De waarheid over warmtepompen: vijf in vijf ontevreden, wat werkt en wat niet?

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

In de afgelopen jaren zijn warmtepompen steeds vaker in het middelpunt van de discussie over energietransitie en duurzame woningbouw gekomen. Gepromoot als een duurzame oplossing om af te stappen van gasverwarming en het klimaatdoel van 2050 te bereiken, is de warmtepomp op papier een aantrekkelijke keuze. Maar zoals blijkt uit een onderzoek van Radar, uitgezonden in februari 2019, blijkt de realiteit niet altijd te corresponderen met de verwachtingen. Uit een enquête onder 26.157 consumenten bleek dat 1 op de 5 ontevreden was met de warmtepompinstallatie. De vraag rijst: is de warmtepomp dan niet geschikt als hoofdverwarming? Wat zijn de randvoorwaarden voor een succesvolle toepassing, en welke problemen komen er in de praktijk voor?

In dit artikel geven we een overzicht van de belangrijkste inzichten uit de Radar-reportage en andere bronnen, met aandacht voor technische aspecten, geluidsproblemen, energiebesparing en de rol van professionele adviseurs.

Inleiding

De warmtepomp is opnieuw in het nieuws gekomen nadat Radar in een reportage aandacht schonk voor de ervaringen van huiseigenaars met warmtepompen. Het programma stelde de vraag of warmtepompen in de praktijk werken zoals beloofd wordt. Het antwoord was niet eenduidig. Aan de ene kant werd duidelijk gemaakt dat de technologie zelf in principe werkt, maar aan de andere kant bleek uit het onderzoek dat 1 op de 5 huiseigenaars ontevreden was met de prestatie van de warmtepomp. De reportage benadrukte ook dat het succes van een warmtepompinstallatie sterk afhankelijk is van voorbereiding, bouwtechnische kwaliteiten en het kiezen van het juiste systeem.

In de volgende paragrafen bespreken we de belangrijkste thema’s die uit de Radar-reportage en andere bronnen naar voren komen, met een focus op technische aspecten, energieprestaties, geluidsproblemen en het belang van kwaliteitssysteemkeuze en advies.

De werking van warmtepompen en de technische voorwaarden

Een warmtepomp werkt op basis van het principe van warmteoverdracht. Het apparaat haalt warmte uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) en brengt deze over in de woning. In de zomer kan dit proces ook omgekeerd worden om koelte te genereren. De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), wat het verhoudinggetal is tussen de opgewekte warmte en de benodigde elektrische energie. In de zomer kan een warmtepomp een COP van wel 6 behalen, terwijl deze in de winter lager is, afhankelijk van het buitenklimaat.

Een belangrijke technische voorwaarde is dus dat het gebouw goed geïsoleerd is. Wanneer een woning slecht geïsoleerd is, moet de warmtepomp een groter temperatuurverschil overbruggen, wat de COP verlaagt en dus meer energie kost. Dit verklaart waarom in de Radar-reportage benadrukt werd dat goede isolatie en een laag temperatuur afgiftesysteem essentieel zijn voor een succesvolle warmtepompinstallatie.

Bij het kiezen van een warmtepomp is het ook belangrijk om te kijken naar de technische specificaties. Een warmtepomp moet voldoende vermogen leveren om het gebouw te verwarmen, ook bij lage buitentemperaturen. In de reportage wordt gewezen op het belang van het kijken naar de verwarmingscapaciteit bij buitentemperaturen van -10, -15 of zelfs -20 graden Celsius. Een warmtepomp die bij die temperaturen nog voldoende warmte kan leveren, is een betere keuze dan een model dat slechts goed presteert bij milde winters.

De rol van isolatie en afgiftesystemen

De meest voorkomende fout bij warmtepompinstallaties is het kiezen voor een warmtepomp zonder een eerst goede inspectie van de isolatie en het afgiftesysteem. In de Radar-reportage wordt duidelijk gemaakt dat het klimaatdoel pas bereikbaar is als er sprake is van een geïsoleerde woning met een laag temperatuur afgiftesysteem. Een CV-ketel werkt met hoge temperatuur, terwijl een warmtepomp optimale prestaties levert bij een laag temperatuur systeem, zoals vloerverwarming of een luchtverwarmingssysteem.

