor is in de totale energiekosten.

In de analyse van Polder PV is duidelijk dat huishoudens die een combinatie gebruiken van een warmtepomp en een cv-ketel, in sommige gevallen meer kosten ondervinden dan huishoudens die uitsluitend op gas stoken. Dit komt doordat het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp hoger kan zijn dan het gasverbruik van een cv-ketel, vooral in koude winters.

Een alternatieve oplossing die in overweging wordt genomen is het gebruik van straalkachels in combinatie met een warmtepomp. Deze oplossing biedt de mogelijkheid om warmte te genereren met minder elektriciteit, maar vereist wel een hogere capaciteit van het elektriciteitsnet. Dit is echter niet altijd gunstig, omdat huishoudens hier niet voor hoeven te betalen, maar wel extra kosten kunnen ondervinden voor het gebruik van het gasnet.

De Nederlandse Industrie en het Tariefsysteem

De huidige energietariefsituatie heeft ook impact op de Nederlandse industrie. Volgens analyses in Energiepodium is de industrie de pisang van het huidige systeem, omdat het energietarief continu stijgt en bedrijven hierdoor in een ongunstige positie raken.

Veel bedrijven zijn technisch in staat om hun stroomverbruik aan te passen en zo het elektriciteitssysteem te ontlasten. Bijvoorbeeld door stroomverbruik te verhogen op zonnige uren, wat het systeem zou ontlasten. Echter, door het huidige tariefsysteem, is dit niet financieel aantrekkelijk. Acties die het systeem ontlasten, worden niet beloond, terwijl ze wel extra kosten kunnen opleiden.

Dit probleem treedt ook op bij energieopslag en elektrolysers, waar acties die het systeem ontlasten, niet worden beloond. Het gebruik van het zogenaamde “kostenveroorzakingsbeginsel” zou hier een oplossing kunnen bieden, maar dit wordt momenteel niet volledig toegepast.

Duurzame Alternatieven en het Verduurzamen van de Energievoorziening

Hoewel het gebruik van een warmtepomp in sommige gevallen financieel minder aantrekkelijk is, blijft het een belangrijke stap in de richting van een duurzame energievoorziening. Er zijn verschillende alternatieve oplossingen die huishoudens kunnen overwegen, afhankelijk van hun situatie en energieverbruik.

Een mogelijke oplossing is het gebruik van een hybride systeem, waarbij een warmtepomp wordt gebruikt in combinatie met een cv-ketel. Dit biedt de mogelijkheid om op gas te stoken in uitzonderlijke gevallen, terwijl de warmtepomp het grootste deel van de verwarming verzorgt. Dit kan helpen om de kosten te beheersen, terwijl het CO₂-gehalte toch wordt verlaagd.

Een andere optie is het gebruik van zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp. Hiermee kan het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp worden verlaagd, wat kan leiden tot lagere kosten en een lagere CO₂-uitstoot. Echter, de investering in zonnepanelen is aanzienlijk en vereist een langere terugverdientijd.

De Toekomst van Warmtepompen en Energiebeleid

De toekomst van warmtepompen hangt sterk af van het energiebeleid en de ontwikkeling van duurzame energiebronnen. Tegenwoordig is het gebruik van warmtepompen een prioriteit in de Nederlandse energievisie, aangezien het helpt bij het verduurzamen van de ruimteverwarming. Echter, de huidige tariefsituatie maakt het voor sommige huishoudens financieel onaantrekkelijk om over te stappen.

In de analyse van Energiepodium wordt voorgesteld om het tariefsysteem te herzien, zodat huishoudens die acties ondernemen om het systeem te ontlasten, hier financieel voor worden beloond. Dit zou bijvoorbeeld kunnen worden bereikt door het in te voeren van een vast tarief voor de totale energieaansluiting, of door de tarieven te baseren op de hoeveelheid netcapaciteit die wordt benut.

Deze veranderingen zouden kunnen leiden tot een eerlijker tariefsituatie, waarin huishoudens en bedrijven die actief meewerken aan de energietransitie, hier financieel voor worden beloond. Dit zou ook kunnen leiden tot een snellere adoptie van warmtepompen en andere duurzame technologieën.

Conclusie

Het gebruik van een warmtepomp blijkt in sommige gevallen financieel minder aantrekkelijk te zijn dan het gebruik van een cv-ketel, vooral door de huidige tariefsituatie. Huishoudens die een combinatie gebruiken van een warmlepomp en een cv-ketel ondervinden extra kosten, die niet altijd voldoende worden gecompenseerd. De term “de pisang” benadrukt dat huishoudens die overwegen om een warmtepomp te installeren, hier financieel nadeel van kunnen lijden.

Toch blijft de warmtepomp een belangrijke technologie in de energietransitie. Het helpt bij het verduurzamen van de ruimteverwarming en kan bijdragen aan een lagere CO₂-uitstoot. De toekomst van warmtepompen hangt sterk af van het energiebeleid en de ontwikkeling van duurzame energiebronnen. Door het huidige tariefsysteem te herzien, kan de adoptie van warmtepompen worden versneld en eerlijker worden gemaakt.

Bronnen

pisang