Een warmtepomp die in een slecht geïsoleerde woning met een hoge temperatuur afgiftesysteem wordt geïnstalleerd, zal meer energie verbruiken en minder efficiënt werken. Dit kan leiden tot hogere energierekeningen dan bij een CV-ketel, wat de voornaamste reden is dat 1 op de 5 huiseigenaars in het onderzoek van Radar ontevreden was.

De conclusie is dus duidelijk: een warmtepomp is enkel effectief als het systeem goed aansluit bij de bouwtechnische kwaliteiten van de woning. Dit betekent dat het vaak noodzakelijk is om eerst te investeren in isolatie en het aanpassen van het afgiftesysteem voordat een warmtepomp wordt geïnstalleerd.

Geluidsproblemen bij warmtepompinstallaties

Een ander aspect dat in de Radar-reportage aan de orde komt, is het geluidsprobleem. De buitenunit van een warmtepomp maakt geluid, en bij sommige modellen kan dit storend zijn voor de buren. In de reportage worden verschillende klachten genoemd, zoals het geluid dat bij nacht wordt geproduceerd en dat niet overeenkomt met de verwachtingen van de huiseigenaar.

In het forum van de NPO-uitzending Radar schrijft een gebruiker dat hij een vrijwel geruisloze warmtepomp heeft die slechts 40 dB produceert, terwijl andere modellen tot wel 56 dB genereren, wat inderdaad storend kan zijn. Dit laat zien dat het geluidsniveau van een warmtepomp sterk varieert, afhankelijk van het model en de technische specificaties.

Het geluidsniveau wordt mede bepaald door het toerental van de compressor en de ventilator. Een overgedimensioneerde warmtepomp, die meer vermogen heeft dan strikt noodzakelijk is, kan minder vaak draaien en daardoor minder geluid produceren. Dit is een belangrijke overweging bij het kiezen van een warmtepomp, vooral in bebouwde kom.

Energiebesparing en de COP-waarde

Een van de voornaamste voordelen van een warmtepomp is de energiebesparing, vooral in de zomer. In die periode kan een warmtepomp actief of passief koelen, afhankelijk van het type. Een geothermische warmtepomp kan passief koelen door het gebruik van koude grond of water, terwijl een luchtwarmtepomp actief koelt door de buitenlucht te verwerken tot koude lucht of koud water. Voor dit proces is echter meer energie nodig dan bij passief koelen, wat betekent dat het comfortvoordeel groter is dan het energiebesparingseffect.

De COP-waarde is hierbij een belangrijke indicator. In de zomer kan een warmtepomp een COP van 6 of hoger bereiken, wat betekent dat voor 1 kWh elektriciteit er 6 kWh warmte wordt gegenereerd. In de winter daalt deze waarde, afhankelijk van het buitenklimaat. Wanneer het buiten koud is, moet de warmtepomp een groter temperatuurverschil overbruggen, wat leidt tot een lager COP en dus meer energieverbruik.

Het is dus belangrijk om bij het kiezen van een warmtepomp niet alleen te kijken naar de COP-waarde, maar ook naar de verwarmingscapaciteit bij lage buitentemperaturen. Een warmtepomp die bij -10 graden nog steeds voldoende warmte kan leveren, is een betere keuze dan een model dat slechts goed werkt bij milde winters.

De rol van de installateur en kwaliteitsbeoordeling

Een van de belangrijkste conclusies uit de Radar-reportage is dat de kwaliteit van de installatie een bepalende rol speelt in de prestaties van een warmtepomp. In het onderzoek wordt benadrukt dat het kiezen van een vakkundige installateur en het vragen naar referentieprojecten essentieel is.

De installateur moet niet alleen ervaring hebben met het installeren van warmtepompen, maar ook kennis hebben van de bouwtechnische kwaliteiten van de woning. Het is bijvoorbeeld belangrijk om te weten of de woning goed geïsoleerd is, of het afgiftesysteem laag temperatuur is, en of het klimaat in de regio zorgt voor extreme buitentemperaturen. Al deze factoren bepalen de keuze van het juiste warmtepompmodel en de installatiemethode.

In de Radar-reportage wordt ook gewezen op het feit dat er geen uniforme kwaliteitsborging is voor warmtepompinstallaties. Dit betekent dat de kwaliteit van de installatie sterk kan variëren afhankelijk van de installateur. Een huiseigenaar die geen aandacht besteedt aan de kwaliteit van de installatie kan dus op voorhand al problemen tegemoet lopen.

De conclusie van Radar en andere bronnen

De Radar-reportage concludeert dat het succes van een warmtepompinstallatie sterk afhankelijk is van voorbereiding, bouwtechnische kwaliteiten en kwaliteitsinstallatie. De belangrijkste aanbeveling is om te zorgen voor goede isolatie en een laag temperatuur afgiftesysteem. Bovendien is het verstandig om een vakkundige installateur te raadplegen, die kennis heeft van de technische specificaties van de woning en kan adviseren over het juiste warmtepompmodel.

Andere bronnen, zoals de NPO-website en een blog van een installatiebedrijf, benadrukken ook het belang van voorbereiding en professioneel advies. In tegenstelling tot Radar benadrukken deze bronnen ook het voordelen van warmtepompen, zoals energiebesparing in de zomer en het feit dat het geen gasverbruik betreft. Toch blijkt uit de Radar-reportage dat de praktijk niet altijd correspondeert met de verwachtingen.

De rol van consumenten en gebruikersfouten

Een ander aspect dat in de Radar-reportage aan de orde komt, is het feit dat gebruikersfouten kunnen leiden tot ontevredenheid. In het forumonderzoek wordt genoemd dat sommige huiseigenaars de temperatuur overdag lager zetten en daardoor niet snel genoeg warm krijgen als ze thuiskomen. Andere huiseigenaars hebben problemen met de kosten, omdat de warmtepomp niet voldoende presteert of omdat de huishouding niet efficiënt genoeg werkt met het systeem.

Dit benadrukt dat het succes van een warmtepompinstallatie niet alleen afhangt van de technische kwaliteiten van het apparaat, maar ook van de manier waarop het wordt gebruikt. Het is daarom belangrijk om niet alleen aandacht te besteden aan de installatie, maar ook aan de instructies voor het gebruik van het systeem.

De toekomst van warmtepompen en de energietransitie

Hoewel de Radar-reportage en andere bronnen aanduiden dat er problemen zijn met warmtepompen, blijft de technologie een belangrijk onderdeil van de energietransitie. De overheid en diverse energiebedrijven promooten warmtepompen als een duurzame oplossing om af te stappen van gasverwarming en het klimaatdoel van 2050 te bereiken.

In de toekomst zijn er waarschijnlijk meer stichtingen en kwaliteitsborgingen die de kwaliteit van warmtepompinstallaties garanderen. Dit kan leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de installaties en een lagere kans op ontevredenheid bij huiseigenaars.

Toch blijft het belangrijk om realistische verwachtingen te hebben en aandacht te besteden aan de bouwtechnische kwaliteiten van de woning. Een warmtepomp is geen magische oplossing die automatisch leidt tot energiebesparing en comfort. Het is een technologie die goed moet aansluiten op de bouwtechnische kwaliteiten van de woning en die goed moet worden geïnstalleerd en gebruikt.

Conclusie

De Radar-reportage geeft een duidelijk beeld van de ervaringen van huiseigenaars met warmtepompen. Uit het onderzoek blijkt dat 1 op de 5 huiseigenaars ontevreden is met de installatie. De belangrijkste reden voor deze ontevredenheid is het feit dat de warmtepomp niet goed aansluit op de bouwtechnische kwaliteiten van de woning. Dit betekent dat het kiezen van een warmtepomp zonder eerst te investeren in isolatie en een laag temperatuur afgiftesysteem kan leiden tot problemen.

De reportage benadrukt ook het belang van professioneel advies en kwaliteitsinstallatie. Het is belangrijk om niet alleen te kijken naar het model van de warmtepomp, maar ook naar de technische specificaties en de ervaring van de installateur. Bovendien is het belangrijk om aandacht te besteden aan het gebruik van het systeem en eventuele gebruikersfouten te voorkomen.

Hoewel warmtepompen een belangrijke rol spelen in de energietransitie, is het duidelijk dat de technologie niet automatisch leidt tot energiebesparing en comfort. Het is een technologie die goed moet aansluiten op de bouwtechnische kwaliteiten van de woning en die goed moet worden geïnstalleerd en gebruikt.